Prosopagnosie - geen gezichten kunnen herkennen

Prosopagnosie: het niet kunnen herkennen van gezichten. Ongelofelijk? Nee, dat niet. Onpraktisch? Ja, dat zeker wel. Er zijn mensen die geen of nauwelijks gezichten kunnen herkennen. Die zichzelf iedere keer weer opnieuw voorstellen. Dit zorgt in onze maatschappij voor ongemakkelijke momenten. Ook is hiervoor niet altijd begrip. Soms ook, zorgt het voor wat hilarische momenten.

Geen gezichten kunnen herkennen

Als je jong bent, en je zit op de lagere school, ondervind je er nog weinig hinder van. De omgeving is nog niet zo veroordelend als de omgeving op latere leeftijd. Jonge kinderen met een zichtbare lichamelijke beperking beseffen vaak niet dat ze ‘anders’ zijn dan hun leeftijd- en klasgenootjes. Dat is maar goed ook. Ze horen er echt helemaal bij.

Niet zichtbare beperking

In een later stadium gaat dit langzaam veranderen. Het besef dat men niet ‘standaard’ (wat een akelig woord) is, gaat meer leven. Hoe moeilijk zal het dan zijn als je een beperking hebt, die niet zichtbaar is. Dan is het lastig uitleggen aan de omgeving dat je niet bent zoals anderen, en dat sommige zaken en situaties moeilijker zijn dan dat deze voor anderen zijn.

Prosopagnosie

Prosopagnosie, is een dergelijke, niet zichtbare ‘aandoening’, die in het sociale leven wel een obstakel kan betekenen. Het niet herkennen van gezichten. Het kunnen algemeen bekende gezichten zijn (filmsterren, politici) of, erger nog, gezichten van bekenden (kennissen, vrienden en soms zelfs familie).

Onbegrip

Prosopagnosie kan leiden tot pijnlijke situaties. De omgeving, die gewend is na kennismaking met een nieuw persoon, diegene gewoon de volgende keer te kunnen begroeten, dus te herkennen (of dan de naam ook nog is onthouden, dat is een heel andere kwestie, dat dit niet in één keer lukt komt heel vaak voor), vat een ‘niet herkend worden’ op als een belediging. Diegene die niet herkent, wordt als ‘verwaand of arrogant’ gezien, omdat er domweg niet wordt gegroet en voorbij wordt gelopen.
Prosopagnosie kan zelfs zo sterk aanwezig zijn, dat men na enkele keren een persoon in telkens een andere omgeving te hebben ontmoet, zichzelf steeds opnieuw voorstelt.

Hoe werkt het?

Personen die moeite hebben met het herkennen van gezichten, hebben hulpmiddelen nodig. Makkelijker wordt het, als persoon A alleen wordt tegengekomen in de sportschool, gekleed in een sporttenue. Staat persoon A echter de dag erop in de rij bij de bakker, dan wordt persoon A niet herkend. Reden: andere omgeving, andere kleding. In extreme gevallen kan zelfs de eigen partner, die men tegenkomt tijdens een wandeling met zijn zwart/witte hond, in eerste instantie niet worden herkend, doch zal de zwart/witte hond wél tot een herkenning leiden, waarbij in tweede instantie de partner ‘op zijn plaats valt’. Reden: de hond ziet er altijd hetzelfde uit: zwart/wit, en de partner wisselt natuurlijk – dat zou wel prettig zijn, althans – van outfit, met steeds andere kleuren tot gevolg.

Sociale Manoeuvres

De ‘patiënt’ leert dit echter wel te maskeren in het dagelijkse sociale leven. Teneinde niemand voor het hoofd te stoten, wordt er bijvoorbeeld zekerheidshalve altijd gegroet op straat, elke voorbijganger die kijkt, kan rekenen op een vriendelijk ‘hallo’. Mocht de patiënt worden aangesproken, zal deze een ‘neutraal’ gesprek voeren, waaruit vooral geen specifieke details naar voren komen. Er zal niets persoonlijks worden gevraagd, totdat de patiënt zelf uit het gesprek kan opmaken, met wie hij of zij spreekt.