Waterverbruik in de landbouw en veehouderij

Het wereldvoedselprobleem wordt steeds groter, maar wat is nu eigenlijk het achterliggende probleem? Er is immers nog ruimte beschikbaar die voor landbouw kan worden gebruikt en de huidige landbouw is zeker niet overal op zijn productiefst. Het probleem is water. In veel gebieden van de wereld is te weinig water beschikbaar. Te weinig drinkwater, maar ook te weinig irrigatiewater. Dit terwijl er wel gewassen worden verbouwd en dieren worden gehouden welke veel water nodig hebben.

Irrigatie op landbouw

Wereldwijd is 20% van het landbouwareaal geïrrigeerd. Dit betekent dat nog steeds 80 procent afhankelijk is van neerslag. In verhouding lijkt dus weinig landbouw geïrrigeerd te zijn. Echter, geïrrigeerde gebieden zijn een stuk productiever, 2 tot 5 keer zo productief. Op deze manier is geïrrigeerde landbouw verantwoordelijk voor 40% van de wereldvoedselproductie. Dat betekend dat zonder irrigatie bijna een kwart van de voedselproductie zou wegvallen. Het betekent ook dat door meer te irrigeren de opbrengst van gewassen theoretisch nog kan verdubbelen. Hierin zit natuurlijk altijd een probleem, want op plaatsen waar weinig water beschikbaar is, is het aanleggen van een irrigatienetwerk ontzettend duur, met een zeer laag rendement.

Waarom niet meer irrigeren?

Meer irrigeren lijkt een oplossing. Er kan meer worden geproduceerd, dus er is meer voedsel beschikbaar. Helaas gaat het niet zo makkelijk. Irrigatienetwerken bouwen is duur, zeker als het water van ver moet komen. Daarbij zullen de voedselprijzen zakken indien er meer wordt geproduceerd, waar veel partijen geen baat bij hebben.
Ook sociale problemen spelen een rol. Bij verschillende projecten vinden onvoorziene problemen plaats met betrekking tot corruptie. Mensen kunnen veel meer verdienen als ze meer water krijgen, dus proberen door omkoping, bedreigingen of het vernielen van verdeelsystemen meer irrigatiewater te krijgen. Dit lijkt asociaal, maar voor sommige betekend het dat kinderen naar school kunnen en er geld voor medicijnen beschikbaar komt. Op zo’n moment zijn er weinig mensen die denken aan een gezin honderd kilometer verderop, dat ook hun land wil irrigeren.

Hoeveel water wordt er verbruikt?

Het waterverbruik hangt sterk af van wat er wordt verbouwd of gehouden. Rund kost heel veel water, per kilo opbrengst wel 15 M3 water. Dit komt overeen met 15 000 liter! Rijst heeft per kilo ongeveer 3 m3 nodig, hoewel er groot verschil ligt in de verschillende vormen van rijstbouw. Citrusvruchten kunnen erg droog staan, ze hebben genoeg aan 1 m3 water voor een kilo opbrengst.

Hoe komt het dat dieren zoveel water verbruiken?

De meeste dieren worden op jonge leeftijd geslacht. Ze drinken dus niet zoveel, want ze leven niet zo lang. Echter, de dieren eten in hun leven wel heel veel. Dit kost ook weer water. Wanneer dieren met restproducten worden gevoerd, zoals in veel arme gebieden gebeurd, is het waterverbruik aanzienlijk lager. De producten zouden anders immers weggegooid worden en zijn dus niet als waterverbruik aan te merken.

Verzilting

Een groot probleem met betrekking tot de landbouw is verzilting. De grond wordt steeds zouter en men verbouwd op steeds zoutere gronden. Planten kunnen hier doorgaans niet goed tegen. Er is meer water nodig om de effecten van verzilting tegen te houden, wat in veel gebieden een groot probleem is.

Zeewater gebruiken?

De oceanen zitten vol met water. Waarom dat niet gebruiken? Zout uit water halen is duur. De hogere opbrengst weegt niet op tegen de kosten van het ontzilten van water. Toch zitten hierin verschillende kansen. Door eenvoudige systemen op zonne-energie te maken, kan water wellicht goedkoper en efficiënter onzilt worden. Eenvoudig, zodat gebruikers ze zelf kunnen repareren indien er iets misgaat, en zonne-energie zodat men niet afhankelijk is van de stroomtoevoer.

In Nederland en België

Nederland en België zijn relatief natte landen. Er valt in een jaar meer neerslag dan er wordt verdampt en daarbij komt de toestroom vanuit verschillende rivieren. De grondwaterspiegel is in veel gebieden hoog genoeg om de planten van vocht te voorzien. Toch wordt het ook hier steeds vaker in langere periodes droog. De oogsten zijn slecht door te weinig water. Er is dus vraag naar meer irrigatiemogelijkheden. Echter, zelfs in natte landen is dit een probleem. Water in de slootjes komt uit de rivieren of stroomt naar de rivieren en is nodig voor de scheepsvaart. Door grondwater op te pompen daalt de grondwaterspiegel, wat weer meer droogte tot gevolg heeft. Daarbij kan in laag gelegen gebieden de grond verzakken wanneer hij te droog wordt, wat enorme schade oplevert aan huizen en andere gebouwen. Veel boeren willen graag de mogelijkheid om water langer vast te houden, maar in het geval van overstromingen kan dit rampzalig uitpakken, er is immers meer water.
Het probleem van te weinig water speelt zich dus niet alleen ver van huis af, maar ook veel dichterbij. De problemen zijn zeer complex. Iedere oplossing levert weer nieuwe problemen op voor een andere partij.