De hulphond: trouwe dienaar voor mensen met een beperking

Zo zelfstandig mogelijk deelnemen aan de maatschappij. Dit is een recht van iedereen, maar niet voor ieder van ons zelfsprekend. Mensen met een beperking kunnen helaas niet alles zelf. Toch hoeven ze desondanks niet altijd van andere mensen afhankelijk te zijn, ze kunnen ook hulp krijgen van speciaal opgeleide honden. Deze kunnen assisteren bij activiteiten in het dagelijks leven en helpen sociale contacten te bevorderen. Voor wie zijn er hulphonden en wat kunnen ze allemaal?

Voor wie?

Hulphonden kunnen worden ingezet in verschillende situaties. Zo zijn er bijvoorbeeld hulphonden voor mensen die door een motorische handicap rolstoelafhankelijk zijn, voor doven en slechthorenden, voor mensen met epilepsie en voor mensen met een autisme spectrum stoornis (ASS). Het doel van de hulphond is het bevorderen van zelfstandigheid en zelfredzaamheid, zodat mensen (weer) kunnen deelnemen aan de samenleving.

Hulp- of assistentiehond

De hulp- of assistentiehond is er op getraind om naast de rolstoel te lopen en hulp te bieden bij allerlei praktische zaken die in het dagelijks leven voorkomen. Zo kan hij kan voor zijn baasje:

• deuren, kasten en lades openen
• dingen van de grond oprapen; bijvoorbeeld gevallen sleutels, post van de deurmat
• boodschappen aangeven en betalen in winkels
• assisteren bij kledingstukken en schoenen aan- en uittrekken
• de was in de machine stoppen, de machine aanzetten en de was er weer uithalen
• dekens van het bed halen
• gordijnen openen en sluiten
• op knoppen drukken om licht aan- en uit te doen of om de lift op te roepen

Naast deze praktische zaken zorgt de hulphond ervoor dat sociale contacten worden bevorderd omdat veel mensen vaak vragen hebben over de bijzondere hond. Mensen voelen zich hierdoor zelfverzekerder en meer geaccepteerd.

Signaalhond

Voor doven of slechthorenden zijn er signaalhonden. Deze honden kunnen hun baasje waarschuwen bij verschillende geluiden:

• de (kook)wekker
• een huilende baby
• (brand) alarm
• de deurbel
• de oven of magnetron
• de telefoon
• een kind dat zijn ‘mama’ of ‘papa’ roept

Daarnaast is de hond erop getraind te reageren op de naam van zijn baasje, zodat hij deze kan waarschuwen als hij of zij geroepen wordt. Ook kan de hond een bepaald voorwerp tonen als verwijzing voor een bepaalde activiteit. Bijvoorbeeld een voorwerp om te laten zien dat het eten klaar is en dat het baasje aan tafel moet komen.

Buitenshuis kan de hond de baas waarschuwen voor toeterende auto’s of sirenes van hulpdiensten en daarbij aangeven uit welke richting het geluid komt.

Seizurehonden

Ook epileptici kunnen hulp krijgen van honden. Bij een aanval kan de hond:

• de baas in de stabiele zijligging leggen
• hulp halen
• medicijnen pakken
• een alarmknop bedienen
• bij het baasje blijven tot deze weer bij kennis is

Therapiehonden

Autisme

Mensen met autisme hebben moeite om contact te maken en hun gevoelens te uiten. Honden kunnen hierbij helpen. Zij bevorderen de communicatie en interactie met anderen. Bovendien hebben zij een ontspannend effect. De hond stimuleert tot het ondernemen van activiteiten en levert een positieve bijdrage aan het bevorderen van het welzijn op het sociale en emotionele vlak.

Autismegeleidehond
Sommige kinderen met ASS hebben buitenshuis de neiging om weg te lopen. Ook dan kan de hond helpen. Aan de hondenriem wordt een tuigje bevestigd, waarmee het kind aan de hond wordt gekoppeld. Als het kind een poging doet om weg te lopen, wordt het door de hond geremd. Slechts een beperkt aantal honden wordt hier (nog) voor opgeleid.

Spraakprobelemen

Ook kunnen honden helpen bij mensen die als gevolg van bijvoorbeeld een hersenbloeding spraakproblemen ondervinden. Vaak spreken mensen gemakkelijker tegen de hond, voelen zij minder schaamte en angst om fouten te maken. Een hond oordeelt niet en luistert altijd.

Kinderen

Een hond kan ook worden ingezet om angstige of getraumatiseerde kinderen zich veilig en begrepen te laten voelen. Kinderen kunnen de hond aaien, knuffelen en in spelletjes betrekken. Ze kunnen de hond alles vertellen en dat kan helpen bij (rouw)verwerking.

Ouderen

Eenzame ouderen zien vaak uit naar een bezoekhond. Deze komt regelmatig langs met zijn baasje om de oudere op te vrolijken. Ze vinden het doorgaans heerlijk het dier te vertroetelen, te aaien en ermee te wandelen.

Blindengeleidenhond

De van oudsher meest bekende hulphond is de blindengeleidehond. Deze hond helpt blinden en slechtzienden hun weg te vinden, waarschuwt voor obstakels, zoekt trappen, stoepen, brievenbussen en in- en uitgangen.

Opleiding hulphond

Als een pup zeven weken oud is, gaat hij naar een gastgezin, waar hij gesocialiseerd wordt en gehoorzaamheidstraining krijgt. Als de hond veertien maanden oud is, moet het gastgezin afscheid van het beestje nemen, want dan begint de echte opleiding in het trainingscentrum. Hier leert de hond alle vaardigheden en commando’s uitvoeren en wordt hij getraind om weerstand te bieden aan verleidingen als ballen, andere honden en etenswaren. Het leren wordt spelenderwijs gedaan, het is belangrijk dat de hond er plezier in heeft. Na een half jaar zijn de meeste honden voorbereid op hun taak en wordt er een passend baasje gezocht waar hij aan het werk kan.

Het is beter de hulphonden van anderen niet te aaien. De hond is vierentwintig uur per dag aan het werk voor zijn baasje. Dit vereist opperste concentratie. De hond wordt er ook op getraind om weerstand te bieden aan lekkere hapjes, spelen met andere honden en katten opjagen.

Aanvraagprocedure

Om in aanmerking te kopen voor een hulphond is een rapport nodig van bijvoorbeeld een revalidatiearts.Tezamen met het aanvraagformulier wordt dit verzonden naar de zorgverzekeraar van de aanvrager. De stichting die de hond ter beschikking stelt komt bij de aanvrager thuis om te beoordelen of de persoon in aanmerking komt. Er wordt gekeken hoe de hond van toegevoegde waarde zal zijn en of er goed voor de hond kan worden gezorgd. Ook de bevindingen van de stichting gaan naar de zorgverzekeraar. De zorgverzekeraar weegt andere, goedkopere hulpmiddelen af tegen het voordeel van de hond. Als alles akkoord is, komt de aanvrager op een wachtlijst. Als er een hond beschikbaar is en hond en toekomstige eigenaar passen bij elkaar, worden ze samen getraind. Zo kan de eigenaar met de hond leren werken.

De hond wordt kosteloos door de stichting geschonken. Dit is mogelijk omdat het geld voor aanschaf en opleiding bij elkaar wordt gebracht door sponsors, collectes, schenkingen, donateurs en uit nalatenschappen.