Mindmapping: Tony Buzan's techniek voor plezier en succes

Vele boeken over zelfontplooiing beschrijven een methode die volgens sommigen terug gaat tot denkers uit de klassieke oudheid, en volgens anderen recenter ontdekt is: mindmapping. Een boegbeeld is sowieso psycholoog Tony Buzan. Mindmapping is eigenlijk het tekenen van een soort 'landkaart' van dingen die zich in je hoofd voordoen. Een nuttige techniek om gedachten te ordenen of een creatief proces aan te zwengelen. Zakelijk of privé, de mogelijkheden zijn onuitputtelijk. Een gedachte die heel frustrerend kan zijn wanneer je met een probleem bezig bent, of een al dan niet creatief idee zoekt: de oplossing zit ergens in je hoofd, de gedachten vliegen daarbinnen vrij rond – maar erop komen, ho maar! Een van de methodes die je kunt gebruiken om op een speelse manier je gedachten te ordenen en eventueel je geest te prikkelen om nieuwe paden in te slaan, is mindmapping. Een methode die volgens de één is bedacht door een slimme denker uit de klassieke oudheid, maar volgens anderen (bijvoorbeeld hemzelf) recenter, door deskundigen als Tony Buzan, een Engelse psycholoog en schrijver.

Wat doe je ermee?

Wat doe je met mindmapping-technieken? Veel. Allerlei geestelijke en denkprocessen zijn ermee te sturen. Er zijn mensen die hele boeken schrijven door de onderwerpen die ze ervoor bedenken, eerst in een ‘mindmap’ weer te geven. Anderen gebruiken de methode om een veelheid aan willekeurige informatie van buitenaf, te analyseren, schematisch voor te stellen en er zo overzicht én inzicht bij te creeren. En dan heb je nog de creatieve denkers, die een mindmap maken waarbij rond een centraal thema steeds meer subthema’s in het wilde weg worden genoteerd. En dat ongeacht de vraag of het subthema dat in je hoofd is opgekomen, relevant is of niet. Je kunt je geest lekker vrijuit toestaan om 'leeg te lopen' op papier, om vervolgens dat wat niet interessant of nuttig is weg te strepen.

Map je ‘mind’

Het bovenstaande geeft al een goed idee wat een mindmap is. Of liever gezegd, kan zijn. Er zijn namelijk geen vaste regels die stellen dat het zus wel werkt, en zo niet. Er zijn tal van boeken en zelfs cursussen die je kunnen helpen om een begin te maken met mindmappen. Maar het principe kun je zo simpel maken als je zelf wilt. Je kunt er nú mee aan de slag.

Voorbeeld: een nieuwe baan

Stel, je denkt over het zoeken naar een nieuwe baan. Je weet alleen niet precies wat je wilt; allerlei wensen en verlangens en praktische eisen en bezwaren stuiteren door je hoofd. Moet je eigenlijk wel van baan veranderen? Wat zijn de voors? Wat zijn de tegens? Is het nodig? Duur? Lastig? Hier begint een mogelijk mindmap-proces. Zet een vierkant kader in het midden van een flink vel papier. Zet daarin de woorden ‘nieuwe baan’. Nu ga je ‘vangen’ wat in je hoofd ronddwarrelt, en het in kaart brengen om overzicht en volledigheid te verkrijgen. Rondom het vierkantje zet je afgebakende groepen rondjes of ballonnetjes, onderverdeeld in bijvoorbeeld de groepen ‘bezwaren’ en ‘voordelen’. Om je te helpen kun je het papier via al dan niet denkbeeldige lijnen verdelen in vier segmenten, waarbij elk segment alleen een groepje woorden van een bepaalde soort mag bevatten. Hoe meer bezwaren of juist voordelen je bedenkt, des te meer rondjes maak je erbij.

Beperken of uitbreiden

Ook kun je het proces minder vrij maken ten behoeve van de overzichtelijkheid van je mindmap, door te bepalen dat je maar vijf of tien van de voornaamste bezwaren of voordelen mag noemen. Misschien maak je ook nog een serie ballonnetjes voor de thema’s ‘wensen,’ of ‘eisen’, of wat je verder ook van belang vindt. Wordt het onoverzichtelijk, begin dan gewoon een nieuwe mindmap met bijvoorbeeld twee van de vier thema’s die je op de oude geprobeerd had te behandelen. Houd dan van de oude mindmap alleen het centrale vierkantje ‘nieuwe baan’ over met de andere twee groepen ballonnetjes, en behandel de twee mindmaps en de daarop weergegeven problemen en kansen afzonderlijk.

Mindmapping voor vergaderingen en rapporten

Vergaderingen voorbereiden of rapporten schrijven? Ook hierbij kan mindmapping helpen. Zet allereerst de hoofdthema’s onder elkaar in vierkantjes, bijvoorbeeld op een logische plek zoals de linkerkant van de pagina. Gebruik deze beginfase eventueel ook, om onderwerpen die bij nader inzien niet zo belangrijk zijn weer weg te strepen. Staan de hoofdmoten van je mindmap vast, dan kun je per thema subthema’s gaan plaatsen; je gaat dus van niveau a naar niveau b. Ben je klaar met die subgroep, dan kun je bepalen of er nog een subgroep moet komen op één of meer van de niveaus. Je splitst bijvoorbeeld het hoofdthema voor een vergadering, ‘punten ingebracht door ondernemingsraad’ (niveau a) op in ‘onvoldoende koffiemachines in de gang’, ‘lawaai kopieerapparaat’ en ‘keuze nieuwe voorzitters ondernemingsraad’ (allemaal niveau b). Voor dat laatste punt van niveau b besluit je, dat er twee subthema’s moeten komen (niveau c), namelijk: ‘voorgestelde kandidaten’ en ‘selectieprocedure.’ De overige punten op niveau b vragen geen toelichting meer, dus ben je klaar met het in kaart brengen van thema’s en subthema’s.

Mindmappen voor creatieve doeleinden

Wellicht de leukste optie van al: mindmappen om tot creatieve ideeen en oplossingen te komen. Bij dit onderdeel kun je je lekker helemaal laten gaan, en later pas tot een serieuzere afbakening komen. Onder andere reclamemakers en andere creatievelingen kunnen hier plezier én nut van hebben. Je wilt bijvoorbeeld als reclamemaker een nieuwe soort waspoeder onder de aandacht brengen, maar wat is nog origineel? Je mindmap mag nu bestaan uit de gekste associaties. Rondom het vierkant ‘waspoeder’ komen bijvoorbeeld rondjes met teksten als ‘wast zwarter dan ooit’, ‘waspoeder wast beter dan droppoeder’, ‘waspoedel’, ‘met-zulke-prijzen-houd-je-nog-eens-wat-over-in-kas-poeder’, enzovoorts. Kijk de reclames erop na, en je zult zien dat heel wat van de vondsten lijken te wijzen op een soortgelijke fantasievolle procedure...


De termen mindmapping en mindmap (ook wel: mind map) zijn geregistreerde handelsmerken