Het Baskenland en de strijdt om Onafhankelijkheid

Het Baskenland is een gebied in Spanje en Frankrijk. Het volk wil onafhankelijkheid maar dit krijgen ze niet. Er al een jarenlange strijd tussen de Basken en de Spaanse regering. De ETA is de groep die voor de onafhankelijkheid strijd en dat doen ze met geweld. De ETA kennen jullie allemaal wel, de groepering is al vaak genoeg in het nieuws geweest door haar acties. Dit artikel gaat over de geschiedenis van het Baskenland en hoe de strijdt om onafhankelijkheid verliep tot het heden.

Hoe is het conflict tussen de Basken en de Spaanse regering ontstaan?

Het Baskenland ( Euskadi in het Baskisch ) is officieel één van de 17 provincies van Spanje en dus geen eigen land. Het Baskenland telt 2,1 miljoen inwoners en de hoofdstad van Baskenland is Vitoria-Gasteiz. Het Spaanse van het Baskenland bestaat uit drie provincies. Een gedeelte van het Baskenland ligt in Frankrijk. In totaal kent het Baskenland 7 provincies. Basken zijn overwegend rooms-katholiek en spreken in hun eigen taal, namelijk Baskisch. Het Baskenland ligt in Spanje maar ook voor een deel in Frankrijk. Het is geen land maar meer een regio. Onder de Spaanse en Franse koningen waren de Basken zelfstandig en had het Baskenland veel autonomie. Maar door de eeuwen heen werd dit steeds minder tot het gebied helemaal bij de Spaanse staat en de Franse staat hoorde. Het conflict gaat tussen het Spaanse deel(wat ook het grootste deel is) en de Spaanse regering.

De huidige problemen om autonomie begonnen in de jaren 30. De Spaanse koning Alfonso de 13e deed troonafstand in 1931 waardoor de Tweede Spaanse Republiek uitgeroepen werd. Er volgden verschillende presidenten en in 1936 pleegde het leger een staatsgreep. Het leger rukte op vanuit Spaans Marokko om de republiek omver te werpen en het oude regime te herstellen. De Spaanse Burgeroorlog brak uit. In 1939 was de Burgeroorlog afgelopen en kwam de fascistische generaal Franco aan de macht, die een dictatuur voerde. Hij werd gesteund door Italië en Nazi-Duitsland. Franco’s idealen waren één leider, één partij en één volk. Dat is dus een beetje hetzelfde als Hitler’s idealen, alleen ging het wat minder ver.

Onder Franco werd het Baskenland sterk onderdrukt en Franco verbood alle politieke partijen. Aanhangers werden vermoord, gevangen gezet of verbannen, alle rechten werden vertrapt en afgeschaft, de Baskische taal werd verboden, de gedachten werden verboden en zelfs de vlag moest verwijderd worden. Euskadi(Baskenland in het Baskisch) moest tot op het bot uitgeroeid worden en helemaal uit het geheugen gewist worden. Als reactie op deze gewelddadige onderdrukking werd de gewapende verzetsbeweging ETA opgericht. Deze beweging wilde vechten voor de onafhankelijkheid van het Baskenland en onafhankelijk was het totaal niet. De ETA werd hard en gewelddadig aangepakt door Franco. Ook andere vormen van oppositie werd hard aangepakt en de kop in gedrukt, maar de Basken en de ETA vonden dat zij veel harder aangepakt werden.

In de jaren 60 versoepelde het beleid van Franco en de pers kreeg meer vrijheid. Er was veel kritiek op hem. Franco had zijn opvolging al goed voorbereid. Al in 1973 had hij de dagelijkse leiding van de regering overgedragen aan een nieuwe premier. Maar deze kwam al na 6 maanden om het leven door een aanslag van de ETA. Maar Franco had ook de kleinzoon van de laatste koning van Spanje(Alfonso de 13e), Juan Carlos, jarenlang voorbereid op de opvolging. Franco overleed in 1975 en Juan Carlos werd koning van Spanje. Deze koning sloeg onverwachts de weg naar democratie in en daardoor kreeg het Baskenland, maar ook andere regio’s weer meer autonomie.

In 1978 werd de Batasuna opgericht, een Baskische partij die banden heeft met de ETA. Deze werd opgericht om te zorgen voor meer autonomie. De Basken en de ETA waren nog niet tevreden, ze hadden wel meer autonomie gekregen, maar ze wilden volledige onafhankelijkheid. Maar dat kregen ze niet. Deze beperkte autonomie is nu nog steeds aan de orde voor het Baskenland.

De reden waarom de Spaanse regering het Baskenland niet kwijt wil is dat de ‘heilige’ Spaanse eenheid dan in gevaar komt. Als het Baskenland onafhankelijk word, dan zullen andere regio’s, zoals Catalonië en Galicië zich dan ook willen afscheiden. De Spaanse overheid probeert de drang naar onafhankelijkheid zo klein mogelijk te maken. Doordat het Baskenland niet onafhankelijk werd verklaard en het nu nog steeds niet is, blijft de ETA aanslagen plegen om de aandacht te trekken.

Wat is de ETA?

ETA staat voor ‘Euskadi Ta Askatasuna (Baskisch voor Baskisch Vaderland en Vrijheid of Baskenland en Vrijheid). De ETA is een terroristische groepering die streeft naar een onafhankelijk Baskenland. De groepering is opgericht in 1958. Oorspronkelijk was de ETA geen terroristische groepering maar gewoon een groep mensen met dezelfde nationalistische ideeën. Ze begonnen met folders en dergelijke uit te delen onder het volk om het idee van een eigen land te verheerlijken. Echter had dit niet veel nut dus besloot de organisatie wat harder op te treden en al gauw hadden ze hun eerste dode op hun naam staan. Na een bloedige aanslag in 1962 besloot de ETA een grote vergadering te houden met alle leden ( genaamd de “Eerste Assemblee (I Asamblee))”. In deze vergadering besloot men op schrijven wat nu precies waar de ETA voor staat en wat ze wil, om meer duidelijkheid te geven aan de Baskische bevolking en aan de Spaanse en Franse regering. De uitkomst was: “Baskische revolutionaire beweging voor de nationale socialistische bevrijding opgericht vanuit het patriottisch verzet, niet-confessioneel en economisch zelfstandig”. De steun die de ETA kreeg van de Baskische bevolking was maar gering, de ETA overlegde ook amper met de rest van Basken. Ze ging haar eigen gang.

Een paar jaar later nadat er tijdens een aanslag een klein meisje om het leven kwam besloot de ETA om weer een ‘Asamblee’ te houden ( inmiddels de derde). Hierin vroegen sommige leden zich af of terreur nou het beste middel was om het politieke doel te bereiken. Ze vroegen zich af of ze niet te veel geweld gebruikte. En dachten dat het ook allemaal mogelijk was zonder doden. Toch gaf het merendeel van de ETA hier geen gehoor aan en gingen ze gewoon verder waar ze mee bezig waren. Namelijk strijden naar onafhankelijkheid mét behulp van terreur.

In 1965 werd de vierde ‘Asamblee’ gehouden. De ETA was uitgegroeid tot een goed lopende terreurorganisatie. Maar om het een iets menselijker gezicht te geven werden er drie essentiële afdelingen opgericht die verantwoordelijk waren voor verschillende activiteiten binnen de organisatie. In de praktijk gaf dit alleen maar voor problemen omdat er zo meer verdeeldheid onder de organisatie zou ontstaan. De drie afdelingen waren de Culturele, de Arbeiders en de Derdewereldactivisten.

Een paar maanden later werd de leider van de ‘Derdewereldactivisten’ aangehouden door de politie. Als gevolg daarvan nam de leider van de ‘Arbeidersafdeling’ het over. Veel mensen binnen de ETA zagen dit als een probleem want de ‘Arbeiders’ waren meer communisten dan nationalisten. Als zij de overhand zouden krijgen zou de ETA veranderen in een simpele linkse organisatie . Er kwamen dus mensen in actie om dit te voorkomen. De ‘Culturele’ namen de ‘Arbeiders’ over waardoor het gewoon een nationalistische terreurorganisatie bleef.

In 1966 werd de vijfde ‘Asamblee’ gehouden. Deze editie werd in twee fases gehouden. Tijdens de eerste fase werd duidelijk dat de ‘Arbeiders’ niet meer door één deur konden met de rest van de ETA. Dus besloten ze een eigen groep op te stichten, genaamd ‘ETA BERRI’, wat ‘ETA nieuw’ betekent. De overgebleven afdelingen van de ETA noemde zichzelf ‘ETA ZARRA’, wat ‘ETA oud’ betekent. Later zou blijken dat de ‘ETA BERRI’ niet groot genoeg was om op haarzelf te staan dus fuseerde zij met een andere Baskische communistische beweging genaamd Movimiento Comunista de Euskadi (M.C.E.). Hierdoor besloot ‘ETA ZARRA’ zich gewoon weer ETA te noemen.

De tweede fase van de vergadering werd in maart 1967 gehouden. Er ontstond een ruzie tussen de ‘Culturelen’ en de ‘Derdewereldactivisten’ waardoor de ‘Culturelen’ en eigen partij gingen oprichtten. De overgebleven leden van de ETA waren allemaal sterk voor de wijze waarop de ETA tot dusver gehandeld heeft. Dus met veel geweld en aanslagen. Om de ETA om te toveren naar een ware moordmachine werd er opnieuw besloten om de ETA op te splitsen in vier afdelingen: De Militaire, de Politieke, de Economische en de Culturele.

Na deze ontwikkeling kwamen er steeds meer en meer gewelddadige aanslagen. In 1970 ontstond er opnieuw een grote verdeeldheid onder de ETA. Tijdens de zesde vergadering, die naar aanleiding van een moordslag werd gehouden, werd de ‘Militaire-afleding’ afgestoten door de rest van de ETA. De ‘Militaire’ waren het daar natuurlijk niet mee eens en gingen weer op zichzelf verder onder de naam ‘ETA V-ASSEMBLEE’. Zo doen ze net alsof de zesde vergadering niet heeft plaatsgevonden. Daarna kwam er ook weer een opsplitsing binnen de groep die over bleef. Die noemde zich ‘ETA VI-ASSEMBLEE’. Nu waren er dus drie groepen. Dit kon natuurlijk niet lang goed gaan, en dat ging het ook niet. De ‘Militaire’ namen de ETA weer over samen met een aantal leden dat van andere nationalistische partijen kwam. Van de ‘ETA VI-ASSEMBLEE’ bleef na een tijd niks meer over. Nu bleef er dus nog maar één ETA-groep over, de ‘ETA-V’. Maar ook hier ontstond ook weer enige irritatie tussen de ‘Militaire’ en de leden die voor die arbeiders opkwamen. Ze kwamen er niet uit en er ontstond weer een nieuwe splintergroep genaamd de Revolutionaire Partij van de Baskische Arbeiders. De overgebleven groep bestond dus grotendeels uit militanten die voor de aanslagen zorgden.

Naar aanleiding van een zeer bloedige aanslag in 1974 ontstonden er twee verschillende sectoren binnenin de ETA-V. De één ging zich richten alleen op aanslagen en legde meer nadruk op de politiek. Ze heetten weer de ‘Arbeiders’(ETA-Politiek Militair) en de ‘Militairen’(ETA-Militair). Op 20 november 1975 viel de Spaanse dictatuur onder Franco waardoor een deel ‘Arbeiders’ zijn kans zag om in het nieuwe democratische Spanje op politieke wijze hun doel te bereiken. Ze richtten de Revolutionaire Partij van Euskadi op. Dit was de laatste keer dat er binnen de ETA mensen zijn opgesplitst.

Hedendaags

De laatste moordaanslag van de ETA dateert uit 30 mei 2003. Maar dat betekent niet dat we de laatste jaren niks van de ETA hebben gehoord. Na de bomaanslagen in Madrid in 2004 werd de ETA gelijk aangewezen als de schuldige. Wat achteraf geheel onterecht bleek. De laatste poging tot een aanslag was in 2005, waarom die precies mislukt was is niet bekend. Tussen 2003 en 2006 zijn wel aardig wat aanslagen gepleegd. Maar gelukkig zijn daar geen mensen bij omgekomen.

Op 22 maart 2006 stuurde de ETA een DVD naar de Baskische media met daarop een boodschap die zegt dat de ETA op 24 maart begint met het een wapenstilstand om een nieuw democratisch proces in Baskenland op gang te brengen. Sindsdien hebben er geen noemenswaardige dingen plaatsgevonden omtrent de ETA. Naar schatting bestaat de ETA op dit moment nog uit 30 beroepsterroristen die geleid worden door 2000 à 3000 medewerkers.

Met welke middelen probeert de ETA haar doel(en) te bereiken?

Tactieken

De ETA gebruikt een aantal tactieken om haar doel te bereiken. Het is natuurlijk een terroristische organisatie dus deze tactieken bestaan voornamelijk uit gewelddadige daden. In deze deelvraag gaan we stap voor stap deze tactieken voorbij.

Directe aanslagen:
Bijvoorbeeld op straat met een geweer iemand doodschieten. Deze tactiek wordt vooral gebruikt om politieagenten te elimineren. Echter wordt deze tactiek in verhouding minder toegepast omdat het aardig risicovol is voor de ETA-commando’s. Wat vaak als laf wordt beschreven.

Bomaanslagen:
Vaak wordt deze tactiek uitgevoerd door middel van een autobom. De ETA plaats explosieven onder een voertuig en laat deze tot ontploffing komen wanneer de desgewenste persoon of personen zich in de auto of er omheen bevinden. Maar soms plaatst de ETA simpelweg bommen in een gebouw of restaurant en laat ze afgaan als het er druk is De ETA gebruikt deze tactiek niet alleen om te doden. Het helpt namelijk ook om de mensen goed bang te krijgen. Ze bellen dan het lokale nieuwsstation en kondigen dan een aanslag aan op een bepaalde locatie. Ze gunnen de mensen dus de mogelijkheid om te evacueren. Ze doen dit om de mensen te laten weten dat de ETA nog altijd actief is.

Raketwerpers:
In een vroeg stadium van de ETA gebruikt men af en te handgemaakte raketwerpers. De reden dat ze laatste jaren niet meer gebruikt worden is omdat een groot gebrek aan precisie hebben. De ETA gebruikte ze om grote militaire of politieke gebouwen aan te vallen.

Anonieme dreigingen:
Om mensen die tegen het Baskische nationalisme waren goed de stuipen op het lijf te jagen gebruikte de ETA bedreigingen. Bedreigingen als in anonieme (kogel-)brieven, graffiti in de steden etc. De doelwitten raken vaak in paniek en schuilen onder of emigreren. Maar soms geven deze mensen geen gehoor aan de bedreigingen en hen wacht dat vaak één lot: de dood. De ETA gebruikt deze bedreigingen ook om geld te verdienen. Ze sturen dan bijvoorbeeld een dreigbrief naar de directeur van een groot bedrijf en eisen hem om maandelijks een bedrag te storten anders gaat hij eraan. Een andere manier om op deze manier geld te verdienen is om een geliefde van een rijk persoon te kidnappen, wat de ETA dus ook regelmatig deed.

Doelwitten

De doelwitten van de ETA variëren van politieagenten tot cipiers. Spaanse militairen en politiepersoneel worden het meest bedreigd en vermoord omdat zij er alles aan doen om het terrorisme, en dus de ETA, tegen te gaan. Zoals al eerder gezegd worden zakenmannen veel bedreigd. De ETA gebruikt deze groep mensen om extra geld te verdienen door middel van afpersing en kidnappen. Veel leden van de ETA zijn terechtgesteld en zitten in de gevangenis. De ETA heeft vaak geprobeerd deze leden vrij te krijgen waardoor een aantal cipiers en gevangenisofficiers is omgekomen. Ook de rechters kregen te maken met bedreigingen. Politici worden door de ETA bedreigd sinds 1995. Daarvoor gebeurde dat nog niet omdat de ETA niet het nut zag in politici. Dat komt omdat Spanje nog maar sinds 1975 een democratie is. Maar de laatste 10 jaar werden ze dus veel bedreigd en vermoord. Wat als gevolg heeft dat tegenwoordig iedere Spaanse politici minimaal één lijfwacht tot zijn beschikking heeft.

Wat is/word er gedaan om het probleem tussen de Basken en de Spaanse regering op te lossen?

De Baskische mensen zijn een volk die autonomie willen en een eigen erkende natie. De Spaanse regering wil het Baskenland bij Spanje houden en dus er over blijven beslissen. Omdat het Baskenland niet erkend wordt blijft de ETA doorgaan met aanslagen en andere terreur daden.

De samenwerking tussen Spanje en Frankrijk is sinds het toetreden van Spanje tot de Europese Unie in 1986 sterk verbeterd. Voor die tijd konden de Baskische terroristen vaak naar een veilig toevluchtsoord aan de andere kant van de Pyreneeën, dus in Frankrijk. Nu is dat geen veilig toevluchtsoord meer en zijn vele terroristen opgepakt.

De ETA verliest steeds meer aanhangers, doordat de meeste mensen de aanslagen afkeuren. Door de democratie zijn de mensen gewend geraakt aan het vreedzaam oplossen van conflicten, en dat doet de ETA niet. De angst is aan het verdwijnen en er is steeds meer verzet tegen de ETA. In de jaren 50 en 60 had de ETA nog wel veel aanhangers, maar toen werd er ook veel geweld door Franco tegen de Basken gepleegd. De Spaanse regering pakt ook voortdurend mensen op die iets met de ETA te maken hebben. Niet alle mensen die opgepakt werden kwamen in de gevangenis terecht, sommige die er wel in kwamen hebben nooit een advocaat gehad, ook hebben sommige verdachten onder druk van martelingen bekentenis afgelegd. De Spaanse regering sluit niets uit als middel om het ongewenste tegen te gaan. Zo zijn er vele kranten verboden en zijn radio en televisie met Baskische propaganda uit de lucht gehaald. Ook zijn er speciale wetten, rechtbanken en politie die het terrorisme moeten aanpakken. Er zijn veel politieagenten en militairen in het Baskenland. Ook zijn er lijfwachten actief, om de mensen te beschermen tegen aanslagen door de ETA. Al deze maatregelen kosten jaarlijks miljoenen euro’s.

Er werd wel eens onderhandeld tussen de ETA en de Spaanse regering, maar het werd nooit echt wat .De ETA en de Batasuna deden in 1995 een voorstel aan de Spaanse regering, het Democratisch Alternatief genoemd. Als de Spaanse regering de soevereiniteit en het zelfbeschikkingsrecht van de Basken zou erkennen, zou de ETA de wapens neerleggen. Ook stelde zij voor een referendum te houden over de vraag of Baskenland een deel van Spanje moest blijven of niet. De Spaanse regering was niet van plan dit te gaan doen.

Het conflict over de autonomie van het Baskenland is er nog steeds. In 1999 werd Juan José Ibarretxe president van het Baskenland. Hij kwam met een oplossing voor het eindeloze conflict en had een plan opgesteld. Dit plan geeft de Basken meer autonomie ten opzichte van Spanje. Hij was er voor dat het Baskenland grotendeels zelfstandig zou worden, maar wel deel blijft uit maken van Spanje. Dit plan werd door het Baskische parlement goedgekeurd, maar het Spaanse parlement verwierp het plan. Ook de minister-president van Spanje van vandaag, Zapatero, vindt het plan ook geen goed idee. Het gaat dus niet door en het conflict bestaat nog steeds. In 2003 werd de Baskische politieke partij Batasuna verboden, omdat deze partij banden heeft met de ETA. De Basken beschouwen dit verbod voor de Batasuna als een Spaanse aanval op het Baskische nationalisme. Ze vinden dat rechten geschonden worden want een land kan geen politieke partijen verbieden mee te doen aan de verkiezingen, want dan is het land ook geen democratie. De Batasuna bleef wel actief en bestaat nog steeds, ze organiseert regelmatig publieke manifestaties en stakingen.

De Batasuna is van mening, door de strijd die ze de afgelopen 25 jaar heeft gevoerd, dat het bereiken van de vrede in Baskenland het belangrijkst is. Ze moeten dus weer onderhandelen. Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een 'permanent staakt het vuren' aan, dat deden ze om een nieuw democratisch proces in het Baskenland op gang te brengen.