Het Enneagram, hoe werkt het?

Het enneagram, een duidelijke en complete methode om het karakter en de drijfveren van iemand te begrijpen. Veel mensen hebben er moeite mee hun zwakke plekken te herkennen. Het enneagram helpt daarbij en is een perfect hulpmiddel voor echte groei en ontwikkeling. Het enneagram is een model dat inzicht geeft in de psychologische drijfveren. ‘Enneagram is afkomstig van het Griekse woord ‘ennea’ wat negen betekent en ‘grammè’ wat figuur betekent. Er wordt dan ook een ster verbeeldt met 9 punten die de enneagramtypen aanduiden. De punten zijn onderling door lijnen met elkaar verbonden.

De negen types

Herkennen van type

Het is niet makkelijk uzelf in een van de enneagramtypen te herkennen. Ten eerste is het belangrijk onderscheid tussen gedrag en drijfveren te maken. Leer door het gedrag heen te kijken naar de drijfveren. Het komt er op neer dat u zich niet moet laten afleiden door uiterlijk gedrag. Iemand die bijvoorbeeld agressief gedrag toont, kan worden voortgedreven door angst en woede, maar ook uit verdriet, onmacht of zorg voor iemand anders. Het gaat dus steeds weer om de drijfveer.

Iemand kan zorgzaam en moederlijk zijn. Is diegene werkelijk bezorgd, of heeft hij/ zij graag de touwtjes in de handen en zo alles naar zijn/ haar handen kan zetten. Of komt het door angst voor afwijzing? Of vindt diegene het gewoon zijn/ haar plicht om altijd goed voor de medemens te zorgen en is het dus loyaliteit? Kijk dus altijd door het gedrag heen naar de drijfveren.

Het is vrij lastig het uiterlijke gedrag te negeren. De V-cirkel laat zien wat de drijfveren van de typen zijn. Ieder enneagramtype kent zijn eigen V-cirkel die verwijst naar de vier basisdrijfveren van het type:

• Verleiding
• Vermijding
• Verslaving
• Verdediging

Deze V-cirkel is bedacht door Drs. M.P. Schouten. Zij bedacht de V-cirkel die helpt om de drijfveren van de typen te achterhalen en door het gedrag heen te kijken.

Deze basisdrijfveren cirkelen om de centrale V van de cirkel heen: Verlies. Als reactie op Verlies ontstaan dus de basisdrijfveren. Die bepalen de basis van uw enneagramtype.
Zolang u zich niet bewust bent van uw V-cirkel, versterken de vier V’s elkaar en houden elkaar in stand. Herkunt u zich in een van de negen types, weet u wat uw drijfveren zijn. U krijgt zo zicht op wat u motiveert in het leven. De zaken die u liever vermijdt, de mogelijkheden en de beperkingen, kwaliteiten en valkuilen en zon- en schaduwkanten. U krijgt in de gaten waarom u doet wat u doet en laat wat u laat. Zo krijgt u meer invloed op uw leven.

De V-cirkel is eigenlijk de ‘cirkel van verlies’: het laat zien hoe je ervaringen van verlies probeert te vermijden en beschrijft hoe verliesgevend het voor je is om gevangen te zitten in de cirkel van uw type.

Verlies

Eigenlijk is verlies niets meer dan het tekort dat we ervaren als onze behoeften en verlangens gefrustreerd worden. Het staat voor het tekort dat ervaren wordt als de ideaalplaatjes gefrustreerd worden doordat de realiteit daarvan blijkt af te wijken. U wilt iets hebben, bereiken of zijn en dat lukt niet.

De drijfveren van uw type laten zien wat uw favoriete strategie is om met verlies om te gaan:

Verleiding – Fixatie

De Verleiding van een type laat zien door welke aannames en overtuigingen we worden aangestuurd, en wat ons favoriete wereldmodel is. Het enneagram representeert negen wereldmodellen. Ken u uw Verleiding, dan weet u welke ideaalplaatjes u van uzelf en de wereld najaagt.

De negen Verleidingen van de enneagramtypen zijn:

• perfectie
• nodig zijn
• succes
• echtheid
• kennis
• veiligheid
• plezier
• kracht
• harmonie

Ieder type kent zijn eigen Verleiding. Kent u uw Verleiding, weet u wat u motiveert in het leven en vooral wat u wilt ‘fiksen’.

Vermijding – Allergie

Ieder type verdraagt bepaalde kanten van zichzelf, vindt het leven moeilijk te verdragen en heeft alles ervoor over om die te vermijden: het zijn die kanten van uzelf en andere waar je allergisch voor bent. Uw Vermijding laat zien wat je gevoelige plek is en waar u te raken bent.

De Vermijdingen van de typen zijn:

• imperfectie
• behoeftigheid
• falen
• alledaagsheid
• afhankelijkheid
• onzekerheid
• pijn
• kwetsbaarheid
• conflicten

Slechts één Vermijding stuurt u aan. Wilt u iets in het leven vermijden, bent u in gevecht met uzelf en de realiteit.

Verdediging – Afweer

Al lang wordt de mens gefrustreerd in de behoeften, wat onplezierig, pijnlijk en stressvol is. De mens heeft een verdedigingsmechanisme ontwikkeld. Ieder type handelt verschillend met het verdedigingssysteem.
Uw Verdediging geeft u het veilige gevoel dat u zichzelf kunt wapenen tegen de pijn van het leven, tegen afwijzing, frustratie, geweld en beledigingen. Echter, raakt u zo gepantserd door het leven.

De Verdedigingsstrategieën zijn:

• reactieformatie
• onderdrukken
• identificatie
• onderscheiden
• terugtrekken
• projecteren
• rationaliseren
• ontkennen
• verdoven

Verslaving – Motor

De mens wordt aangedreven door de passie of Verslaving. Het is de motor van uw type: een onbewuste motivatiestrategie die ooit goed voor u werkte en waaraan u verslaafd bent geraakt. Het is lastig af te kicken, u beseft vaak niet dat u verslaafd bent. De Verslaving geeft u de energie om te doen wat u doet, het is niets voor niets uw motor.

De passies in het enneagram zijn gekoppeld aan de zeven hoofdzonden uit de Bijbel:

• woede
• trots
• afgunst
• hebzucht
• onmatigheid
• lust
• luiheid

Angst en bedrog zijn hieraan toegevoegd.

Met dank aan Drs. M.P. Schouten, psycholoog, zij heeft deze V-cirkel ontworpen en bedacht.