Lobbyen, wat is dat?

Lobbyen is een onderwerp waar niet iedereen vaak over nadenkt, maar wat wel een belangrijke rol speelt bij de besluitvorming bij verschillende politieke en andere instanties. Denk bijvoorbeeld aan nationaal niveau bij de overheid, maar ook op internationaal niveau, zoals in het Europees Parlement. Dit artikel verschaft inzicht in wat lobbyen is en geeft vervolgens een aantal tactieken die bekend en goed bruikbaar zijn. Lobbyen neemt een groot deel in politieke besluitvorming in en daarom is het belangrijk dat men weet wat dit inhoudt. In de volgende kopjes zal kort worden uitgelegd wat lobbyen is en waarom het praktisch is.

Oorsprong van lobbyen

Binnen de politiek worden er wetten gevormd, besproken en veranderd. Essentieel voor dit proces zijn de belangengroepen. Dit zijn groepen die er belang bij hebben dat ze invloed kunnen uitoefenen op verschillende processen in de politiek. Dit kan op lokaal, nationaal of internationaal niveau plaatsvinden.

Het proces van het beïnvloeden van politieke besluiten wordt lobbyen genoemd. Lobbyen is een werkwoord dat afstamt van het zelfstandig naamwoord ‘lobby’. In de etymologie staat dat de lobby een ‘voorkamer van het parlement’ was in het Britse Lagerhuis. Deze voorkamer was bedoeld voor burgers die gesprekken wilden hebben met parlementariërs, voordat zij in zitting gingen Lobbyen is van de gesprekskamer in het Britse Lagerhuis uitgegroeid tot een beroep waarin groeperingen kunnen worden vertegenwoordigd (Etymologiebank).

Meepraten over besluitvorming

Bij het opstellen van regels worden er formele procedures gebruikt die ruimte bieden voor een aantal organisaties om mee te praten (Europa Nu). Voorbeelden van lobbygroepen zijn Greenpeace, het Rode Kruis en de Sociaal-Economische Raad.
De bovengenoemde groepen hebben verschillende belangen bij, soms ook wel dezelfde, besluiten binnen de politiek. De lobbygroepen verschillen van belangen aangezien bepaalde organisaties opkomen voor de belangen in de zorg, terwijl een andere organisatie opkomt voor de belangen van de tabaksindustrie.

Lobbyen is tot op zekere hoogte met het meerpartijenstelsel te vergelijken dat de Nederlandse politiek kent. Elke partij, zoals de 50+partij of de Partij voor de Dieren, heeft een eigen achterban en probeert door de zetels die het heeft in de tweede kamer een vinger in de pap te krijgen in de besluitvorming in de Nederlandse politiek. Met lobbyen gaat het echter om de burgers die zelf proberen de besluitvorming te beïnvloeden ten bate van hun actiepunt, in plaats van dat ze dat via een politieke partij doen.

Corruptie versus lobby

Het is belangrijk om als burgers inspraak te hebben in besluitvorming omdat dit een indirecte manier is voor burgers om mee te beslissen met de lokale, nationale, Europese of Internationale politiek. Er is echter niet altijd duidelijk wanneer lobbyen overgaat in corruptie en volgens sommige mensen is het vak van lobbyen gelijk aan corruptie omdat in beide gevallen invloed wordt getracht uit te oefenen op machthebbers.

Het verschil tussen corruptie en lobbyen is echter dat corruptie een onrechtmatige manier van het uitoefenen van invloed is, zoals bijvoorbeeld het aannemen van steekpenningen of op agressieve wijze de wil doordrukken, waar lobby een legitieme manier is van invloed uitoefenen op besluitvorming. (F. Giovannoni, CES 2011). Dit is een van de redenen waarom er regels zijn opgesteld om lobbyen in te kaderen.

Tegenwoordig is lobbyen uitgegroeid tot een speciaal werkterrein. Belangenbehartigers van verschillende (al dan niet met de overheid verbonden) organisaties proberen door middel van lobbyen voeten aan de grond te krijgen in de politiek bij besluitvorming op nationaal maar ook op internationaal niveau. Zo ook binnen de Europese Unie. Sinds de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap in 1957 zijn er maatschappelijke organisaties die de besluitvorming binnen de Europese Unie beïnvloeden (Van der Vleuten).

Verschillende lobby-technieken

Er zijn verschillende lobby-technieken. Er worden hier een paar bekende genoemd.

Dwangoefening

Dwangoefening is een oorlogverklaring. Bij het gebruiken van de techniek dwangoefening wordt op een agressieve manier de uitvoering van een besluit geblokkeerd (soms letterlijk). Denk hierbij aan het gebruiken van zowel fysiek als verbaal geweld.

Inkapseling

Bij inkapseling worden de ambtenaren of de eigenaren afhankelijk van belangengroepen. De belangengroepen hebben informatie of middelen waardoor de ambtenaren niet zonder naar hen te luisteren een beslissing kunnen nemen.

Verdediging

De techniek 'verdedigen' wordt gebruikt bij bijvoorbeeld een aanklacht. Om een aanklacht te voorkomen wordt propaganda gebruikt. Hierbij wordt de aandacht van een groter publiek getrokken.

Onderhandelen

Bij onderhandelen gaan de belangengroepen en de besluitnemers om tafel om te bespreken wat er precies moet gebeuren. Er worden hierbij vaak concessies gedaan door beide partijen. Uiteindelijk wordt een soort middenweg gevonden.

Argumentatie

Met argumentatie presenteren lobbyisten een degelijk onderzoek naar het onderwerp van bespreking, waaruit argumenten voortkomen waarom een besluit wel of niet moet worden genomen. De argumenten moeten logisch en empirisch zijn.

Verleiding

Bij verleiding wordt alles uit de kast gehaald om de besluitnemer over te halen. Denk hierbij aan het geven van geschenken aan overheidsmedewerkers of organisaties.