Opiumhandel en de opiumoorlogen

De opiumhandel heeft altijd delen van de wereld beheerst. De opiumhandel is soms zelfs zo fel geweest dat er opiumoorlogen werden uitgevochten. Maar hoe is opiumhandel eigenlijk ontstaan? En hoe kwam de opiumoorlog tot stand?

Opium was altijd een geneesmiddel en luxe genotsmiddel

Opium was eeuwen geleden een genees- en luxe genotsmiddel. In de achttiende eeuw werd het heel populair in China en rond 1800 waren er in het land wel z’n miljoen opiumverslaafden. Dit kwam omdat de bevolking enorm snel groeide, er steeds meer armoede ontstond, er een tekort aan eten was en er veel sociale onrust heerste. De Chinezen zochten daarom een middel die hen dat leed kon doen vergeten, al was het maar voor even.

Opium in westerse landen niet verboden, maar in China wel

Rond die tijd was opium in westerse landen niet verboden, maar in China wel. De Chinezen hadden namelijk al veel eerder door dat het gebruik van de opiumpijp leidde tot veel verslaafden die zorgden voor hele nare zaken als criminaliteit en corruptie. De Chinese keizers waren er dan ook van overtuigd dat het land ten onder zou gaan aan het middel als het geen halt werd toegeroepen.

Eerste opiumverbod

Het eerste opiumverbod in China werd in 1729 al uitgevaardigd. Dit werkte echter niet. De opium die uit India kwam werd met behulp van illegale Chinese importeurs en vaak verslaafde handelaren door de Bitten naar China gehaald. Per jaar werd uiteindelijk tussen de 1,5 miljoen kilogram en 1,9 miljoen kilogram opium naar het land gehaald. Voor de Britten was veel te halen in het land. De verslaafden moesten de Engelsen in zilver betalen voor de opium en daarmee bleef het eigen zilver in Groot-Brittannië zelf. Ook de East India Company (zeg maar de Engelse VOC) had veel belang bij het verschepen van het verdovende middel. Zij had het monopolie op de teelt van de opium in India (India behoorde immers toen bij het Verenigd Koninkrijk) en dit zorgde voor enorme inkomsten.

Anti-opiumcampagne in 1838 in China

Toen er vanuit China heel veel weerstand kwam tegen deze handel, wisten veel Engelse politici niet zo goed wat ze daar mee moesten. Toen in 1838 een harde anti-opiumcampagne van start ging en de regering in 1839 de haven van Kanton blokkeerde en Britse handelaren sommeerde de handel op te geven, verhardde de strijd. Pas nadat de blokkade 6 weken had geduurd, stonden de Engelsen alle opium af. De opbrengst van zo’n 1.3 miljoen kilo van het middel werd vervolgens door de Chinezen vernietigd.

Handel in opium werd afgedwongen door handelaren

Zakenmensen die afhankelijk waren van de handel, maar ook van andere waren die ze uit China, India en andere landen haalden, vormden vervolgens een front en vroegen Engeland in te grijpen. Ze wilden dat de Chinese keizer werd gedwongen het land open te stellen voor Britse handel.

Opiumoorlog

De opiumoorlog was daardoor geboren en in 1840 bereikte een Britse Marine het land om het op de knieën te dwingen. In een aantal zeeslagen werd het Chinese zeeleger dat vooral bestond uit traditionele jonken verslagen. Om meer bloedvergieten te voorkomen, kwamen de Chinezen al snel met het voorstel om te gaan overleggen. In het Verdrag van Nanking van 1842 werd overeen gekomen dat er nieuwe kustplaatsen werden opengesteld voor Britse handelaren. De gedupeerde opiumhandelaren werden zelfs schadeloos gesteld.

Verdrag van Nanking wordt niet nageleefd

Nadat de Britten hun militairen vervolgens weer hadden teruggetrokken werden toch veel van de afspraken niet nagekomen. Met behulp van de Fransen werd opnieuw ingegrepen om naleving van het Verdrag van Nanking af te dwingen.

Tweede Opiumoorlog

In 1858 tot 1860 werd een Tweede Opiumoorlog uitgevochten om de situatie van de Engelsen en Fransen veilig te stellen. De nieuwe keizer Hsien Feng, zelf ook een opiumverslaafde legde zich uiteindelijk neer bij wat was overeengekomen en moest nog meer toeleggen. Hij stemde toen in:
Legalisering van het gebruik van opium
Legalisering van het verhandelen van opium
Vestiging van een Britse en Franse ambassadeurs in Peking

Opium in Groot-Brittannië

In de achttiende en negentiende eeuw was het gebruik van opium in Groot-Brittannië eigenlijk heel gewoon en legaal. Opium werd gebruikt voor allerlei kwalen zoals:

• Diarree
• Astma
• Slapeloosheid
• Reuma
• Bronchitis
• Slaapmutsje voor huilende baby’s (vooral onder de arbeiders veel gebruikt)
• Geestverruimend middel

Opium in de ban in Engeland in 1868

Per jaar importeerden de Britten wel 20 tot 30 ton opium uit vooral Egypte en Turkije. Artsen waren helemaal niet bang voor de gevolgen van het middel en vonden het stukken beter dan drank. Ook waren artsen niet bang voor het verslavende effect. Dat was in Groot-Brittannië ook minder omdat mensen het daar vermengden met water of alcohol, waardoor minder werkzame stoffen vrijkwamen dan bij het roken ervan. En dat roken deed men wel in Zuidoost-Azie zoals China. Pas halverwege de negentiende eeuw beseften artsen toch dat opium verslavend was. Vanaf 1868 was de verkoop van opium aan strikte regels gebonden in het Verenigd Koninkrijk.