Enschede, Roombeek na de vuurwerkramp

In mei 2000 werd Nederland, maar vooral Enschede, opgeschrikt door de ontploffingen in de vuurwerkopslagplaats van S.E. Fireworks. De ontploffing op zich was al erg, maar er vielen slachtoffers en een hele woonwijk werd weggeblazen. Nu 8 jaar later is de wijk weer bijna helemaal opgebouwd. Prachtige woningen van de woningbouwcorporatie, maar ook koopwoningen en verkaveling.

Algemeen

Op 13 mei 2000 werd Nederland opgeschrikt door de explosie van de vuurwerkfabriek S.E. Fireworks in Enschede. Naast het verschrikkelijke feit dat er door de exploderende fabriek (die midden in de woonwijk Roombeek stond) 23 doden vielen, werd de hele woonwijk (van ongeveer 40 ha groot) weggeblazen.

De wijk Roombeek werd oorspronkelijk gebouwd als arbeiderswijk, nadat in 1890 de textielfabrieken, en de Grolsch brouwerij zich hier gingen vestigen. Hier kwamen de vele arbeiders te wonen die werkten in de textielfabrieken of in de Grolsch brouwerij.

fundering vuurwerkopslagplaats

Nu bijna 8 jaar later, 2008, is er een hele nieuwe woonwijk ontstaan. Na de ramp heeft de gemeente gezocht naar een plan waarbij de getroffenen betrokken werden bij de ontwikkeling van de “nieuwe” wijk. Hiervoor werd de in Twente geboren architect Pi de Bruin verzocht het ontwerp voor de nieuwe wijk te maken.

Het meest bekend aan de nieuwe woonwijk is de Roombeek, die weer is opgegraven. De beek is voorzien van diverse sfeervolle stenen.

Monument

Op het Lasonderbleek ligt een grasveld, waar het monument “Het verdwenen huis tussen hemel en aarde” (gemaakt door Balka) staat. Hier is onder ander de fundering terug te vinden van de oude vuurwerkopslagplaats. Tevens ligt hier een in steen uitgevoerde tekening van een huis. De stippellijnen staan symbool voor wat ontbreekt of wat zal komen. Een klein stukje hiervoor staat de gedenksteen waarin alle namen van de slachtoffers gegraveerd zijn.

De nieuwbouw

Pi de Bruin heeft een plan ontwikkeld met twee doelstellingen. Het eerste was de mogelijkheid voor de terugkeer van de getroffenen. Het tweede was het creëren van een nieuw aantrekkelijk stadsmilieu voor de stad.

oud en nieuwbouw door elkaar

De nieuwe wijk Roombeek wordt opgebouwd uit verschillende buurten, waarvan iedere buurt zijn eigen vorm en karakter krijgt. Zo ontstaat een beeld van gemengd en stedelijk. Er zullen vrijstaande en geschakelde woningen komen, een combinatie van rijtjeswoningen en appartementen. Maar ook woonwerkeenheden en bedrijfsruimten zullen in de nieuwe wijk te vinden zijn. Natuurlijk zijn er ook nieuwe scholen, winkels e.d. gerealiseerd.

De nieuwe wijk is voor de helft gebouwd door particulieren. In een “normale” nieuwbouwwijk is dit ongeveer 5%. De particulier opdrachtgevers konden gebruik maken van diverse bouwbureau’s.

Busbaan

Binnen de woonwijk is een busbaan aangelegd de noordas van de HOV (Hoogwaardig Openbaar Vervoer). Tussen de rijbanen van de busbaan is kunstgras aangelegd.

De nieuwe woningen

De enige woningen die na de ramp bewaart gebleven zijn, staan aan het Roomveldje. Dit zijn 5 woningen van de woningcorporatie. De oorspronkelijk uit 1924 daterende woningen zijn volledig gerenoveerd. Ook aan het Roomveld staan diverse andere woningen die van de woningcorporatie zijn. De architecten van de nieuwbouwwoningen zijn van Molenaar & Winden architecten uit Delft.

De overgebleven woningen aan het Roomveld

Het Rozendaalcomplex is een clustercomplex van woningen en cultuur. In de voormalige pakloods zal het museum “Twentse Welle” worden gehuisvest (met collecties over de Twentse geschiedenis en toekomst), alsmede komt er een centrum voor Beeldende Kunst (waar onder andere kunst geleend kan worden) en zullen er ateliers voor kunstenaars komen. Daarnaast zullen woningen in het complex worden gebouwd. De architecten van dit project is Bjarne Mastenbroek van het architectenbureau SeARCH Amsterdam. Een heel apart detail is dat het metselwerk is afgevoegd met de zogenaamde “Knipvoeg”, een typische voeg die in vroeger tijden gebruikt werd.

In de voormalige textielfabriek N.J. Menko is alleen de watertoren en opslaggebouw nog bewaard gebleven. Hier zijn 8 appartementen gerealiseerd van elk 2 verdiepingen. De ene is om te wonen, de andere etage is om te werken. Er is geprobeerd om het industriële karakter zoveel mogelijk te handhaven. In de glazen uitbouw is een dependance van twee basisscholen ondergebracht. De architect is Erik Knippers van het architectenforum Amsterdam.

Cremergebouw

Het Cremergebouw is het voormalige Balengebouw, waar de katoenbalen lagen opgeslagen. Het zal worden verbouwd en dan wordt het Cremermuseum hier gehuisvest. Tijdens de vuurwerkramp sloeg een betonblok dwars door de fabrieksmuur heen. Het is afgedicht met een glasplaat. Het grootste gedeelte van het gebouw is tijdens de ramp uitgebrand. Inmiddels is het een gemeentelijk monument. In het Balengebouw vindt het jaarlijkse Balenfestival plaats, een festijn voor de inwoners van Enschede.

De Eekenhof valt op door zijn typische balkonbouw. Het lijkt wel een gebouw met hangende tuinen. Op de begane grond bevinden zich onder andere huisartsen, fysiotherapie en een apotheek. Daarboven bevinden zich ruim 50 appartementen (ieder appartement is anders) met een groot balkon, sommigen met een eigen terras.

Enkele individuele woningen

Het Palladiohuis is gebouwd in de stijl van de renaissance architect Andrea Palladio die leefde van 1518 tot 1580. Het huis is grijs met blauwe horizontale strepen. Uiteindelijk is gebouwd in een combinatie met de architectuur van Frank Lloyd Wright die leefde van 1869 tot 1959. De symmetrische bouw verwijst naar Palladio, de horizontale bouw naar Wright.

De Lariks staat naast het transformatorhuis (in 1959 ontworpen door G.J. Beltman) van de voormalige katoenspinnerij de Bamshoeve. Deze katoenspinnerij is na de 2e Wereldoorlog gebouwd met Marshallhulp en is in Nederland de enige overgeblevene in zijn soort. Het transformatorhuisje is inmiddels eigendom van Stichting Industrieel Erfgoed Enschede. Deze stichting geeft het een bestemming als atelier en expositieruimte voor kunstenaars. De woning ernaast heeft een opvallend trappenhuis van larikshout en glazen bouwstenen. Dit verwijst weer naar het naastgelegen transformatorhuis. De architect is Moniek Otten van Saillant Architectuur.

transformatorhuisje

Lariks

Het Duoblok is een twee onder één kap woning. Het lijkt één woning, maar er zijn twee particuliere opdrachtgevers geweest. De architecten Michiel de Wit en Hein Jan Geerdink van het architectenbureau Project.DWG, uit Enschede, hebben samen iets ontworpen met hetzelfde materiaal en kleurgebruik. De ene woning echter heeft de ingang gewoon op de begane grond, de andere woning op de eerste etage. Verder zijn de woningen achter de voorgevel geheel verschillend.

Bijzonderheid, in april 2008 zal de koningin het Roozendaal officieel openen.