Wekdroom, omgeving bepaalt de inhoud van de droom

De slaap bestaat uit meerdere cycli. Iedere cyclus bestaat uit vier fasen. De wekdroom is een kortdurende en snelle droom die op ieder moment van de slaap opgeroepen kan worden. Een uitwendige prikkel is verantwoordelijk voor de wekdroom. Vaak is dit een wekker, een volle blaas of een ander geluid. Een wekdroom kan niet vergeleken worden met de REM-slaap, waarbij diepere en langere dromen ontstaan. Wekdromen ontstaan vlak voor het ontwaken. Soms volgt deze droom op een droom uit de REM-slaap.

Wat is een wekdroom?

Een wekdroom is een kortdurende droom, waarschijnlijk de kortste droom die we kennen. Hij ontstaat vlak voor het ontwaken. Al in 1930 werd de wekslaap beschreven. Pas in 1953 werd de REM-slaap ontdekt, de meest bekende fase van slaap.

Dromen en slapen

Slapen doen we om te herstellen. Tijdens de slaap herstelt zowel lichaam als geest. Wie slaaptekort heeft krijgt niet alleen last van geestelijke vermoeidheid en karakterveranderingen, maar ook lichamelijke klachten. Tijdens de slaap doorlopen we een cyclus. Deze cyclus herhaalt zich gedurende de nacht drie tot vijfmaal. Een slaapcyclus duurt gemiddeld 90 tot 120 minuten. We onderscheiden vier fasen in één cyclus:

• Sluimerfase (non-REM-slaap): tussen waken en slapen in. Afnemen van de hersenactiviteit. Soms het gevoel alsof je valt. Je schrikt nog makkelijk wakker van geluiden.
• Lichte slaap (non-REM-slaap): lichte slaap. Geluiden komen minder door, maar het wakker maken gaat wel nog makkelijk.
• Diepe slaap (non-REM-slaap): herstellende fase voor lichaam en geest. Hartritme en ademhaling zijn vertraagd. Ontwaken uit deze slaap zorgt voor verwarring.
• Droomslaap (REM-slaap): dromen. Grote hersenactiviteit. Spieren zijn ontspannen. De ogen bewegen snel ( (Rapid Eye Movement)

Wekdromen treden plotseling op

De slaap wordt gekenmerkt door een slaapcyclus met vier fasen. Een wekdroom treedt altijd vlak voor het ontwaken op. Vaak ontstaat deze tijdens de droomslaap en loop daardoor over van droomslaap naar wekdroom. Toch kan een wekdroom ook op een ander moment in de slaapcyclus ontstaan. Duidelijk is dat een wekdroom in een fractie van een seconde wordt opgeroepen en vaak ook maar enige seconden duurt.

Geluiden van buitenaf: de wekker

Het meest bekende verschijnsel is het geluid van een wekker die een wekdroom oproept. Vreemd genoeg dromen we nooit over de wekker zelf maar wordt het geluid verwerkt in een droom. Het geluid van de wekker kan dan een sirene, een alarm, een schreeuw, een deurbel of een ander geluid voorstellen. Ook andere geluiden van buitenaf zorgen voor een wekdroom: het kloppen op de deur, het praten van iemand, de deurbel, een lopende kraan, een blaffende hond etc.

Volle blaas

Een volle blaas kan ook een wekdroom oproepen. Niet altijd gebeurt dit in de vroege ochtend: een volle blaas kan ook midden in de nacht voor een wekdroom zorgen. Vaak dromen we dat we heel erg naar de wc moeten of keuzes moeten maken tussen twee dingen, waarbij de tijd dringt.

Uitwendige prikkel

Een wekdroom wordt altijd opgeroepen door een uitwendige prikkel. Eerder werd gedacht dat wekdromen al gereedstaande dromen zijn die naar boven komen wanneer ze geprikkeld worden. Het kan echter niet zo zijn dat er vele verschillende dromen staan te 'wachten', de uitwendige prikkel is immers vaak verschillend. Hoe een wekdroom dan wel ontstaat is vaak onduidelijk. De werking van de hersenen verloopt in ieder geval razendsnel. Een wekdroom kan vergeleken worden met een situatie waarin met zijn leven razendsnel aan zich voorbij ziet trekken. Maar ook simpele situaties als snel opkomende gedachten kunnen vergeleken worden met een wekdroom. Wanneer de telefoon gaat kunnen we plots razendsnel de gedachte krijgen dat er bepaald slecht nieuws komt. We kunnen er beelden bij zien. Achteraf blijkt het telefoongesprek vaak over iets anders te gaan. Toch zijn de gedachten zeer snel in ons opgekomen. Een wekdroom werkt evenzo.

De droom lijkt werkelijkheid

Sommige dromen lijken werkelijkheid, ze worden als dusdanig beleefd. Wie wakker wordt en de droom herinnert kan nog lange tijd het gevoel hebben de droom daadwerkelijk meegemaakt te hebben. Wekdromen worden ook als werkelijkheid beleefd, vooral omdat er een prikkel van buitenaf meespeelt. Na het ontwaken wordt het vaak duidelijk dat er een geluid of een situatie van buitenaf verantwoordelijk was voor het ontstaan van de wekdroom. Het gevoel van werkelijkheid verdwijnt daardoor naar de achtergrond.

Ook kinderen kennen wekdromen. Voor hen is het niet altijd duidelijk dat de prikkel van buitenaf me wekdroom opriep. Voor kinderen zijn ook andere dromen, die ontstaan tijdens de REM-slaap, soms beangstigend of te werkelijk. Over het algemeen laten wekdromen minder indrukken achter bij het kind dan dromen tijdens de REM-slaap. Deze laatste brengt vaak langdurige en intensere dromen met zich mee.