Het communisme van Mao: de Volksrepubliek China

China is nu een communistisch land. Maar dat is niet altijd zo geweest. Mao maakte van China een heel ander land, dan dat het daarvoor was. Hij introduceerde daarvoor een communisme dat een heel eigen variant was op het traditionele communisme.

De laatste keizer van China

Tot 1912 had China nog een keizer die een dynastie bestuurde. Na een aantal opstanden deed deze Puyi afstand van de troon en werd Sun Yat-sen de eerste voorlopige president van de Republiek China. Sun Yat-sen wilde van het land een democratie maken, maar het keizerlijke leger hield dat tegen. Toen bovendien de aanvoerder van dat leger stierf, brak er in China een periode van anarchie aan. Diverse krijgsheren hadden toen verschillende delen van China onder controle. In het zuiden heerste Sun Yat-sen.

Oprichting van de Chinese Communistische Partij

In 1921 werd de Chinese Communistische Partij opgericht. Die sloot zich in 1923 aan bij de Nationalistische Partij van Sun Yat-sen en zijn naaste medewerker Chiang Kai-shek. Na de dood van Sun Yat-sen werd Kai-shek in 1925 partijleider. Hij verbood de Communistische Partij. Daarop vluchten de communisten naar het westen en trokken door de gebergten van Midden-China naar het noorden. Deze tocht die werd geleid door Mao Zedong en Zhou Enlai werd De Lange Mars genoemd.

Japanse boeren sloten zich aan bij de Chinese communisten

Japan veroverde ondertussen grote gebieden van China. In Japan werden de boeren enorm onderdrukt. Zij sloten zich daarom aan bij de Chinese communisten. Toen Japan was verslagen door China kwamen echter wel weer de verschillen tussen de nationalisten en de communisten naar boven. In 1949 werden de nationalisten bijna volledig verslagen door de communisten. Wat er over wat van de Nationalistisch Partij vluchtte naar Taiwan en stelde daar een nationalistische regering in. Op die manier werd de Republiek China op Taiwan voortgezet. In China zelf riepen de communisten op 1 oktober 1949 de Volksrepubliek China uit. De relatie met Taiwan is overigens vanaf dat jaar negatief, omdat dit nog steeds wordt beschouwd als het territorium van communistisch China.

De volksrepubliek China

Mao bouwde in de eerste jaren van zijn heerschappij in het teken van de wederopbouw van de economie en het veilig stellen van de communistische politieke macht. Tevens werd de regering opgebouwd. Het land werd herverdeeld en daarbij moesten de veldheren hun land inleveren aan de rest van de bevolking. Dit proces kostte echter wel ongelofelijk veel mensenlevens. Meer dan 2 miljoen mensen stierven door het geweld dat werd gebruikt. In 1956 werden alle industrieën van de staat. Vanaf 1953 werd in de grondwet verankerd dat de Communistische Partij als leidend werd bevestigd.

Mao

Mao was van 1949 tot 1959 zowel partijvoorzitter als staatshoofd. Eerst werd Mao nog gesteund door het westen, maar toen China Noord-Korea ging steunen, veranderde dat. Toen het westen in oorlog was met Noord-Korea stonden China en de rest van de wereld dan ook lijnrecht tegenover elkaar. Het land raakte daardoor geïsoleerd. Pas in 1954 veranderde dat. Toen was de wapenstilstand in Korea een feit en werd de Geneefse Conferentie over Indochina bekrachtigd.

De eigen variant van Mao van het communisme en de mislukte Grote Sprong Voorwaarts

Mao ontwikkelde een heel eigen variant van het communisme. Dat hij daar zelf een zeer grote rol bij speelde moge duidelijk zijn. Vanaf 1959 kwam Mao met de Grote Sprong Voorwaarts die er voor moest zorgen dat industrie en landbouw op een hoger niveau werden gebracht. Dit mislukte echter volledig en had als gevolg dat er een enorme hongersnood ontstond. Daarbij stierven zeker een miljoen mensen. Omdat de Grote Sprong Voorwaarts volledig mislukte werd Mao ook minder populair en hij trok zich vanaf 1959 geleidelijk terug uit de politiek als staatshoofd, maar bleek wel lid van de regering. Hij werd opgevolgd door:

• Liu Shaoqi
• Deng Xiaoping