De oplossingsgerichte benadering in de hulpverlening

Het probleem verhelderen, een diagnose stellen en vervolgens het probleem oplossen. Dit is hoe ons geleerd is om met problemen om te gaan. Deze manier werkt prima als bijvoorbeeld je wasmachine kapot is. Maar een mens is geen machine en de oorzaak is soms complex, niet vindbaar of veranderbaar. Toch gaat het in de traditionele hulpverlening vaak niet veel anders. De oplossingsgerichte benadering daarentegen, richt zich op de gewenste verandering. Het vaststellen van de oorzaak, het probleemverleden of een diagnose blijkt vaak niet nodig om tot de gewenste situatie te komen. De oplossingsgerichte benadering richt zich dan ook voornamelijk op de gewenste verandering, het gedrag dat in plaats moet komen van het ongewenste gedrag. Dit wordt ook wel 'solution talk' genoemd.

Een andere benadering van problemen

Het uitvoerig bespreken van problemen ziet de oplossingsgerichte benadering als 'problem talk'. Er wordt voornamelijk besproken wat er niet goed gaat, wat dit met je doet en wat de oorzaak daarvan is. Hoe meer er naar 'gebreken' gevraagd wordt, hoe meer je er zal vinden. En daar hoef je niet per se een probleem voor te hebben. Gelukkig werkt het de ander kant op precies zo. Hoe meer er naar successen wordt gevraagd, wat goed gaat, hoe meer je er zal vinden. Wat je aandacht geeft groeit!

Een voorbeeld om de verschillen tussen een traditioneel hulpverleningsgesprek en een oplossingsgericht gesprek te verduidelijken: Cliënt geeft aan dat hij zich regelmatig gespannen voelt, hij begint dan te trillen en te zweten. Hierdoor vermijdt hij steeds vaker afspraken met vrienden.

De traditionele benadering van problemen in de hulpverlening

Op welke momenten komt het gespannen voelen voor, wat gebeurt er dan precies en wat doet dat met je. Er wordt gevraagd naar een beschrijving van de problemen. De mogelijke oorzaken worden verzameld om tot volgende stappen te komen. Eventueel wordt er een diagnose gesteld. Dit is het startpunt van de daadwerkelijk behandeling. De hulpvraag zou nu kunnen zijn: Hoe kan de cliënt zich minder gespannen voelen in een groep mensen.

Een oplossingsgerichte benadering van problemen in de hulpverlening

Zijn er momenten dat je, je een beetje minder gespannen voelt? Vervolgens wordt er tot in detail naar die momenten en wat daaraan vooraf ging gevraagd. Hierbij is het belangrijk om inzichtelijk te krijgen wat er anders was, toen het (een beetje) beter ging. Daarna wordt er samen met de cliënt besproken wat er in de plaats moet komen van het gespannen gevoel en trillen. Die zou kunnen zijn: Ik voel me ontspannen als ik in een groep ben. Het probleem wordt omgebogen naar een veranderingswens, ook wel 'solution talk' genoemd

De twee soorten hulpverleningsgesprekken in tabelvorm weergeven:


Wanneer mensen problemen hebben willen ze daar vaak over vertellen, die ruimte is er ook in de oplossingsgerichte benadering. Alleen zal de hulpverlener altijd terug gaan naar de momenten dat het goed gaat, daar ligt ook de oplossing! Doordat er steeds gesproken wordt over de gewenste situatie en wat er al goed gaat, komt er weer kracht en energie vrij. Er worden kleine stapjes gemaakt. De cliënt doet succeservaringen op en ziet weer oplossingen en mogelijkheden.

Als je het verschil tussen de twee soorten gespreksvormen zelf wilt ervaren kun je onderstaande oefening doen:

• Vertel aan je gesprekspartner over een probleem. Je gesprekspartner heeft als taak zoveel mogelijk vragen te stellen over het probleem zodat hij een goed beeld krijgt van het probleem.

• Vertel nu over een succes. Dit hoeft niet per se iets groots te zijn. Je gesprekspartner heeft als taak zoveel mogelijk vragen te stellen zodat hij een goed beeld krijgt van jouw succeservaring.

Hoe voelden beide gesprekken? Van welk gesprek kregen jullie energie en welk gesprek kostte jullie energie?

Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat de oplossingsgerichte benadering bijzonder effectief is. Gemiddeld heeft een cliënt drie tot zes gesprekken nodig om zelfstandig verder te kunnen gaan.