KNRM – Kapseizen van reddingboot Anna Margaretha

Reddingboot Anna Margaretha van het reddingstation Ballumerbocht op Ameland maakte in 2006 een levensgevaarlijke situatie mee. De boot kapseisde. De Anna Margaretha is een boot van het type Arie Visser, een zelfrichtende boot. Anna Margaretha kwam dan ook weer boven water. De bemanning kwam, op wat schrammen, blauwe plekken en kleine kwetsuren na, heelhuids aan wal. Het verhaal van de kapseizing is bloedstollend en een geschiedenis die goed afliep.

Kapseizing van een reddingboot

• Reddingboot klasse Arie Visser
• Schepen in nood
• Anna Margaretha vaart uit
• Golven op de Noordzee en grondzee
• Alarm
• Derde grondzee
• Kustwachtcentrum
• Zonnestand
• Ameland en KNRM ongerust

Reddingboot klasse Arie Visser

De Arie Visser klasse van de KNRM reddingboten kan 16 uur volle kracht varen. De topsnelheid is 63 kilometer per uur, 34 knopen. Dit type is zó ontworpen, dat het bij kapseizen vanzelf kantelt in normale positie. Het stuurhuis fungeert dan als luchtkamer, terwijl de motoren en tanks zich onderin het schip bevinden. Bij kapseizen komt het zwaartepunt boven de waterlijn te liggen waardoor het terugrolt. Gelukkig komt kapseizen zelden voor, maar het overkwam de Anna Margaretha van Ameland op 1 november 2006. Vier bemanningsleden maakten een hachelijk avontuur mee: de reddingboot ging drie keer over de kop.

Schepen in nood

In de nacht van 31 oktober op 1 november 2006 wakkert de wind boven de Waddeneilanden aan tot orkaankracht. Op de Noordzee en op de Waddenzee zoeken de schepen zo snel mogelijk een veilige haven. Op de Waddenzee is die dag een zeilwedstrijd aan de gang tussen bruine vlootvaartuigen. Enkele klippers en tjalken komen in de problemen waardoor de reddingboten van Schiermonnikoog en Lauwersoog in actie moeten komen.

Noordzee en Waddenzee

Op de Noordzee heeft de m.s. Cementina het moeilijk. Om 02.45 uur op 1 november wordt de Cementina door een inkomende zee platgegooid. Het schip raakt beschadigd en de stuurmachine functioneert niet meer. Door de problemen met de platbodems op de Waddenzee zijn alle reddingboten in bedrijf. De bemanning van de Anna Margaretha wordt opgeroepen om stand-by te staan voor de Cementina. Schipper Theo Nobel is wegens familieomstandigheden niet aanwezig en plaatsvervangend schipper Kees de Boer (48) neemt zijn plaats in. Met hem stappen vijf opstappers in de boot. Twee blijven uiteindelijk in de Ballumerbocht om een losgeslagen scheepje vast te leggen.

Anna Margaretha vaart uit

De Boer vaart samen met Jan Hoekstra (43), Pieter Mosterman (23), en Paul Veenstra (28) uit. Dat het een zware tocht wordt, hebben ze dan al begrepen. Ze kijken extra goed na of alles in het stuurhuis vastgesjord zit. De Anna Margaretha vaart tussen Schiermonnikoog en Ameland door naar buiten. Het Westgat heeft een hoge zee, maar daar gaat de Anna Margaretha zonder problemen doorheen.
Intussen is de Maggie M. bij de Cementina gearriveerd, maar de kapitein wijst alle hulp af.

Cementina

Om 07.07 uur arriveert de Anna Margaretha bij de Maggie M. en Cementina. De reddingboot wil een sleepverbinding tussen de beide schepen leggen. De Anna Margaretha probeert de tros van de Maggie M. over te brengen naar de Cementina, maar de tros is te zwaar en de hieuwlijn breekt. Om 08.00 uur is het nog niet gelukt en de kapitein van de Maggie M. vindt de situatie voor zijn schip en bemanning te gevaarlijk worden. Hij wil geen tweede poging ondernemen. De schipper van de reddingboot overweegt de mogelijkheden en probeert nog één schot te wagen en de Cementina met de kop op zee te trekken. De golven zijn 10 tot 12 meter hoog.

Golven op de Noordzee en grondzee

De Maggie M. heeft zich inmiddels enkele honderden meters van de Cementina verwijderd en krijgt drie extreem hoge, steile en brekende golven voor de kiezen. Die golven zijn dan volgens schatting 15 meter hoog. De Anne Margaretha ligt op dat moment langszij de Cementina, klaar om de tros te gooien. Dan zien ze de bemanning van de Cementina het stuurhuis in verdwijnen. Het is onduidelijk waarom. Schipper de Boer van de Anna Margaretha blaast de scheepshoorn om zijn bemanning binnen te roepen voor overleg. De stuurhuisdeur blijft openstaan. Op dat moment ziet de schipper een enorme grondzee onder de Cementina vandaan schieten. Hij schreeuwt nog een waarschuwing naar de bemanning dat ze zich vast moeten houden. De grondzee werpt het hele schip ondersteboven.

Alarm

De schipper zit in de veiligheidsgordels, maar Jan Hoekstra zit los. Hij houdt zich aan zijn stoel vast. Pieter Mosterman en Paul Veenstra staan los. Zij vliegen door het stuurhuis. Ze draaien als was in een wasmachine. De motoren slaan af en in het stuurhuis staat water. De instrumenten zijn kapot. De Boer kijkt eerst of de bemanning nog compleet is en start dan de motoren weer. Een vervelend alarmgeluid klinkt door de stuurhut, maar door een storing kan het niet worden uitgezet.

Nog een grondzee

Na het starten van de motoren volgt een tweede grondzee en De Boer schreeuwt voor de tweede keer een waarschuwing. Dan ziet Pieter Mosterman nog net kans de deur te sluiten voor de boot nogmaals een rol maakt. Voor de tweede keer wordt de bemanning door het stuurhuis geslingerd.

Derde grondzee

Als de boot rechtop ligt lijkt het rustig. Ze openen de deur om water te lozen en de Boer maakt zijn veiligheidsriem los om beter bij de apparatuur te kunnen. Hij probeert de motoren weer te starten, maar het is te laat om de derde grondzee te ontwijken.

Deur

Mosterman die de deur nog vast heeft om hem te sluiten wordt naar buiten geslingerd. Veenstra kan hem nog net naar binnen trekken. Ze rollen nogmaals door het stuurhuis. Voor de derde keer start De Boer de motoren en op alleen de stuurboordmotor lukt het om de kop op zee te krijgen en de brekers de baas te blijven. Een deel van de bemanning van de Cementina ziet het gebeuren. De Maggie M. heeft slecht zicht op de Anna Margaretha en ziet door de hoge golven de reddingboot na de tweede keer kapseizen niet meer.

Kustwachtcentrum

Op het kustwachtcentrum in Den Helder wacht men in spanning op informatie over de sleepverbinding. Om 08.47 uur ziet het Kustwachtcentrum geen AIS-positie meer op het plotscherm. Over het lot van de reddingboot en bemanning wordt gevreesd en er wordt alarm geslagen. Er volgt helikopter- en reddingbootsteun uit Duitsland en de reddingshelikopter van marinevliegkamp De Kooij in Den Helder krijgt alarm. De Maggie M. wil eerst de sleepdraad binnenhalen en gaat dan ook verder naar de Anna Margaretha zoeken.

Instrumenten kapot

Intussen is de bemanning van Anna Margaretha enigszins van de schrik bekomen en om het irritante alarmgeluid uit te krijgen, knippen ze de bedrading van de speakers door. De sleeptros ligt intussen op het stuurhuis gekronkeld. De marifoonantennes, AIS antenne en de zoeklichten zijn kapot.

Zonnestand

De Anna Margaretha koerst naar open zee, tussen de Cementina en de inmiddels gearriveerde sleepboot door. Geen van de schepen ziet de reddingboot passeren. Eenmaal buiten de branding zet De Boer de koers uit op basis van de zonnestand en de windrichting, want ook het elektrisch kompas werkt niet meer. Het is inmiddels 09.30 uur en thuis en in Den Helder weet niemand nog wat er gebeurd is. De thuisreis is niet makkelijk, het zicht is slecht en de opstappers moeten de schipper waarschuwen voor naderende brekers. Er wordt voorzichtig gevaren om de motor niet te veel te belasten. Na een uur varen passeren ze een schip dat ze op de heenweg ook hadden gezien. Het ligt nog op dezelfde plek voor anker en ze weten dat ze de goede koers te pakken hebben.

Schiermonnikoog

De weg naar Schiermonnikoog is na het passeren van enkele identificeerbare boeien snel gevonden. De boot wordt nog enkele keren platgegooid, maar er volgt geen kapseizing meer.

Ameland en KNRM ongerust

Het thuisfront, het kustwachtcentrum en de KNRM in IJmuiden zijn erg ongerust. Er zijn nieuwsberichten op de radio en de berichten worden gevoed door steeds nieuwe geruchten. Het hoofdkantoor van de KNRM in IJmuiden vormt een crisisteam. Om 10.19 uur krijgt de Brandaris op Terschelling eindelijk een verlossend telefoontje van Pieter Mosterman: zijn mobiele telefoon in zijn binnenzak is droog gebleven en functioneert. Op dat moment hangt net de J-SAR reddingshelikopter boven de reddingboot. De Anna Margaretha heeft zich gemeld en ze zijn tegelijkertijd gevonden. Paul Veenstra wordt aan boord van de helikopter getakeld: hij heeft een snijwond in zijn kin. De drie mannen varen op eigen kracht door naar Lauwersoog waar ze om 11.40 uur binnenlopen.

"Deze boot heeft ons leven gered"

Het zijn anderen die de actie rond de Cementina afronden. De Anna Margaretha wordt grondig geïnspecteerd en naar Hindeloopen overgebracht om te worden gerepareerd. De bemanning praat lang na. Conclusie: “Deze boot heeft ons leven gered.”

Lees verder

• KNRM – langs de kust van Nederland en Ameland
• Storm, hoge golven en witte tijgers op de Noordzee
• KNRM NH 1816 - reddingboot van de toekomst
• KNRM – Grote beurt voor alle reddingboten
• KNRM – Lifeguards op Waddeneilanden en bij Wassenaar