Basisschool weigert schooladvies aan te passen: wat te doen?

Het advies van de basisschool met betrekking tot het niveau van het voortgezet onderwijs leidt jaarlijks tot veel strijd tussen ouders en scholen. Daarbij speelt vaak een belangrijke vraag een rol: wat telt zwaarder, het schooladvies of de Cito-score? Sinds 2015 is de wet hier helder over. Het schooladvies is leidend maar als de Cito-score een half niveau of meer afwijkt van het advies dan moet een heroverweging plaatsvinden. In 2016 moest geconcludeerd worden dat veel scholen echter weigeren om het advies aan te passen naar aanleiding van de score op de eindtoets.

Inhoud

• Over de de Cito-toets
• Advies bij de Cito-score
• Wat gaat voor: de Cito-score of het schooladvies?
• Basisschool weigert aanpassing advies, wat te doen?

Over de de Cito-toets

De Cito Eindtoets Basisonderwijs, vaak afgekort tot Cito-toets is een toets ontwikkeld door het Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling die leerlingen van groep acht maken (4% van de scholen in Nederland maakt gebruik van de IEP Eindtoets of Route 8). De toets heeft als doel meer inzicht te bieden in welk niveau van voortgezet onderwijs het beste bij een kind past. Het moet niet gezien worden als een examen waarvoor je kunt zakken. Het advies van de school gebaseerd op hoe de leerling het de afgelopen jaren gedaan heeft en speelt ook een rol in het uiteindelijke schooladvies met betrekking tot het niveau van de middelbare school. De basisschool neemt hierin niet alleen de toetsresultaten mee maar ook aspecten als het gedrag en de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. De wensen van ouders en de leerling zelf kunnen ook een rol spelen.

De Cito Eindtoets Basisonderwijs bestaat volledig uit meerkeuzevragen. Hierbij krijgen de leerlingen 100 vragen over taal, 60 vragen over rekenen en 40 vragen op het gebied van studievaardigheden zoals het lezen van schema's en grafieken en kaartlezen. Het onderdeel wereldoriëntatie dat bestaat uit geschiedenis, aardrijkskunde en natuurkunde kan optioneel worden aangeboden maar telt niet mee voor de eindscore. De toets wordt verspreid over drie dagdelen afgenomen.

De eindscore van de Cito-toets ligt tussen de 501 en de 550. Bewust is niet gekozen voor een schaal van 1 tot 10 om te voorkomen dat men de score gaat zien als een teken van slagen of zakken. De toets moet echt gezien worden als een diagnostisch instrument dat iets zegt over het niveau waarop een kind intellectueel functioneert.

Advies bij de Cito-score

Heb je eindscore van de Cito-toets ontvangen dan kan uit een tabel afgelezen worden welk schooladvies hierbij hoort. Dit schema ziet er als volgt uit:

• 501 - 520 - basisberoepsgerichte leerweg
• 519 - 525 - basis- en Kaderberoepsgerichte leerweg
• 523 - 528 - kaderberoepsgerichte leerweg
• 529 - 533 - gemengde/theoretische leerweg
• 533 - 536 - gemengde/theoretische leerweg en havo
• 535 - 541 - gemengde/theoretische leerweg en havo/vwo
• 537 - 540 - havo/vwo
• 540 - 544 - havo/vwo brugklas
• 545 - 550 - vwo (atheneum / gymnasium)

Wat gaat voor: de Cito-score of het schooladvies?

Elk jaar weer ontstaan vele conflicten over het schooladvies van basisschoolleerlingen. De leerling heeft een score van 537 gehaald en zit dus op het randje van havo/vwo, maar de school schat de mogelijkheden lager in stuurt het kind liever naar een brugklas tl/havo. Andersom kan ook gebeuren: de basisschool had een havo/vwo advies in gedachte maar de Cito-score is dusdanig laag dat de school gaat twijfelen en uiteindelijk wat lager inzet, vaak tot ontsteltenis van de ouders. Met regelmaat worden basisscholen geconfronteerd met ouders die willen dat hun kind een hoger schooladvies krijgt. Hierdoor ontstaan regelmatig conflicten. Niet zelden bieden ouders zelfs aan om hun kind een aanvullende IQ-test te laten doen. De vraag die dan rest is: wat gaat er voor, het schooladvies of de Cito-score?

Schooladvies is leidend, maar er zijn regels

Waar de Cito-toets vroeger bepalend was voor het schooladvies, is dit inmiddels niet meer het geval. Het schooladvies is sinds 2015 leidend maar wel aan regels gebonden. De basisschool komt voor de eindtoets met een advies en als de score op de eindtoets meer dan een half niveau afwijkt van dit advies dan moet het heroverwogen worden. Hierbij dienen dan ook de ouders van de leerling betrokken te worden. De toets heeft op die manier meer de functie van een second opinion gekregen. Uit een brief van Staatssecretaris Sander Dekker aan de Tweede Kamer van 1 november 2016 bleek dat in het voorgaande schooljaar in totaal 62.000 recht hadden op een heroverweging van hun schooladvies. Uiteindelijk leidde dit in circa 12.700 gevallen daadwerkelijk tot een aanpassing. Opvallend genoeg bleken er ook 815 scholen te zijn die weigerden om ook maar één advies te veranderen, terwijl het soms om tientallen leerlingen per school gaat.

Basisschool weigert aanpassing advies, wat te doen?

Heeft jouw kind op de Cito-toets een score gehaald waarbij een advies hoort dat een half niveau of meer boven het schooladvies ligt maar weigert de school het advies aan te passen, dan handelt het in strijd met de wet. De Inspectie van het Onderwijs (Onderwijsinspectie) is bekend met de statistieken van alle afzonderlijke basisscholen in Nederland. Bij geconstateerde consequente weigering de wet te volgen zal de inspectie in gesprek gaan met de school. Hier is jouw kind individueel wellicht niet mee geholpen.

Wanneer je zoon of dochter naar jouw idee onterecht te laag wordt ingeschaald en er is sprake van een duidelijk verschil tussen het schooladvies en de score van de eindtoets dan is het belangrijk om de school te laten weten dat je op de hoogte bent van de geldende wet- en regelgeving. Blijft de basisschool voet bij stuk houden dan kun je tevens aangeven dat je voornemens bent om de Onderwijsinspectie in te schakelen. De inspectie behandelt geen klachten an sich maar documenteert wel de klachten waarvan het een afschrift ontvangt. Daarnaast neemt het wel meldingen in behandeling waarbij discriminatie de vermoedelijke onderliggende oorzaak is.

Rechtszaak lijkt kansloos

Bij sommige ouders loopt de frustratie over het schooladvies wellicht zo hoog op dat zij overwegen een rechtszaak aan te spannen tegen de basisschool met als doel alsnog een ander advies te verkrijgen. Dit soort zaken lijken echter kansloos. In 2007 werd in een dergelijke situatie vonnis gewezen door de rechtbank Amsterdam. De rechter oordeelde toen dat 'in beginsel er geen wettelijke mogelijkheid bestaat om bezwaar/beroep aan te tekenen tegen het schooladvies'. Alleen wanneer 'geen weldenkende directeur van een basisschool met betrekking tot de leerling in kwestie tot dit advies had kunnen komen' bestaat er de mogelijkheid dat de rechter kan ingrijpen, maar deze lat ligt erg hoog. De ouders werden wel veroordeeld in de proceskosten van meer dan € 1000.

Lees verder

• Onverwacht slechte Cito-score? Overdoen? De NIO-toets