De brand bij Chemie-Pack in Moerdijk

In de nacht van 5 januari 2011 werd Moerdijk opgeschrokken door de sirenes van de brandweer. Op het haven -en industriegebied Moerdijk was er in het chemisch afval verwerkende bedrijf Chemie-Pack een grote brand ontstaan. Bij deze brand kwamen grote hoeveelheden giftige stoffen vrij in de lucht en in het water. Ook kwamen er waarschijnlijk grote hoeveelheden kankerverwekkende stoffen in het milieu terecht. Meer dan 20 brandweermannen en 150 burgers moesten zich in het ziekenhuis laten behandelen of meldden ernstige luchtwegklachten te hebben.

Brand Chemie-Pack, verloop van de ramp

De brand bij Chemie-Pack in Moerdijk ontstond rond half drie s'nachts. Al snel werd duidelijk dat het ging om een zeer grote brand die moeilijk te blussen was. Binnen korte tijd werd de gehele brandweercompagnie opgeroepen. Door de grote hitte die de brand veroorzaakte en de ontploffende vaten chemicaliën bleken de normale brandweerauto's niet afdoende. Deze konden de brand namelijk niet dicht genoeg benaderen. Om dit probleem te ondervangen werden vier crashtenders van de Koninklijke Luchtmacht van de vliegbasis Gilze-Rijen, de vliegbasis Eindhoven en vliegbasis Woensdrecht ingezet.

Rond 22.30 uur besloot de brandweer de brand te bestrijden door het aanbrengen van een schuimdeken. Deze strategie had meer succes en rond 00:15 uur kon men het sein Brand Meester geven. Tijdens het aanleggen van de schuimdeken vermoedde men dat de rookvorming die hierdoor zou ontstaan het verkeer zou belemmeren. Om die reden werden de snelwegen A16, A17 en N3 afgesloten. Ook het treinverkeer van Lage Zwaluwe naar Dordrecht werd tijdelijk stilgelegd. Een geluk bij een ongeluk was dat deze rookontwikkeling bijna geheel uitbleef, waardoor de wegen al na korte tijd konden worden vrijgegeven.

Gevolgen van de brand

De materiële en milieuschade van de brand was aanzienlijk. Minister Opstelten sprak zelfs van een ramp. Van het bedrijf Chemie-Pack was bijna niets meer over. Ook het naast Chemie-Pack gelegen Wärtsilä, een bedrijf is scheepsmotoren, ging in vlammen op. Verder waren er ernstige gevolgen voor het milieu doordat veel giftige stoffen bij de brand waren vrijgekomen.

Vrijkomen van giftige stoffen in de lucht

Tijdens de brand ontstond er een grote rookwolk die opsteeg en richting Dordrecht dreef. In Dordrecht werd het luchtalarm aangezet en bewoners werd aangeraden om binnen te blijven. De brandweer kon echter op dat moment zowel in Dordrecht, als in Moerdijk geen giftige stoffen in de lucht meten. De bewoners werd wel afgeraden om uit eigen tuin groenten te eten of contact te hebben met de grond vanwege de mogelijke aanwezigheid van kleine hoeveelheden giftige stoffen. De gemeente heeft bewoners die kampen met klachten aangeraden zich te melden bij hun huisarts.

Vrijkomen van giftige stoffen in het water

Het bluswater bleek kort na het blussen van de brand zeer ernstig vervuild te zijn met giftige stoffen waarvan enkele kankerverwekkend blekken. In het bluswater werden onder andere aangetroffen:

• Organische chloorverbindingen - Een groep van extreem kankerverwekkende stoffen die bij verbranding giftige dioxines opleveren.
• Xyleen - Een bedwelmende stof die bovendien kankerverwekkend is.
• Naftaleen - Een stof die zeer irriterend kan werken op de huid en eveneens kankerverwekkend is.
• Tolueen - Veroorzaakt duizeligheid en misselijkheid en kan op lange termijn leiden tot geheugenverlies en kanker.

Men heeft getracht om al tijdens de brand het wegstromende bluswater op te vangen in de riolen en in een naastliggende afgedamde sloot, zodat het niet kon mengen met het gewone rioolwater. Het waterschap Brabantse Delta zal het verontreinigde water op korte termijn afvoeren en verwerken. De grond rond het terrein is zodanig vervuild dat deze zal moeten worden afgegraven om het terrein te saneren.

Lijst met giftige stoffen

Enkele dagen na de brand gaf het Openbaar Ministerie de lijst vrij met stoffen die op het moment van de brand aanwezig waren op het complex. De lijst is op het internet na te lezen. Het Openbaar Ministerie had de lijst kort na de brand in beslag genomen voor het strafrechtelijk onderzoek.

Gezondheidsklachten bij bewoners en hulpverleners na de brand.

Hoewel de brandweer had verkondigd dat er geen gevaar was voor de volksgezondheid klaagden veel bewoners van Moerdijk over misselijkheid na de brand. Ook hadden veel omwonenden last van hoofdpijn, een droge keel en andere luchtwegklachten.

Vertrek burgemeester

Burgemeester Wim Denie besloot tijdens een gesprek met de Commissaris van de Koningin, om zijn -voor de brand aangekondigde- vertrek te vervroegen en op 1 februari 2011 zijn ambt neer te leggen. Dit volgde na eerdere kritiek op het optreden van Denie en de gemeente Moerdijk. Als reden voor zijn vervroegde vertrek noemt Denie de lichamelijke en mentale inzet die de nasleep van de brand vraagt die hij op dit moment niet kan opbrengen. De burgemeester van Breda nam de coördinatie tijdens de brand op zich als voorzitter van de veiligheidsregio en het Regionaal beleidsteam. Jan Mans is voorlopig waarnemend burgemeester in Moerdijk.