Wat moet u weten over opiaten?

De Duitse scheikundige Prõser heeft in 1898 heroïne uit morfine bereid. Heroïne bleek in de praktijk een zeer krachtig en efficiënt pijnstillend middel te zijn. Men dacht destijds dat heroïne niet verslavend zou werken. Het tegendeel bleek het geval te zijn. Vooral in de Verenigde Staten zijn vanaf ongeveer 1915 talloze mensen aan heroïne verslaafd geraakt.
Verslaving aan opiaten, zoals heroïne, neemt de laatste jaren af. Je raakt snel verslaafd aan heroïne, zowel psychisch als lichamelijk. Het is onmogelijk om heroïne gecontroleerd te gebruiken. Daarnaast heeft men steeds meer heroïne nodig voor hetzelfde effect.

Opiaten zijn duur. Dit heeft financiële en sociale gevolgen voor de gebruiker en diens omgeving. Verslaafden hebben daarnaast eerder een groter risico op infecties. Vaak zijn zij ondervoed en verwaarlozen zij zichzelf. Daarnaast heeft spuiten het risico dat men een hepatitis- en HIV-aidsbesmetting oploopt.

Nederland telt naar schatting tussen de 24.000 en 46.000 probleemgebruikers van opiaten.

Effecten

Heroïne heeft ongeveer dezelfde effecten als morfine. Heroïne is echter sterker. Meestal zijn de eerste doses onaangenaam. Ze veroorzaken de volgende onaangename effecten:

• misselijkheid;
• duizeligheid;
• braken;
• onaangename sensaties in het hoofd;
• jeuk over het gehele lichaam, maar vooral in het gezicht.

Als men, ondanks de negatieve effecten, doorgaat met heroïnegebruik verdwijnen de bovengenoemde onaangename effecten. Daarvoor in de plaats leert de gebruiker euforie kennen:

• een gevoel van onverschilligheid;
• een afwezig zijn van allerlei onaangename gevoelens als pijn en verdriet;
• een gevoel van lichamelijk welbehagen.

Als de heroïne ingespoten wordt, treden de aangename effecten zeer snel na gebruik op. Gebruikers noemen deze uiterst genotvolle sensaties 'flash'.

Junkiesyndroom

Opiaatverslaafden gaan vaak in de prostitutie of begeven zich in het criminele circuit om hun dure verslaving te kunnen blijven voeden. Crimineel gedrag maakt deel uit van wat men het junkiesyndroom noemt.

Andere kenmerken van het junkiesyndroom zijn:

• liegen;
• bedriegen;
• manipuleren;
• superieur voelen;
• zeer ernstige egocentrisme;
• een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel.

In vele opzichten doet het gedrag van verslaafden denken aan patiënten met een antisociale persoonlijkheidsstoornis.

Overdosis

Een overdosis kan de volgende oorzaken hebben:

• De eerste keer wordt er een te hoge dosis ingenomen;
• De verslaafde heeft gedwongen of vrijwillig een ontwenningskuur gehad en valt terug. Meestal neemt de verslaafde dan de dosis die hij gewend is om te nemen. De gebruiker is echter de tolerantie voor het middel verloren. De shot veroorzaakt vervolgens meestal een ernstige en niet zelden dodelijke overdosis;
• Buitenlandse gebruikers krijgen wel eens een overdosis doorzat zij worden verrast door de sterke Nederlandse straatheroïne.

Een overdosis heeft de volgende symptomen:

• bewusteloosheid;
• ademhalingsproblemen;
• hartritmestoornissen.

Onthoudingssyndroom

Bij heroïne treden de eerste symptomen al binnen een aantal uur na de laatste toediening op. De tweede of derde dag zijn deze symptomen op maximaal niveau. In de loop van de vierde tot zesde dag nemen de verschijnselen langzaam af. Bij methadon ontstaan de symptomen pas na enkele dagen op. Na vijf tot zeven dagen zijn de symptomen het hevigst. Daarna nemen ze geleidelijk af. Dit kan een tot drie weken duren. De symptomen kunnen variëren van vrijwel afwezig tot zeer ernstig. In zeldzame gevallen is het levensbedreigend.

De symptomen kunnen zijn:

• een angstig, onrustig, wat ingevallen gelaat;
• klamme en koude huid;
• grote ogen met wijde pupillen;
• een loopneus;
• soms de hik;
• voortdurende geeuwen;
• een gevoel van afwisselend warm en koud hebben;
• buikkrampen met veel winden laten en diarree;
• soms braken;
• spierpijn;
• krampen in rug en benen;
• kippenvel;
• toegenomen darmbewegingen;
• lichte stijging van pols, bloeddruk en lichaamstemperatuur;
• onstilbaar verlangen weer een opiaat te nemen.

Verlengde abstinentie

Als na hooguit enkele weken de hevigste symptomen zijn verdwenen, kan nog vele maanden een toestand bestaan die verlengde abstinentie (post-detoxificatiesyndroom) wordt genoemd. De symptomen zijn:

• overgevoeligheid voor zintuigprikkels;
• gemakkelijk huilen en andere emotionele reacties;
• prikkelbaarheid;
• snel vermoeid zijn;
• verveling, een gevoel van leegte;
• depressiviteit;
• slaapstoornissen.

Uit onderzoek is gebleken dat de hersenen zich pas na vele maanden weer hebben aangepast aan een drugsvrij bestaan. De hersenen moet als het ware weer leren op normale plezierige prikkels ten reageren. Dit betekent dat de gebruiker een langere periode niks als leuk ervaart.

Opiaatverslaving en zwangerschap

Opiaten passeren de placenta. De baby raakt dus ook afhankelijk van opiaten. Bij dergelijke kinderen is er een verhoogd risico op vruchtdood en vroeggeboorte. Meestal gebruikt een heroïneverslaafde moeder tevens nicotine, alcohol en andere drugs. Dit maakt het risico nog groter. Na de bevalling heeft de baby onthoudingsverschijnselen. Het kind is prikkelbaar, huilt veel, slaapt en zuigt slecht, trilt en heeft last van braken en diarree.

Opvallende feiten

Naltrexon

Dit is een opiaatantagonist. Het werkt een dag. Naltrexon blokkeert niet alleen de werking van opiaten. Het kan ook de heftige behoefte aan opiaten remmen.

De sterkte van heroïne wisselt. Heroïne wordt op de plaats van consumptie versneden met bijvoorbeeld melksuiker. In de Verenigde Staten bevatte heroïne in de jaren zestig zelden meer dan vijf procent diacetylmorfine. In Nederland was de heroïne toen al een stuk sterker. Dit verschil heeft menig buitenlandse gebruiker het leven gekost.

Men schat dat er per jaar rond de vijfhonderd mensen sterven ten gevolge van harddrugs. Hiervan overlijdt twintig procent aan oorzaken die direct met drugsgebruik te maken hebben. Denk hierbij aan overdosis en bloedvergiftiging. Ongeveer 65 procent overlijdt aan zaken die indirect verband houden met drugsgebruik. Hierbij kunt u denken aan ongevallen, infectieziekten en suïcide. In vergelijking met andere Europese landen zijn deze cijfers laag. Vergelijken zijn echter lastig om te maken, vanwege de verschillen in gegevensverzameling.

Heroïneverstrekking

In daartoe aangewezen instellingen wordt heroïne in Nederland voorgeschreven. Deze instellingen moeten zich aan strenge regels houden. Heroïne wordt voorgeschreven naast methadon. Het gaat hierbij nadrukkelijk om een extra medicament. De patiënten moeten meerdere malen naar het verstrekkingsunit komen. Ze mogen de heroïne alleen binnen deze unit gebruiken. De heroïne mag onder geen enkele voorwaarde het pand verlaten. De behandeling is bedoeld voor langdurig opiaatverslaafden die met de gangbare methadon slecht blijven functioneren. Het blijkt dat het hun psychische, somatische en sociale toestand verbetert.

Het verstrekken van heroïne in gestructureerde vorm is duur. Het moet verstrekt worden in gesloten en bewaakte units, geschoold personeel et cetera. Uitbreiding van dergelijke plaatsen vindt dus maar weinig plaats.

Methadon

Methadon is een opiaat. De enige reden waarom er aan iemand geen methadon wordt verstrekt, is als men niet verslaafd is aan opiaten. Methadon veroorzaakt dezelfde euforie als heroïne. Methadonpatiënten zijn net zo stoned als heroïnegebruikers. De effecten van methadon duren echter langer dan bij het gebruik van heroïne.

Stoppen met gebruik

Detox binnen een klinische situatie lukt opiaatverslaafden meestal wel. Meestal treedt er na ontslag echter weer frequent terugval op.