Simon van Cyrene

Simon van Cyrene wordt in drie van vier Evangeliën genoemd als de man die op de kruisweg van Jezus het kruis droeg. Veelal wordt hij gezien als de mens die Jezus hielp om zijn lijden te verzachten. We moeten niet vergeten dat Simon werd gedwongen om het kruis te dragen, hij deed het niet vrijwillig. Op de veertien staties van de kruisweg ziet men hem in vrijwel alle rooms -katholieke kerken afgebeeld. Simon wordt veelal in verband gebracht met het thema kruisdragen. Dat Simon het lijden van Jezus heeft ontlast heeft de meeste aandacht gekregen in de traditie van de kerk. De vraag is of dat terecht is.

De gegevens uit de Evangeliën (Nieuwe Bijbelvertaling)

In het Evangelie van Johannes leest men niets over Simon van Cyrene. De drie andere evangelisten schrijven wel over hem.

Bij het verlaten van het pretorium troffen ze een man uit Cyrene die Simon heette, en hem dwongen ze het kruis te dragen. (Matteüs 27: 32)

Ze dwongen een voorbijganger die net de stad binnenkwam, Simon van Cyrene, de vader van Alexander en Rufus, om het kruis te dragen. (Marcus 15: 21)

Toen Jezus werd weggeleid hielden de soldaten een zekere Simon van Cyrene aan, die net de stad binnenkwam. Ze legden het kruis op zijn rug en lieten het hem achter Jezus aandragen. (Lucas 23: 26)

Wie was Simon van Cyrene?

Vermoedelijk was Simon afkomstig uit Cyrene, gelegen in het tegenwoordige Libië. Cyrene of Kyrene was een Griekse kolonie (640 v. Chr.) en later een Romeinse provincie(88 v. Chr.). Het was een van de vijf belangrijkste Griekse steden in die regio. Omdat hij de vader wordt genoemd van Alexander en Rufus zullen deze twee zonen in ieder geval bekend zijn geweest in de vroegchristelijke gemeente. Misschien dat Rufus dezelfde is geweest als de Rufus die Paulus noemt in het slot van zijn brief aan de Romeinen. Hij schrijft (Romeinen 16:13): Groet Rufus, die door de Heer is uitgekozen, en zijn moeder, die ook voor mij een moeder is. Het is heel goed mogelijk dat zowel Simon als zijn zonen tot geloof zijn gekomen. Was Simon een Jood uit Cyrene, alwaar een Joodse synagoge was? Men weet het niet. Waarschijnlijk hebben de Romeinse soldaten juist een buitenlander uitgekozen om het kruis te dragen en op die wijze de inwoners van Jeruzalem niet te kwetsen. Het kan ook zijn dat Simon een zwarte geluidskleur had, zo wordt hij ook wel eens afgebeeld.

De staties van de kruisweg

De kruisweg is een beeldenreeks (beeldhouwkunst, schilderijen, mozaïeken, enz.) die sinds de 15e eeuw in kerken is te zien. Sommige priesters die in het Heilig Land (Palestina) waren geweest en de plaatsen van Christus’ lijden hadden bezocht, lieten in of bij hun eigen kerk of klooster een kruisweg maken, zodat men ook daar kon mediteren over het lijden van Christus. De kruisweg telt meestal 14 staties. In bijna alle rooms- katholieke kerken kan men ze vinden en ze zijn bedoeld als bezinningsroute. In de grensplaats Meersel-Dreef (België), onder Breda, kan men de 14 staties vinden in de Mariatuin (bedevaartsoord).

In de vijfde statie ziet men dat Simon van Cyrene Jezus helpt om zijn kruis te dragen. Sommige afbeeldingen tonen Jezus en Simon die gezamenlijk het kruis dragen, gebroederlijk naast elkaar. Gewoonlijk eindigen de staties met een afbeelding van de graflegging. Men kan zich identificeren met Simon van Cyrene, omdat mensen op allerlei wijzen hun kruis dragen. Maar betekent dat kruisdagen eigenlijk?

Kruisdragen is een keuze

Een bekende uitspraak is: Ieder huisje heeft zijn kruisje. Men denkt dan aan ziekte, ongelukken, relationele problemen, enz. Iemand die ziek is draagt dan een kruis. Maar met kruisdragen wordt in het Nieuwe Testament iets ánders bedoeld. Alle uitspraken van Jezus in de Evangeliën over kruisdragen verwijzen naar een keuze die men moet maken. (Matteüs 10: 38 en 16:24, Marcus 8: 34-35, Lucas 9: 23 en 14: 27). Wie een volgeling van Jezus wil zijn, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en zo achter hem aan komen. Kortom, het kruisdragen is niet een lot dat iemand overkomt, maar een beslissing die men neemt om zich in te zetten voor een betere wereld en dat brengt dikwijls een kruis, lijden met zich mee. Leven niet voor jezelf alleen, maar ook voor anderen.

De betekenis van Simon van Cyrene

Simon had niets te maken met de optocht van de kruisweg. Hij komt toevallig voorbij en zo wordt hij betrokken in de lijdensgeschiedenis. Hij wordt als voorbijganger gedwongen om mee te werken aan een onrechtvaardige veroordeling. Maar dat is wat mensen vaak overkomt: meewerken aan onrechtvaardige zaken. Maar toch blijft ieder mens verantwoordelijk voor zijn daden.

Tegelijk kan men zeggen dat Simon het lijden van Christus heeft verlicht. In een harde wereld is er nog humaniteit van de kant van Simon. Echter Simon werd gedwongen tot kruisdragen, terwijl dat kruisdragen bedoeld is als een vrijwillige keuze.

Simon lijdt ook mee aan het lijden van Jezus. Hij moet het zware kruis dragen. De volgelingen zullen ook moeten lijden als ze de beslissing nemen om Christus te volgen.