Trol - een mythisch wezen en een internetpester

Een trol vertegenwoordigt verschillende begrippen, waarvan het mythologisch wezen de meest bekende is. Je komt ze tegen in de Efteling en er wordt over verteld in het noordelijke deel van Europa en dan met name in Noorwegen. Ook in Denemarken worden sagen over trollen verteld en worden de verhalen over het onderaardse volkje levend gehouden. Trollen komen al heel lang voor in sprookjes en we zien ze in moderne verhalen terugkomen. Het begrip kent ook een heel andere betekenis: Trollen zijn ook mensen die online pesten.

Ondergronds volk en irritante internetter

• Homoniem
• Eerste betekenis - Trol in de folklore
• Oude sprookjes en moderne verhalen
• Noorwegen - Jötun en Ymir
• Thurs of Troll
• Trollen van Tolkien in In de Ban van de Ring
• Trollen van Terry Pratchett in Schijfwereld
• Trollen van J. K. Rowling in Harry Potter
• Tweede betekenis - Pester op Internet
• De poppetjes en de mythische wezens

Homoniem

Het begrip 'trol' is een homoniem, een begrip met verschillende betekenissen. Het is zowel een figuur die in sagen en sprookjes voorkomt als een pester op internet. Bij beide betekenissen wordt 'trol' gelijk geschreven en is de uitspraak hetzelfde. Het woord 'morgenster' is nog een voorbeeld van homoniem, zelfs eentje met heel veel verschillende betekenissen.

Eerste betekenis - Trol in de folklore

Noorwegen is bekend om zijn trollen. Geen reis naar dit Scandinavische land zonder dat er een trollenpop mee naar huis gaat als souvenir. Het mythologische wezen speelt een grote rol in de Scandinavische folklore. Ze zijn niet bekend om hun vriendelijkheid. Integendeel, de Noorse trollen zijn groot, lelijk en onvriendelijk. Er zijn er zelfs bij die mensen eten.

Onderaards volk

In Denemarken worden de sagen over trollen levend gehouden door de verhalen te vertellen. Op het eiland Samsø bijvoorbeeld, leeft een onderaards trollenvolk, dat bij maanverlichte nachten hun schatten naar buiten dragen. Die schatten worden bewaakt door de trollen en wie, verblind door de rijkdom, het goud en zilver probeert te stelen, wordt op een gruwelijke manier door de trollen gestraft. Zo vindt de boer die dacht in een nacht rijk te worden door diefstal van een trollenschatkist de volgende ochtend al zijn vee dood in de schuur. Doorgaans houden de trollen van Samsø zich schuil in de heuvels en alleen met wat geluk kun je bewijzen vinden van hun aanwezigheid.

Oude sprookjes en moderne verhalen

In veel oude sprookjes komen trollen voor, maar we komen ze ook in moderne verhalen tegen. Voorbeelden van hedendaagse verhalen met trollen zijn:

• Lord of the Rings;
• Schijfwereld;
• Harry Potter.

Games

Trollen komen ook voor in rollenspel games zoals;

• Dungeons and Dragons;
• Warhammer.

Noorwegen - Jötun en Ymir

Trol is in Noorwegen een andere naam voor Jötun. Dat zijn reuzen uit de oertijd die afstammen van oerreus Ymir.
De Jötun zijn volgens de Noorse mythologie vijanden van de goden. De oorspronkelijke Jötun Ymir woonde in Ginnungagap, niets meer en minder dan een chaotische leegte. Uit Ymir ’s lichaam ontstond ondermeer Jötnar, die een ras van vorstreuzen creërde. Odin, Vili en Ve doodden uiteindelijk Ymir. Alle reuzen op twee na verdronken in het bloed van Ymir, een man en vrouw overleefden. Zij zorgden ervoor dat hun volk groeide.

Reuzen

De trol veranderde van de reuzen, zoals die in de oude Noorse teksten voorkomen, naar de meer herkenbare wezens zoals we de trollen heden ten dage kennen. Wanneer de Jötnar precies in trollen veranderden is onduidelijk. Aanvankelijk zouden er zelfs vier soorten reuzen bestaan in de Noorse mythologie.

Bovennatuurlijke wezens
Trollen waren bovennatuurlijke wezens die heel sterk waren. Ze woonden in de heuvels en bergen van Scandinavië, in grotten. Sommigen zouden zelfs meerdere koppen hebben gehad, die een verwijzing zouden zijn naar de zeskoppige zoon van Ymir. Sommige reuzen zouden ook door blootstelling aan de zon in steen veranderen. In Noorwegen zijn rotsformaties die op trollen lijken en wat trollen geweest zouden zijn. Ze versteenden in het zonlicht, volgens de mythe. Markante rotsformaties met bijvoorbeeld zwerfkeien worden in Noorwegen nog immer toegeschreven aan trollen.

Angst voor kerkklokken

Tijdens de kerstening van Scandinavië verhaalden priesters over trollen die wegvluchtten na het horen van de kerkklokken. De trollen konden het bloed van een Christen ruiken, zo wil het verhaal en bleven uit angst voor het geluid van de kerkklokken ver van Christenen vandaan. Ze trokken zich terug in de bergen en de verste wouden. Een toren met kerkklok kan in het uiterste geval op een grote kei rekenen die door de trol van de berg wordt gerold om de toren te vernielen.

Thurs of Troll

De Jötnar worden in de Noorse mythologie ook wel troll of thurs genoemd (þyrs in het Oudengels). In hun grotten leven ze in een deelgezin: een vader woont samen met zijn dochter, een moeder leeft met haar zoon. In de Scandinavische folklore worden trollen beschreven als lelijke wezens. Ze zijn vaak oud, sterk, traag en suf.

Trollen van Tolkien in In de Ban van de Ring

In de verhalen van Tolkien zijn trollen nare wezens. Het zijn de vijanden in bijvoorbeeld In de Ban van de Ring. Tolkien maakte ze dom en sterk. Ze kunnen net als de Noorse trollen niet tegen het zonlicht en veranderen dan in steen.

Trollen van Terry Pratchett in Schijfwereld

Terry Pratchett plaatst ook trollen in zijn komische boeken Schijfwereld. Ze zijn net als In de Ban van de Ring grote domme wezens. In Schijfwereld zijn ze van steen, maar leven toch. Ze hebben een gebit van diamant en worden vaak als bewaker ingezet. De diamanten zijn min of meer een spaarpotje voor wie wat nodig heeft. De trollen in Schijfwereld beheren een berg of brug.

Trollen van J. K. Rowling in Harry Potter

De Britse schrijfster J.K. Rowling maakt in de Harry Potter boeken kwaadaardige wezens van trollen. Het zijn volgelingen van de duistere zijde. Ze zijn dom en erg agressief en scharen zich achter Heer Voldemort, de aartsvijand van de tovenaarswereld.

Tweede betekenis - Pester op Internet

Er bestaan ook Internettrollen. Dat zijn lastpakken die op Internet hun vervelende werk doen. Het zijn mensen die treiteren en shockeren en die alleen op een vervelende manier reacties plaatsen op Internet. Ze plaatsen kwetsende, beledigende, off topic opmerkingen online. Uit een groot onderzoek naar online pesten is gebleken dat ze het meestal uit verveling doen, niet eens zozeer uit boosheid of ergernis: het zijn aandachttrekkers. De praktijk van deze trollen wordt ‘trolling’ genoemd.
Trollen doen aan trolling uit:

• verveling;
• wraak;
• vermaak;
• macht.

Anoniem

Trollen kunnen online persten omdat ze het doorgaans anoniem kunnen doen. Ze besteden vaak veel tijd aan hun acties en hebben tot doel veel aandacht te trekken met hun opmerking. Ze kunnen daarvoor doortrapte strategieën hebben ontwikkeld. Trolling kan uitlopen op cyberstalking, het herhaaldelijk lastigvallen of bedreigen van iemand op het internet. Het moedwillige misgedrag kan veel leed veroorzaken en slachtoffers maken.
Een trol is te herkennen aan de volgende punten:

1. Off topic reageren, niet terzake doende reageren;
2. Extreem kritisch op taalfouten wijzen;
3. Een vervreemdend standpunt innemen;
4. Een gevaarlijk advies geven;
5. Shockeren;
6. Opzettelijk beledigen;
7. Cross-posten: dezelfde provocerende, beledigende en niet ter zake doende berichten op verschillende sites zetten.

De poppetjes en de mythische wezens

De souvenirs van trollen zijn slechts één van de verschijningsvormen. Ze zijn lelijk, maar nu weer niet zo lelijk dat ze afzichtelijk zijn. De poppetjes moeten natuurlijk wel verkocht worden en daarom zit er altijd iets zachts aan, zoals lange haren in de meest vrolijke kleuren. Het is de invloed van de commercie op het uiterlijk. De echte mythische wezens komen zelden bovengronds of uit hun grotten. Mensen zien ze bijna nooit en daarom is er ook moeilijk een voorstelling van te maken. Trollen kunnen zich ook vermommen als gewone mensen en slechts de scherpe observator kan dan zien dat hij met een trol van doen heeft.

Lees verder

• Antje & Betje, de stripzussen van Ameland
• Asterix bij de Picten
• Stapelstenen - Steenmannetjes en markeringen