Krakelingenfeest en Tonnekensbrand

Gedurende verschillende eeuwen heen, viert men in Geraardsbergen twee belangrijke feesten: het krakelingenfeest met de krakelingenworp en het tonnekensbrand feest. Deze twee feesten zijn voorgedragen als Unesco werelderfgoed.

In het verleden

Reeds in 1393 bestond het tonnekensbrand feest in Geraardsbergen. Dit weet men omdat men hiervan een oude stadsrekening kon terug vinden. Op dat moment werd het feest reeds door het stadsbestuur georganiseerd en ook toen al vermelde men dat het een ‘oud gebruik’ was. Het is ook duidelijk dat de traditie van het feest nooit gestopt is. Wel waren er enkele onderbrekingen, met name in beide wereldoorlogen en tijdens de godsdienstoorlogen van de 16e eeuw. Er werden ook ontelbare bewijzen van de krakelingen terug gevonden doorheen de geschiedenis.

De betekenis

Het afstammen van deze twee feesten is duidelijk voorchristelijk. Hoewel de christenen er wel een eigen dimensie aan toevoegden, die ook nu nog bestaat. Het was gebruikelijk dat bij de opkomst van het christendom dergelijke feesten en gewoonten niet meteen werden afgeschaft, maar dat men probeerde hieraan een christelijke dimensie te geven.

Het gebruik van Tonnenkensbrand is eigenlijk een heidens feest dat het einde van de winter viert, het verjagen van de donkere dagen en het verwelkomen van het licht. Dit ging gepaard met muziek en dans en was een belangrijk feest.

Men vindt een aantal belangrijke Keltische symbolen terug in deze 2 feesten; vuur, levende visjes, wijn en brood. Met deze elementen werden zowel natuur als leven geeerd. Ook de vorm van de krakeling, een rond broodje van ongeveer 10cm doorsnede met een gat in het midden, verwijst naar het cultusbrood dat de eeuwige cyclus tussen de seizoenen en het leven symboliseerde.

De viering

Het feest, dat op de laatste zondag van februari gevierd wordt, begint met een stoet die uit Hunnegem vertrekt (di de bakermat van de stad) en die naar de oudenberg gaat (het hoogste deel van de stad). In deze stoet wordt, op een kleurijke manier de geschiedenis van Geraardsbergen door de eeuwen heen, afgebeeld. Hierin worden een aantal historische gebeurtenissen die de stad meemaakte afgebeeld als ook de saga rond de krakelingenworp.

De stoet wordt geleid door de deken en de prominenten van de stad. Hierna volgen de ongeveer 800 figuranten die de verschillende periodes en gebeurtenissen uitbeelden en de stoet wordt afgesloten met de druïdes die de visjes meedragen en de brooddragers met de manden vol krakelingen. De druïdes, mandendragers, de deken en het stadsbestuur stappen onder trompetgeschal het podium aan de oudenberg op. Daar voeren de druïdes het eeuwenoude ritueel uit van het eren van de 4 windstreken. Dit doen ze met de wijn en de levende visjes. Hierna schuiven de prominenten aan om één voor één van de druïdes de wijn met een leven visje te krijgen. Dit drinken ze op, uit een zilveren kelk van ongeveer 400 jaar oud.

Het volk stelt zich op, rond het podium om, na het drinken van de visjes de krakelingen op te vangen. Deze, zo’n 10000-tal, worden door de prominenten van de stad naar het volk geworpen. 1 krakeling is speciaal; deze bevat een waardebriefje. Deze krakeling wordt de gouden krakeling genoemd omdat het briefje recht geeft op een gouden juweel in de vorm van de krakeling. In 2010 was deze gouden krakeling goed voor een bedrag van 750 euro.

Als de avond valt, rond 20u, dan wordt de muziek op de oudenberg weer aangezet en wordt onder een volksdansfeest tonnenkensbrand gevierd. Het branden van de pekton op het hogste punt van Geraardsbergen is tot in de omgeving te zien en in sommige omliggende dorpen wordt het vuur ‘beantwoord’ met een kleiner vuur. Aan de omstaanders worden fakkels uitgedeeld en dan gaat een stoet met de fakkels van de oudenberg naar beneden naar de markt van Geraardsbergen waar het feest met een kermis wordt verder gezet.

De sage van de krakelingen

De oorsprong van de krakelingen is moeilijk te achterhalen en de reden waarom men de krakelingenworp doet, is niet meer duidelijk na vele eeuwen. Waarschijnlijk ontstond daarom in de 19e eeuw een sage die deze gebeurtenis een betekenis geeft. In 1381 werd de stad Geraardsbergen namelijk door het leger van van Walter van Edingen omsingeld met de poging de mensen uit te hongeren. In een list van het stadsbestuur, zou deze het overige brood en de haring over de stadsmuren gegooid hebben, als teken van overvloed. Dit werkte bij de belegeraars ontmoedigend en ze bliezen de aftocht. Hoewel dit een mooie sage is, is niets minder waar; In de realiteit werd de stad in een mum van tijd onder de voet gelopen en verwoest.

Op vandaag

Tot de dag van vandaag, wordt het feest van de krakelingen en tonnekensbrand gevierd. Deze folklore is belangrijk en moet blijven bestaan. Daarom werdt dit feest voorgedragen als kanidaat voor unesco wereld erfgoed. In 2010 had het stadsbestuur ook de eer de ambasadeur van de VS te mogen ontvangen. Deze was duidelijk enthousiast over dit feest en deed vol overgave mee aan het krakelingen werpen. Men hoopt dat ook hij een goed woordje doet om dit als werelderfgoed te klasseren.

Indien dit feest werelderfgoed wordt, zou het volgens het stadsbestuur een boost vormen. Men zal er echter voor moeten waken dit feest ‘klein’ te houden zodat het volkse karakter hiervan niet verloren gaat.