Adviesgesprek - Problemen, aandachtspunten en tips

Een adviesgesprek kan in de vorm zijn van een consult (consultatie), hulpverlening (counseling) en procesconsultatie; vormen die in de praktijk soms door elkaar heen lopen. Problemen in een advies-gesprek kunnen zowel voortkomen uit het gedrag of begrip van de adviseur/behandelaar als uit het gedrag van de cliënt/hulpvrager. Een wisselwerking tussen beide partijen kan ook tot problemen leiden. De meest voorkomende problemen worden besproken en suggesties c.q. tips gegeven om een advies-gesprek beter/prettiger en effectiever te laten verlopen.

Adviesgesprek - De verschillende vormen

Er zijn verschillende vormen van adviesgesprekken te onderscheiden, die in de praktijk echter niet zo streng gescheiden zijn, maar veelal door elkaar heen lopen. We onderscheiden de volgende vormen:

Consultatie

Bij consultatie accepteert de adviseur de cliënt zoals deze is en houdt zich vooral bezig met de rol van de betreffende persoon en problemen die hieruit voort kunnen vloeien.

Hulpverlening

Bij persoonlijke hulpverlening (counseling) houdt de adviseur zich voornamelijk bezig met de persoon van de cliënt en met zijn persoonlijke problemen.

Procesconsultatie

Bij procesconsultatie houdt de adviseur zich vooral bezig met een bepaald werkprobleem of problematiek rond een bepaalde taak. De adviseur zal samen met de cliënt proberen om tot een analyse, diagnose te komen en oplossingsmogelijkheden voorstellen.

Adviesgesprek - Problemen

Problemen van de Cliënt

Problemen die versterkt kunnen worden (of ontstaan) door de adviseur) kunnen zijn:

• Strijd om zelfstandigheid.
• Angst voor eigen verantwoordelijkheid.
• Schaamte om een moeilijk thema of taboe ter sprake te brengen.
• Verwachting dat de hulpverlener meteen een passende oplossing kan geven.
• De cliënt luistert niet.
• De cliënt vertelt niet alles, omdat de adviseur er niet naar vraagt.
• Koppigheid of wrok van de cliënt naar de adviseur toe.
• De cliënt praat en draait steeds om het probleem heen.

Problemen van de Adviseur

Problemen van de adviseur kunnen zijn:

• Niet voldoende afstand, te sterke identificatie met de cliënt.
• Onjuiste inschatting van de eigen betekenis en competentie (onderschatting of overschatting)
• Onderschatting van de problematiek of ernst van de situatie.
• Negeren van de gevoelsmatige aspecten.
• Geven van adviezen en technische richtlijnen voor de oplossing van het probleem i.p.v. te letten op de emotionele en gevoelsmatige houding van de cliënt.
• De cliënt proberen te overreden c.q. pushen tot een zelf aangedragen/voorgestelde oplossing.
• Geven van onjuiste voorbeelden door het niet wezenlijk begrijpen van het probleem.

Adviesgesprek - Aandachtspunten en tips

• Tot stand brengen van een basis van wederzijds vertrouwen.
• Goed luisteren en tussenvragen hier op af stemmen (exacte waarneming, geen vooropgesteld schema)
• Zoeken naar achterliggende motivaties en vermijden van oordelen, beoordelingen en veroordelingen.
• Samenwerken aan de probleemafgrenzing (probleemdefiniëring) of hulpvraag.
• Goed letten op de gevoelsreactie van de cliënt, vooral bij de afgrenzing van het eigenlijke probleem.
• Gemeenschappelijke diagnose van het probleem; de cliënt zelf zijn probleem laten ontdekken door te helpen middels doorvragen en verdiepen van hetgeen reeds gezegd en opgehelderd is.
• Verzamelen en op zijn waarde schatten van cliëntuitspraken die bijkomstig lijken. Zoals b.v. zwijgen, lang nadenken, spontane reacties, mimiek.
• Spreektijd onder controle houden; de cliënt moet zo veel mogelijk aan het woord zijn.
• De fouten of gebreken van de cliënt niet beoordelen, maar vragen en doorvragen waarom deze zich zo gedraagt.
• Eigen gedrag onder controle houden, qua uiterlijk, stem, houding, verstoringen, onrustig worden etc.
• Creëer geen kruisverhoor sfeer, maar stel de vragen systematisch, specifiek en gedifferentieerd.

Evaluatie en zelfreflectie - Aandachtspunten adviseur

• Waaruit bestaan de moeilijkheden van de cliënt, waar komt dit probleem vandaan? Wat maakt het tot probleem?
• Vanuit welke motieven ben ik als adviseur aan een hulpverleningsproces bezig? Waarom wil ik aan veranderingen meewerken?
• Wat heb ik als adviseur te bieden? Welke capaciteiten heb ik?
• Welke voorbereidende stappen zijn nodig om een adviesrelatie op gang te brengen en te ontwikkelen.
• Hoe neem ik als adviseur leiding in de verschillende fasen van het veranderingsproces, hoe pas ik me aan de situatie aan?
• Hoe bevorder ik de vaardigheid tot continue, creatieve en heilzame veranderingen in het cliëntsysteem?

Het kan raadzaam zijn om eens een video-opname van een adviesgesprek te maken en deze daarna kritisch te bekijken, zodat je achteraf de wisselwerking, je rol c.q. houding als adviseur en de reactie van de cliënt beter kunt analyseren en er aandachtspunten uit kunt halen.