McDonald's, een fastfoodketen met maatschappelijke invloed

De Mac is een begrip. Iedereen weet wat je daarmee bedoelt. Na het ontstaan van de McDonald's in 1940 is dit concern uitgegroeid tot een internationale keten en heeft de Mac heel veel maatschappelijke invloed gehad. Dit blijkt ook aan de woorden die we te danken hebben aan de McDonald's. Wat denk je bijvoorbeeld van de Big Mac-index, hamburgerbaan, hamburgereconomie, McWorld of mcdonaldisering? McDonald's is in de hele wereld een begrip. Vrijwel iedereen heeft weleens gehoord van een Big Mac of een Happy Meal. Je kan er zelfs ontbijten en voor de ultieme fans is er zelfs een McDonald’s-app waarin de lopende acties en aanbiedingen te vinden zijn. De wereldwijde bekendheid van McDonald's heeft zelfs voor een aantal nieuwe woorden en nieuwe begrippen gezorgd.

Big Mac-index

In 1986 kwam het Britse weekblad ‘The Economist’ met een nieuwe term; de Big Mac-index. Zij gebruikten deze prijs van een Big Mac in een land als berekenwijze van de koopkrachtpariteit. De prijs van een Big Mac varieert per land en ze gebruiken dit om verschillende valuta’s te vergelijken. De Big Mac staat hier voor de koopkracht. Het is een informele vergelijking, want de koopkracht die hier berekend wordt, staat ook voor een stukje cultuur. In het éne land is uit eten gaan ook voor de lokale bevolking gebruikelijker en daardoor goedkoper dan in het andere land. In 2014 was de Big Mac het duurste in Noorwegen, gevolgd door Venezuela en daarna Zwitserland. De Big Mac was het goedkoopste in Zuid-Afrika, gevolgd door Maleisië en de Oekraïne. Ondanks eventuele onnauwkeurigheden is de Big Mac-index een begrip geworden.

Hamburgereconomie

De Big Mac-index is geen nauwkeurige graadmeter. Het is slechts een hulpmiddel, maar wel één die wereldwijd wordt gebruikt. Het gebruik van deze graadmeter wordt ook wel spottend de hamburgereconomie genoemd. Daarnaast wordt de term hamburgereconomie ook gebruikt om de bedrijfsvoering bij McDonald's aan te duiden. McDonald's is een franchiseorganisatie (vestigingen zijn zelfstandig, maar maken gebruik van de McDonald's-formule). Deze formule betekent naast de bekende kleuren, het interieur en de producten van McDonald's een vriendelijke, snelle bediening in een schoon restaurant, waar producten volgens de McDonald's-standaard voor een aantrekkelijke prijs worden verkocht.

De bedrijfsvoering komt uitgebreid aan bod in het boek ‘McSucces – De McMethode onthuld!’ uit 2012 van de Nederlandse Ubel Zuiderveld (ISBN 9789081474238). De visie van McDonald's waar de bedrijfsvoering op gebaseerd is, verwoorden ze zelf als 'Good Food Fast'. Het draait volgens foodservicewatcher en horecajournalist Ubel Zuiderveld bij de Mac om een consistente presentatie en positieve benadering. Een uitspraak van McDonald's die in het boek voorkomt en gaat over de positieve benadering is "We hire the smile". De herkenbaarheid van McDonald's draagt bij aan de versterking van het merk. In het boek komt iedere P van het marketingprogramma aan bod: promotie, personeel, prijs, publiek, product en plaats.

De hamburgerbaan

In Nederland wordt het de hamburgerbaan genoemd en in Engelstalige landen de McJob. Hiermee wordt een laagbetaalde en slecht gewaardeerde baan bedoeld. Het woord McJob heeft zelfs zijn weg gevonden naar de Engelstalige woordenboeken (zoals de Oxford English Dictionary). Dit woord werd populair eind 1986/begin 1987 en werd het bedacht door de Amerikaanse socioloog Amitai Etzioni. Hij gebruikte dit woord als eerste in een artikel in de Washington Post (24-08-1986: ‘McJobs are Bad for Kids’). McDonald's is niet zo blij met deze betekenis. In 2007 zijn ze gaan lobbyen in een poging om dit woord te laten verwijderen uit het woordenboek. Anno 2016 staat McJob nog steeds in de Oxford English Dictionary.

Mcdonaldisering

In 1993 werd het begrip mcdonaldisering voor het eerst gebruikt en wel door de Amerikaanse socioloog George Ritzer in zijn boek ‘The McDonaldization of Society’. Het gaat over globale standaardisering. In iedere McDonald's worden dezelfde kleuren gebruikt, dezelfde materialen, krijg je dezelfde Big Mac en draagt het personeel dezelfde kleding. Je weet bij McDonald's wat je krijgt. Er zijn geen verrassingen. Het is voorspelbaar en uniform. Volgens het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW) is mcdonaldisering ‘het homogeen maken of worden of het standaardiseren van bepaalde producten en diensten en de daarbij horende processen en culturen’.

McWorld

Het woord of de term McWorld verwijst naar de wereldwijde verspreiding van de McDonald's-restaurants en naar de gevolgen van de mcdonaldisering. De wereldwijde dominantie van McDonald's werd door de oprichter Ray Kroc (overleden in 1984) gezien als een monument voor het kapitalisme. Ook hier is een boek over geschreven, namelijk ‘Jihad VS. McWorld’ met als ondertitel ‘Terrorism’s challenge to democracy’ van Benjamin R. Barber met ISBN 980345383044. Hierin staat McWorld niet alleen voor de culturele globalisering, maar ook (zoals Ray Kroc het graag zag) voor het kapitalisme. De Jihad staat voor extreme traditionele waarden, nationalisme en religieuze orthodoxie. De McWorld gaat in het boek de strijd aan met de Jihad, een metafoor voor marktkrachten in strijd met culturele, traditionele waarden. Het woord Jihad is hiervoor een beetje ongelukkig gekozen. In de tweede editie van het boek geeft de schrijver dan ook blijk van spijt dat hij dit woord hiervoor heeft gebruikt.