Non-conformisme: de kracht van je eigen weg gaan

Het is mens eigen om ergens bij te willen horen. Menigeen geeft zijn of haar gedachtegang geen ruimte, om zich geruisloos aan te passen aan de menigte. Tot op zekere hoogte is er niets mis met aanpassing. Toch kan het gevoel in het gedrang komen, zodra zich iets voordoet wat in je ogen niet deugt of waar je een heel andere mening over hebt. Een stuk ‘vrijheid’ is nodig om dit over het voetlicht te krijgen en er mogelijk iets mee te doen. Ligt het niet in je aard dan kan je wel proberen er iets mee te doen, eventueel met wat externe hulp. Hoe werkt de kracht van non-conformisme en hoe kan je het je meer eigen maken?

Wat is non-conformisme?

Volgens de online woordenboeken is de betekenis als volgt: ”Levenshouding waarbij je je niet wilt aanpassen aan algemeen geldende omgangs- en gedragsvormen.” of ”De weigering om te voldoen aan gemeenschappelijke normen, conventies, regels, tradities en wetten.”

De conformist past zich dus als vanzelfsprekend aan, aan het gedrag en de opvattingen van een bepaalde groep. De achterliggende gedachte gaat over het geaccepteerd worden door deze groep. De non-conformist daarentegen, ook wel dwarsdenker genoemd, is wars van deze opstelling en wil de eigen mening c.q. het gedachtegoed over één of meerdere aspecten in het leven uitdragen.

Non-conformist of eigenwijs?

Non-conformisme of eigenwijsheid wordt nogal eens door elkaar gehaald. Als je eigenwijs bent, heeft dit meestal een negatieve lading en dat is niet helemaal terecht. Als je overmatig vertrouwt op je eigen kennis of als jij je per definitie niet openstelt voor de raad van andere mensen, dan ben je eigenwijs. Je slaat de (wijze) raad van een ander in de wind.

Niet openstellen

In de situatie dat je je per definitie niet openstelt, is het mogelijk terecht dat het een negatieve lading heeft. Immers de raad van mensen uit je omgeving kan je helpen in een willekeurig proces, kan je wereldwijzer maken en/of nuanceert een eerder opgedaan beeld over een bepaalde situatie. Als je je daar niet voor openstelt, is het behalve niet slim, meestal ook niet prettig voor de omgeving (zeker als men het met de beste bedoelingen doet).

Eigen mening

Bouwen op eigen kennis is niet per definitie verkeerd. Echter, alleen bouwen op de eigen kennis van zaken, kan misschien tot tunnelvisie leiden. Maar het kan natuurlijk ook over slechts gaan over je eigen mening durven uit te spreken. Het gaat dan over een mening die buiten de mening van ‘de groep’ ligt, een mening die afwijkt van de meeste mensen. Ook dit is weer dubbel, want je kunt als assertief of als recalcitrant te boek komen te staan. Assertief staat voor iemand die goed kan opkomen voor zichzelf en recalcitrant staat voor onwillig en geneigd om zich te verzetten.

Als je non-conformist bent, dan ben je niet echt bezig met wat ‘men’ over je denkt. Waarbij gezegd moet worden, dat het geen kwaad kan zo nu en dan eens de eigen gedachten te laten gaan over het gegeven dat je mogelijk altijd een afwijkende mening hebt. Zie je zaken echt anders of ben je tegen om het tegen zijn?

Waar zit de kracht in?

Knuppel in het hoenderhok

Het is goed om in een groep (in wat voor vorm dan ook) één of meerdere non-conformisten te hebben. Dit heeft te maken met het open durven gooien van een reeds ingenomen standpunt of uitgangspunt voor welk onderwerp dan ook.

Door als non-conformist als het ware de knuppel in het hoederhok te (durven) gooien, gaan de andere mensen in de groep weer nadenken. De geest krijgt ruimte om out of the box te denken. De kans op andere (originele) ideeën c.q. denkrichtingen is vervolgens vele malen groter.

Sterk in je schoenen

Als mens groei je persoonlijk als je het lef hebt om niet altijd veilig in een groep, als een van de velen te zijn. Je eigen mening of ideeën uitspreken over een bepaald onderwerp, maakt ook dat er naar je geluisterd wordt. Je doet er dus toe en dat is wat de mens ook nodig heeft.

Daar staat tegenover dat je ook tegengas kunt krijgen c.q. de neus stevig kunt stoten. Bovendien is niet iedereen even genuanceerd in zijn of haar tegenargumenten. Echter, als je ergens voor staat, dan maakt het je uiteindelijk wel sterker. Ook al ervaar je het na een felle discussie niet altijd direct zo.

Kan je het leren?

Niet-natuurlijk gedrag

Voor degene die van nature vooral niet boven het maaiveld uit wil/kan komen, is non-conformisme het andere uiterste van het natuurlijke gedrag. Je natuurlijke gedrag wordt in de eerste levensjaren gevormd. Als je in die periode bijvoorbeeld niet uitgedaagd bent of je gaat sowieso graag op in de menigte, dan wordt het een hele klus om non-conformistisch te zijn.

Dat neemt niet weg dat je wel kunt leren om net iets meer dan in de huidige situatie je mening, die mogelijk afwijkt, wel tot uiting te brengen. Het helpt om veel van iets waarover je je afwijkende mening wilt geven, af te weten. Zo pareer je gemakkelijker tegenargumenten en dat geeft weer ruimte om vaker je (afwijkende) mening te durven geven. Bovendien, als je dit zo nu en dan toepast, ga je zien dat er een breder en veelal genuanceerder beeld ontstaat. In wat voor mate je je nog steeds prettig voelt bij het (af en toe) boven het maaiveld uit durven te komen, moet je zelf ervaren.

Lamgeslagen

Als je ooit ben ‘lamgeslagen’ omdat je juist wel die afwijkende mening durfde te uiten en het toen niet op prijs werd gesteld, is het vaak moeilijker om het weer op te pakken. Negatieve ervaringen vergeet je minder snel dan positieve, ze blijven je tot op zekere hoogte altijd bij. Een maatje kan je er mogelijk bij helpen. Iemand anders in de groep kan je om je mening vragen, je stimuleren en je als het ware rugdekking geven. Zo kan je je, misschien schoorvoetend, weer begeven op het pad van de non-conformist.

Tot slot

Ga je graag op in de groep en voel je je er goed bij, dan is dat prima. De non-conformist zit zo niet in elkaar en wil juist dat bredere beeld creëren. Wil je leren om ook (af en toe) boven het maaiveld uit te komen, zonder afstraffing, dan is dit wel te leren. Eventueel met een extern helpende hand.