Depressiviteit neemt toe, een veranderende wereld

We willen het misschien niet zo “zwaar” noemen, maar de groep mensen met depressieve klachten neemt toe. Dit is volgens sommige onderzoekers voor een substantieel deel te wijten aan een sterk veranderende wereld en het kantelen naar een nieuwe wereld. Je moet er in mee kunnen én willen. Beide aspecten zijn even relevant en dat maakt het een alleen maar complexer wordend probleem.

Wat is het en hoe herken je het?

Traditioneel

We kennen allemaal wel de termen die horen bij een depressie, met name somberheid en lusteloosheid die langer dan enkele weken duurt. Goed nieuws is dat een depressie maanden kan duren, maar gaat vaak ook vanzelf weer overgaat. Dit is dan meestal binnen vijf a zes maanden. We hebben het hier vaak over een depressie ten gevolgen van bijvoorbeeld een verlies. Een diep verdriet kan je depressief maken en waar de een het hart kan luchten bij iemand in de buurt, gaat de ander naar de psycholoog. Er is geen pasklare oplossing, wel enkele randvoorwaarden die je kunt scheppen. Lees hier verderop meer over.

Je merkt het aan het niets meer “willen” of “kunnen” en je verminderde belangstelling voor datgene waar je normaal wel mee bezig bent. Alles gaat in een trager tempo, je concentratie loopt terug, je slaapt of veel minder of veel meer dan normaal en je hebt niet het idee van nut voor de maatschappij te zijn (alsof dat altijd zou moeten!). Kortom, een compleet malaise gevoel.

Nieuw

Depressie vanuit de meer “nieuwe” generatie heeft met andere zaken te maken en is niet zo eenvoudig in een hokje te plaatsen. Het heeft met de veranderende wereld te maken en waar de heel jonge generatie zometeen niet beter weet, zit er een grote groep (zeker wel twee generaties) die met de oude “waarden” zijn opgegroeid en nu in de nieuwe wereld, actief zijn. Als je van nature niet flexibel genoeg bent of het nooit geleerd hebt, kan het je opbreken en een depressie is geboren.

Waarbij een aantal traditionele kenmerken ook hier relevant zijn, maar er is niet echt een kern te benoemen waar het gevoel vandaan komt. Dit is bij traditionele depressie wel vaker van toepassing. Hier speelt vaak het niet goed kunnen “vatten” van de materie, de samenleving een rol.

Veranderende wereld

Enerzijds zie je dat huisartsen steeds meer moeite krijgen met het naar de juiste persoon doorsturen van hun patiënten die depressieve klachten vertonen en anderzijds is het voor veel mensen überhaupt lastig om te achterhalen waar de kern van de depressieve klachten liggen. De voor de hand liggende redenen zijn wel te benoemen, maar met de veranderende wereld ligt dat inmiddels een stuk complexer.

Het gaat immers allang niet meer om de “klassieke” depressieve klachten. Natuurlijk zijn die er ook nog steeds, maar een veranderende wereld en hoe daar een nieuwe goede rol in te vervullen, is steeds meer aan de orde van de dag. Mensen zijn er niet op ingesteld, mensen raken vanaf relatief jonge leeftijd (meestal zo rond de leeftijd dat ze naar school gaan) geconditioneerd en dat bouwt in de loop der jaren natuurlijk verder op.

Dat is een gegeven en hoewel er steeds meer scholen komen waar men anders, breder, naar onderwijs kijkt, duurt dat nog wel even voordat deze kinderen zover in de maatschappij staan, dat ze als vanzelfsprekend opgaan in de veranderende wereld. Dat de veranderingen in de wereld er meer als vanzelfsprekend bij horen. Wat mensen vervolgens ook flexibeler maakt. Maar ook zaken als vastigheid in het leven, is dat een kern of moeten we juist meer opgroeien met het idee dat niets vast ligt c.q. vastgelegd kan worden. We wel een globale (levens-)planning kunnen maken, maar we NU moeten leven en inspelen op de momenten. De natuurlijk levensflow meer volgen. Grote kans, dat je nog steeds uitkomt waar je uit wilde komen (tenminste als dat plan uit je kern gekomen is), maar misschien via een heel andere weg dan je eerder voor ogen c.q. in planning had.

Onzekerheden

Een van de bronnen van de nieuwe depressieve klachten betreft de onzekerheid waar mensen vaak niet op ingesteld zijn. Je plant het na je opleiding in feite in grote lijnen al in je hoofd en werkt er maar wat graag naar toe. Jarenlang zijn mensen opgegroeid met het idee dat je langzaam opbouwt en steeds meer krijgt. Maar dat is niet meer zo. Banen en loopbanen binnen een concern zijn niet meer zo vanzelfsprekend en dus moet je continu scherp en alert zijn. Tel daar je sociale status en een gezin (wat zich wellicht ook anders vormt dan “gepland”) bij op en zie daar dat mensen op de tenen gaan lopen. Immers, als je iets niet meer hebt, daal je in ieder geval op de sociale ladder, het “hoort” niet. “Van wie?” wordt niet gevraagd, het is de conditionering. Dus loopt iedereen vervolgens mee op het geëffende pad, vergeet naar eigen lichaam en geest te luisteren en zie daar de mogelijk eerste klachten voor de “nieuwe” depressieve klachten.

Feitelijk niet nieuw, want er zijn altijd mensen geweest die hier last van hebben gehad. Maar waar vroeger depressief met gek vergeleken werd en je dus wel uitkeek om hiervoor naar een specialist te gaan, hoort het er inmiddels bij. In de Verenigde Staten heeft iedereen die er toe doet “in de oude maatschappij” een psychiater. Anders hoor je er niet bij, dat is weer het andere uiterste.

Wat te doen?

Vooropgesteld dat praten altijd goed is. Praten over je gevoel en wat het met je doet, helpt in ieder geval om je omgeving helderheid te geven. Waarbij je je ook moet realiseren dat niet iedereen het even goed oppakt of snapt c.q. kan doorgronden.
Een andere universele regel bij depressie is regelmaat brengen in je leven. Dit kan helpen je op de been houden en je niet volledig laten uitschakelen. Vermijd verder stimulerende zaken als alcohol en drugs en zoek de buitenlucht op. Bij het opzoeken van de buitenlucht is het ook goed weer dichter bij jezelf te komen. Ervaar wat je voelt als de wind door je haar waait, hoe je ademhaling verloopt als je een stuk gelopen hebt door de bossen of je na een wandeling thuis zit met een kopje thee. Leef in het NU, kijk misschien naar morgen maar niet veel verder dan dat. Iedere dag een stap zetten en soms heb je ook een dag dat je een stap achteruit zet, maar zolang er meer vooruit gaan, is dat niet zo zeg.

Wat anders is als het gaat om het bijhouden (of niet) van de veranderende wereld, is je gesprekspartner. Niet iedereen zit nog op dezelfde golflengte en voelt / ervaart diezelfde verandering. Daarmee niet gezegd dat er geen (professionele) gesprekspartners zijn die iets voor je kunnen doen, maar het is zinvol bij zoeken naar (professionele) hulp dit in het achterhoofd te houden.

Tot slot

Spreekt voor zich dat je altijd een klik moet hebben met je (professionele) helper, maar deze dynamiek speelt in de zin van het tot depressies leiden nog geen tientallen jaren. Om de simpele reden dat die veranderende wereld nog geen tientallen jaren effectief vorm krijgt, zoals dit vanaf pakweg de eeuwwisseling wel het geval is.