Wonen in Nederland: wanneer is regionale binding verplicht?

Mag u als Nederlander zomaar overal in ons land gaan wonen? In principe wel, als u een huis koopt, of op de particuliere markt huurt. Het wordt een ander verhaal als u aangewezen bent op sociale huurwoningen (toegankelijk voor iedereen met een inkomen tot 34.229 euro). Dan zult u misschien aan vestigingseisen moeten voldoen. Vooral in de provincies Noord-Holland en Utrecht, dichtbevolkt en zeer gewild, is een economische of een maatschappelijke binding met de stad of regio verplicht.

Voorrang of exclusief aanbod

In bepaalde delen van Nederland, vooral in het westen, krijgt elke potentiële huurder te maken met vestigingseisen. Bijvoorbeeld in de gehele provincie Utrecht, in Zuid-Kennemerland en in de regio Noord-Veluwe. In andere gebieden is een economische of regionale binding niet verplicht, maar krijgen woningzoekenden mét een binding voorrang op anderen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Noord-Brabantse regio tussen Tilburg en Eindhoven (onder andere de gemeenten Hilvarenbeek, Oirschot en Goirle) en voor Noord-Kennemerland. Op andere plekken, bijvoorbeeld in de gemeenten Waterland (Noord-Holland) en Albrandswaard (Zuid-Holland), blijft een gedeelte van het sociale woningaanbod exclusief voorbehouden aan mensen met een aantoonbare binding.
Overigens heeft Amsterdam, in Nederland onbetwist de meest gewilde vestigingsplaats, per 1 januari 2013 de vestigingseis ‘binding met de regio’ laten vallen. Iedereen mag nu op zoek gaan naar een sociale huurwoning in de hoofdstad. Of dat lukt, is een ander verhaal: de wachttijden blijven enorm. Wel wordt 10 tot 15 procent van het sociale woningaanbod tegenwoordig via loting aangeboden. Voor deze woningen heeft u dus geen lange inschrijftijd nodig.

Regionale of maatschappelijke binding

Of u een regionale of maatschappelijke binding bezit met de gemeente of de regio waar u wilt gaan wonen, hangt af van een aantal criteria. Als u er al minimaal twee (soms drie) jaar woont, mag u bijvoorbeeld zonder problemen in een andere sociale huurwoning in dezelfde gemeente/regio gaan wonen. Dat geldt ook als u wilt gaan wonen waar u, of uw partner, al werkt. Hier worden soms nog extra eisen aan gesteld. Het werkverband moet bijvoorbeeld minimaal achttien uur per week bedragen , of zelfs twintig uur. Ook een vast dienstverband van minimaal een jaar kan een eis zijn. Tot slot kunt u overwegen om ergens te gaan wonen waar u al eerder heeft gewoond. Ook dat wordt gezien als het hebben van een (regionale) binding. De eisen op dit gebied kunnen eveneens variëren. Zes jaar van de afgelopen tien jaar bijvoorbeeld, onder andere in de regio’s IJmond en Midden-Holland. Maar ook zes van de laatste zestien jaar (Noord-Veluwe) komt voor. Vanzelfsprekend levert ook het volgen van een erkende studie een regionale binding op, met de kans op een sociale huurwoning.

Eigen invulling

De definities voor gemeentelijke of regionale binding mogen door elke gemeente of elke provincie grotendeels zelf worden bepaald. Dat levert meestal ongeveer dezelfde eisen op, maar soms net iets anders. In Noord-Brabant, in het gebied van de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle-Nassau, Gilze en Rijen, Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk, hebben potentiële huurders bijvoorbeeld voorrang op het aanbod als ze aan bepaalde eisen voldoen. Zoals korter dan zeven jaar geleden nog in deze regio wonen, en wel minimaal vijf jaar onafgebroken. U heeft ook meer kans om u hier te mogen vestigen als u een eerstegraads familielid (ouder-kindrelatie) bent van iemand die al vijf jaar of langer onafgebroken in deze regio woont. Qua werk geldt de voorrang enkel voor werknemers die een contract voor onbepaalde tijd kunnen overleggen. Een jaarcontract voldoet hier dus niet.

Groepen met vrije vestiging

Een aantal groepen mensen hoeft niet aan bovenstaande criteria van maatschappelijke of regionale binding te voldoen. Het gaat hierbij vaak om kwetsbare groepen, of om mensen die niet (meer) deelnemen aan het arbeidsproces. Zodoende mogen gepensioneerden, vutters, WAO’ers (meer dan 50 procent arbeidsongeschikt) zelf bepalen waar ze willen wonen, ook qua sociale woninghuur. Zo kunnen ouderen bijvoorbeeld gemakkelijker in de buurt van hun kinderen gaan wonen. Dat kan erg belangrijk zijn, zeker als deze ouderen hulpbehoevend zijn. Ook langdurig werklozen (in de regel langer dan een jaar) horen bij de uitzondering en mogen zich vestigen waar ze willen. Bij deze groep wordt soms speciaal opgemerkt dat de kans op werk in de toekomst minimaal moet zijn.

Woningruil

Andere uitzonderingen betreffen mensen die in scheiding liggen en dringend woonruimte nodig hebben, mensen die terugkeren na een verblijf uit het buitenland en mensen met een verblijfsvergunning, maar nog zonder een toegewezen woning. Tot slot is het mogelijk dat u van woning ruilt met een van bovenstaande groepen en daardoor in een regio terechtkomt waar u geen binding mee heeft. In zo’n specifiek geval is dat toegestaan, al is dat vooral om de mensen uit die groepen te helpen.