Oudere mensen willen zo lang mogelijk zelfstandig wonen

In tegenstelling tot soms wordt gedacht willen oudere mensen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. In de huidige omstandigheden is er erg veel mogelijk om dit tot een succes te maken, maar soms blijkt opname toch noodzakelijk. In een zorgzame samenleving kan men met de juiste aanpassingen fijn in de eigen woning blijven. Met maaltijdvoorziening, alarmering en thuiszorg is dit gunstig. Het wordt anders als mensen verward raken of een gevaar voor zichzelf of hun omgeving gaan vormen. Dan blijft opname in een verzorging- of verpleeghuis nog steeds noodzakelijk.

• Ouderenzorg in het verleden
• Aanleunwoningen
• Bejaardenhuis werd verzorgingshuis
• Woonzorgcentra
• Serviceflats
• Toekomst van de ouderen
• Nachtverzorging kan belangrijk zijn voor mensen
• Noodzakelijke voorzieningen om zelfstandig te wonen en aanpassingen
• Contacten in de buurt

Ouderenzorg in het verleden

Ook in de ouderenzorg is er veel veranderd. Heel vroeger bestonden er armenhuizen voor ouderen. Dit waren de gasthuizen. Er waren aparte huizen voor mannen en vrouwen. Voedsel en kleding werd hier verschaft en men had onderdak. Voor vrouwen waren er hofjes waar men woonde onder toezicht van regenten. De kerken hadden grote invloed. Er was sprake van opvang en niet van zorg. Veel ouderen wilden niet opgenomen worden en dan nam men uit nood zijn of haar intrek bij de kinderen. Dit ging met veel problemen gepaard omdat de jonge en veelal grote gezinnen niet ingesteld waren op de verzorging van hun ouders. En omdat de ouderen zelf al wisten dat ze na hun werkzame periode geen inkomsten meer zouden krijgen was het hebben van veel kinderen een goede oudedagsvoorziening. Men rekende er dan op dat de kinderen voor de ouders konden zorgen. Dit veranderde toen in 1957 de AOW zijn intrede deed. De ouderen kregen een eigen inkomen en later werd dit ook steeds meer aangevuld met een pensioen.

Aanleunwoningen

In de jaren vijftig en zestig ontstonden bejaardenhuizen. Grote complexen met veel glas en ruime ontvangstruimten. De mensen waren op grond van de geschiedenis van hun voorouders zo bang dat ze afhankelijk zouden worden van de liefdadigheid van de kinderen dat ze al meteen na hun pensionering zich lieten inschrijven bij het bejaardentehuis. Hierdoor werden de wachtlijsten steeds langer en het gebeurde dan ook regelmatig dat wanneer een oudere een plaats kreeg toegewezen, men eigenlijk nog wel een poosje wilde wachten. In de tachtiger jaren werden deze wachtlijsten opgeschoond en kon men alleen op de wachtlijst worden geplaatst als er ook daadwerkelijk een indicatie was en men ook echt een opname wenste. Bejaardenhuizen kregen de mogelijkheid om ook aanleunwoningen te bouwen. Dit was een gunstige ontwikkeling omdat men dan een eigen woning ter beschikking had, maar wel gebruik kon maken van bepaalde voorzieningen van het verzorgingshuis. De verpleegkundige en huishoudelijke hulp in de aanleunwoningen werd verstrekt door de thuiszorg. Eigenlijk is dit een mooie voorziening, maaltijden zo men wenst, recreatie en contacten met leeftijdsgenoten in het bejaardenhuis. Maar het belangrijkste is aanwezig namelijk een eigen woning om zelfstandig te wonen.

Bejaardenhuis werd verzorgingshuis

In een bejaardenhuis kregen mensen de beschikking over een woon- slaapkamer met daarbij een kleine keuken waar men zelf de broodmaaltijden kon verzorgen. Echtparen kregen wel een aparte woon- en slaapkamer. Tevens was er een doucheruimte met toilet. De bejaarden uit de zestiger jaren waren in hun leven geen luxe gewend en men was over het algemeen dan ook tevreden. De doucheruimte stond vaak vol met strijkplank en stofzuiger en andere zaken want men was toch niet gewend aan de dagelijkse douche. Voor de bejaardenverzorgster een hele klus als ze moest helpen om een bewoner te douchen. Het inkomen, maar ook het gespaarde kapitaal diende te worden ingeleverd bij de betalende instantie en men ontving zakgeld. Om nu te voorkomen dat de ouderen dit geld weer aan kinderen en kleinkinderen gingen besteden werd veel aandacht besteed aan recreatie en uitjes voor de bewoners. Zo leerden de mensen om wat meer geld aan leuke dingen voor zichzelf te besteden. In de tachtiger jaren waren de eerste bewoners van bejaardenhuizen inmiddels hoogbejaard, men was gehospitaliseerd en de zorgzwaarte nam toe. Men ging nu spreken over verzorgingshuizen. Dit was ook de tijd dat de overheid sterk ging bezuinigen en men ging zoeken naar middelen die beter tegemoet zouden komen aan de wens van de ouderen maar ook minder kosten met zich mee zou brengen.

Woonzorgcentra

Veel verzorgingshuizen werden omgebouwd tot Wozoco's. Woonzorgcentra waar men huur betaalt voor het wonen en zorg kan inkopen naar behoefte. Men wil niet langer de zorg ontvangen die de instelling standaard te bieden heeft maar zelf een keuze maken op basis van de eigen behoefte. De ouder wordende mens is individueel ingesteld en vraagt om zorg op maat. Dit betekent dat de overheid zich dient aan te passen aan de gewijzigde vraag van de oudere die nog niet eens altijd duurder hoeft te zijn. Het vraagt alleen wel een goede indicatie waarbij geluisterd wordt naar datgene wat de mensen zelf belangrijk vinden.

Serviceflats

In de zestiger jaren toen veel bejaardenhuizen gebouwd werden waren er ouderen die wel meer geld hadden. Zij konden zich inkopen in een serviceflat. Deze ouderen kregen de beschikking over een mooi appartement. Daarnaast betaalden de mensen dan een hoog bedrag per maand voor voeding en verzorging. Deze serviceflats zijn thans niet meer in trek bij ouderen en er staan veel appartementen leeg, waarbij naar andere bestemmingen wordt gezocht. Voor mensen die een serviceflat kochten was dit op dat moment een prima oplossing. Echter na het overlijden van de ouderen blijven de kinderen zitten met een appartement wat nauwelijks nog te verkopen valt.

Toekomst van de ouderen

Men komt echter tot de ontdekking dat de wooncentra voor ouderen steeds vaker lege plekken vertonen. Woningen kunnen niet meer verhuurd worden omdat mensen andere keuzes maken. Inmiddels heeft men soms de huizen ook al verhuurd aan alleenstaanden of kleine gezinnen. Ook worden er experimenten uitgevoerd met huizen waarbij ouders en kinderen samen maar toch apart kunnen wonen. Toch zullen er altijd ouderen zijn die niet zelfstandig kunnen wonen en daarvoor zal er een klein contingent aan woningen beschikbaar moeten blijven. Ook de verpleeghuizen zullen een plaats behouden en zelfs moeten worden uitgebreid omdat mensen die bijvoorbeeld zwaar dement zijn of anderszins gehandicapt verpleging behoeven. Vaak is het zo dat als van een echtpaar de partner veel zorg nodig heeft, de andere partner ook al dusdanig oud is dat deze de noodzakelijke zorg niet kan bieden. In die situaties is een verpleeghuis vaak de beste oplossing. De bezuinigingen die in het begin van de eenentwintigste eeuw zijn doorgevoerd hebben gevolgen. Veel verzorgingshuizen zijn gesloten en mensen worden als het echt thuis niet meer kan opgenomen in een verpleeghuis. Deze zitten anno 2020 overvol. Het gevolg hiervan is dat de zorg duurder wordt omdat ouderen langer een ziekenhuisbed bezet houden omdat er geen plaats is in het verpleeghuis.

Nachtverzorging kan belangrijk zijn voor mensen

Zieke oudere mensen die uit het ziekenhuis komen kunnen vaak niet 's nachts alleen zijn. Hiervoor kende men vroeger de nachtverzorging. Mensen werden dan tijdelijk met een taxi opgehaald om de nachten door te brengen in een verpleeghuis. Overdag ging men dan terug naar de eigen woning tot de veiligheid voldoende was gewaarborgd. Dit was vaak een uitstekende tijdelijke oplossing die wegbezuinigd werd. In 2020 is men gestart met een project om te bekijken of het zinvol is om deze voorziening weer opnieuw in het leven te roepen.

Noodzakelijke voorzieningen om zelfstandig te wonen en aanpassingen

Het grootste deel van de ouderen van de toekomst zal nog lang in staat zijn om eventueel met hulpmiddelen in hun eigen woning te blijven wonen en te genieten van de oude dag. Soms zullen mensen wat kleiner willen gaan wonen maar dat wil niet iedereen. Zeker mensen die heel lang in een eigen huis hebben gewoond willen vaak helemaal niet verhuizen. Wel dient er tijdig aandacht geschonken te worden aan de mogelijkheden van voorzieningen die het zelfstandig blijven wonen mogelijk maken. Pas als men zorgbehoevend wordt zal er een beroep gedaan worden op voorzieningen en dan valt te denken aan:

• alarmering
• maaltijdvoorziening
• dagbesteding
• huishoudelijke verzorging en verpleging
• aanpassingen in de woning
• vervoer

Alarmering

Om zelfstandig te kunnen wonen is vooral een veilige woonomgeving van belang. Ouderen moeten zich veilig voelen. Hiervoor zijn alarminstallaties in huis belangrijk maar ook het persoon alarm is onontbeerlijk. Dit kan voorkomen dat ouderen die gevallen zijn van snelle hulp verstoken blijven. Als gevolg van de technische mogelijkheden die ons heden ten dage ten dienste staan is hier een goede ontwikkeling in te zien. Een spreek-luister verbinding kan worden aangelegd in praktisch iedere woning zodat er snel hulp beschikbaar is in noodsituaties. Dit geeft een groter gevoel van veiligheid.

Maaltijdvoorziening

Het is van belang dat de oudere goede voeding krijgt. Maaltijden kunnen worden thuisbezorgd via maaltijdvoorziening maar het is ook mogelijk om boodschappen per internet te bestellen en thuis te laten bezorgen. Soms is de oudere nog heel goed in staat om zelf te koken. Regelmatig bezoek aan een restaurant is voor ouderen die het zich kunnen veroorloven een goede manier om afleiding te vinden.

Huishoudelijke verzorging

Huishoudelijke hulp om de woning schoon te houden zal nodig zijn als de oudere zelf dit niet meer kan. Afhankelijk van de behoefte kan men hier zelf in voorzien mits de inkomsten toereikend zijn. Als er verpleegkundige handelingen noodzakelijk zijn dan kan in de thuissituatie vaak meer geboden worden dan mensen denken.

Aanpassingen in huis

Aanpassingen in huis kunnen noodzakelijk zijn zoals beugels en verhoogd toilet maar ook een traplift kan uitkomst bieden. Tevens kan men met een rollator zich verplaatsen en veel woningen kunnen zo nodig rolstoel toegankelijk worden gemaakt.

Vervoer

Een van de belangrijkste voorwaarden om zelfstandig te kunnen blijven wonen is het hebben van vervoer. Wanneer beide partners geen auto meer kunnen rijden en afhankelijk worden van vervoer door derden dan wordt de situatie lastig. Het openbaar vervoer zal misschien in de stad een oplossing bieden voor ouderen maar in de buitengebieden en op het platteland beslist niet.
De mogelijkheden tot recreatie moeten gemakkelijk bereikbaar zijn. Wanneer men teveel aan huis gebonden is dan is de kans op vereenzaming erg groot.

Contacten in de buurt

Veel ouderen hebben zich in het verleden laten opnemen in een verzorgingshuis om de eenzaamheid te ontvluchten en een gevoel van veiligheid te verkrijgen. Het contact met leeftijdsgenoten is van cruciaal belang. Maar binnen de vertrouwde buurt hebben ze deze contacten vaak al jarenlang opgebouwd. Sommige "jonge" ouderen kiezen al voor een woonvoorziening om zich in te dekken tegen de problemen van de oude dag en verzekerd te zijn van zorg als het nodig wordt. Starten met de eigen situatie kritisch te bekijken alvorens ingrijpende beslissingen te nemen is van groot belang. Er is vaak thuis méér mogelijk dan je denkt en het is van belang om goed op de hoogte te zijn van de bestaande voorzieningen. We kunnen echter niet in de toekomst kijken en voor iedereen ziet die er verschillend uit. Daarom kun je het beste genieten van vandaag maar wel goed op de hoogte blijven van de ontwikkelingen die de maatschappij morgen ten dienste staan.

Lees verder

• Ouderen vallen snel en revalideren moeizaam
• Met pensioen: hoe verder met zingeving in je leven?