Bijscholing: haal alles uit jezelf wat erin zit

Blijven bijleren is noodzakelijk op een grillige arbeidsmarkt. Maar bijscholing is vooral ook leuk en motiverend. Haal jij al alles uit jezelf en je baan? Dit zijn de feiten, de mogelijkheden en de valkuilen. Het feit dat je in de huidige maatschappij vanwege een grillige arbeidsmarkt en werkomgeving nooit uitgeleerd bent, lijkt op het eerste gezicht misschien lastig, zelfs onprettig. Toch is continu blijven leren niet alleen maar noodzakelijk. Het is ook dé manier om werken interessant te houden, en desgewenst ook nog eens iets heel anders te kunnen gaan doen met je leven. Lang geleden leerde je één vak, en hield je het daarbij. Een leven lang. Het ambacht van smid of bakker was er gewoonlijk voor altijd, en vaardigheden werden vanzelf bijgehouden door de praktijk van het doen. Maar omdat bedrijfsprocessen constant veranderen en vernieuwd worden, is je leven lang bijleren een ware trend geworden. Klanten, voorraden, processen, we ‘managen’ ze nu met regelmatig verbeterde of veranderde systemen. Ook office management en administratie veranderen constant vanwege de voortschrijdende automatisering én veranderende eisen, behoeftes en mogelijkheden. Kortom: er is bijna geen sector meer waarin de benodigde kennis jarenlang stabiel blijft. Maar ook zijn de persoonlijke wensen veranderd. We stellen hogere eisen aan ons werk en de voldoening die we eruit putten. En daar moet je wel wat voor doen...

Permanent education

Zoals voor alle ontwikkelingen en trends, is ook een benaming bedacht voor het werktraject waarin we constant blijven leren. Met een chique internationale term hebben we het over ‘permanent education’ of ‘éducation permanente’. De noodzaak daarvoor ontstaat niet alleen vanuit bedrijfsprocessen, er zijn ook persoonlijke factoren. De harde realiteit over onze positie op een veranderlijke arbeidsmarkt is even slikken. Als werknemer moet en mag je jezelf natuurlijk op de eerste plaats beschouwen als mens en unieke persoonlijkheid. Maar qua vaardigheden ben je óók, ijskoud uitgedrukt, min of meer te bekijken als een ‘product’. We moeten onszelf steeds beter kunnen verkopen. Alleen al omdat wie ouder wordt, moet opboksen tegen een stroom nieuwkomers op de arbeidsmarkt. Indrukwekkende en actuele kennis van zaken is dan een belangrijk argument waarmee je je diensten kunt verkopen. Naast de noodzaak je vakgebied bij te houden, is er nog een goede – en leuke - reden om een open oog te houden voor opleidingen en cursussen. Het komt steeds vaker voor dat we van beroep switchen. We zijn dan ook langer fit, en een stuk mobieler en flexibeler dan pakweg vijftig jaar geleden. Er zijn zelfs mensen die in alle mogelijke sectoren, van dienstverlening, horeca en administratie tot toerisme, hun sporen verdiend hebben voor ze aan hun pensioen toekomen...

Mogelijkheden en moeilijkheden

Een handige truc om te zien of je kennis voor je bestaande werkgebied aan vernieuwing of uitbreiding toe is, is simpelweg dit: met enige regelmaat even (bijvoorbeeld online) kijken welke eisen worden gesteld in huidige vacatures voor soortgelijke functies. Ook een eerste oriëntatie op een leuke nieuwe studie of beroep is gauw voor elkaar, bijvoorbeeld met behulp van internet. Alle mogelijke beroepen en cursussen worden daar toegelicht door rijp en groen: deskundige, cursist of student. Zijn de wensen of noodzakelijkheden in beeld, dan is het tijd om te gaan kijken naar je specifieke, persoonlijke wensen en mogelijkheden. Veel opleidings- en cursuscentra bieden de diensten van adviseurs aan, en dat is geen overbodige luxe. Belangrijk bij eventuele ambities richting HBO of universiteit is bijvoorbeeld, dat je zogenaamde doorstroomprofiel moet aansluiten bij de studie die je wilt gaan volgen. Ofwel, dat het vakkenpakket van opleidingen uit het verleden toegang biedt tot de gewenste studie. Overigens is er ook weleens de mogelijkheid om een toelatingstest te doen, en alsnog toegelaten te worden tot de gewenste studie ondanks eventueel ontbreken van de nodige ‘papieren.’

---

Een studie of cursus: wie zal dat betalen?

• Helaas zit er aan studiefinanciering een keiharde leeftijdsgrens, maar dan nog zijn er altijd wel mogelijkheden om je te helpen de studiekar te trekken.
• Als je baas voordeel heeft van je studieplannen, wees dan niet beschroomd en vraag om een tegemoetkoming. Soms is de tegenprestatie - met name bij dure studies - dat je belooft een bepaalde periode bij het bedrijf te blijven. Maar voldoen aan zo'n eis kan dubbel en dwars de moeite waard zijn.
• Onder bepaalde voorwaarden zijn opleidingen aftrekbaar van de belastingen. Heb je een eigen bedrijf? Dan zijn er vaak twee mogelijkheden voor belastingaftrek: ofwel die via je bedrijf, ofwel die privé. Informeer bij je belastingadviseur welke van toepassing en/of het gunstigst is.
• Heb je een uitkering? Pleeg dan overleg met de uitkeringsinstantie. Het kan zijn dat je opleiding of cursus - deels of geheel - gefinancierd kan worden, met name natuurlijk als je kansen op de arbeidsmarkt erdoor worden vergroot.

---

Harde noten kraken met jezelf

Ook op persoonlijk vlak zijn er mogelijke struikelblokken waarop je maar beter bedacht kunt zijn. Ofwel, wees bereid diep in jezelf te kijken en harde noten te kraken als het gaat om mogelijkheden en onmogelijkheden. Wie wil gaan (bij)leren, moet wel de zelfdiscipline kunnen opbrengen, en de benodigde tijd en financiële middelen kunnen reserveren. Voortijdig afhaken is zonde, alleen al vanwege de aanzienlijke kosten die opleidingen kunnen meebrengen. Een realistische inschatting van je motivatie en bereidheid geld en tijd op te brengen, is een vereiste.

Thuis of buiten de deur?

Ook is het belangrijk te bepalen of je een type bent voor thuisstudie, of voor studie op locatie. Thuisstudie heeft als voordeel de flexibiliteit wat betreft tijdindeling en startdatum. Je kunt vaak op alle denkbare tijden leren, al is het in het holst van de nacht, en op elk denkbaar ogenblik van het jaar aan cursus of studie beginnen. Maar thuisstudie vraagt wel om een grotere zelfdiscipline. Cursussen en studies op locatie daarentegen zijn aan vaste momenten gebonden, zowel qua instroming als wat betreft het aanwezig zijn voor de lessen. Heb je je eenmaal verbonden aan het cursusrooster, dan is de belangrijkste benodigde zelfdiscipline die je nodig hebt, die om gewoon op te komen dagen. Het rooster van de cursus of de les zorgt immers wel dat je op de vaste lesuren daadwerkelijk aan het leren bent. Waarbij je je wel moet bedenken, dat huiswerk altijd zwaar leunt op je zelfdiscipline – of je nu een thuisstudie doet of één op locatie. Dat je overdag niet beschikbaar bent om ergens naartoe te gaan, hoeft overigens geen bezwaar te zijn. Avondonderwijs is vrij breed beschikbaar. Over het algemeen geldt: met wat flexibiliteit, creativiteit en doorzettingsvermogen zijn er altijd meer mogelijkheden dan je denkt. En de investering in jezelf is de moeite waard, en gaat een leven lang mee.