Stroperij van neushoorns in Zuid-Afrika

In 2014 werden alleen al in Zuid-Afrika 1.215 neushoorns gedood door stropers. Omgerekend is dat één neushoorn per acht uur. Met niet veel meer dan een populatie van circa 20.000 neushoorns, is dit aantal dus gigantisch. Zeker als je je bedenkt dat bijna alle neushoorns die in het wild leven, in Zuid-Afrika leven. Het probleem van de stroperij van neushoorns staat daarom hoog op de agenda van vele natuurbeschermers, maar er is nog steeds geen oplossing voor gevonden.

Waarom stroperij?

De vraag naar neushoornhoorns komt vooral vanuit Azië. Met name in Vietnam zijn de hoorns populair. Hier zijn niet alleen (vermeende) medicinale redenen voor, maar ook sociale. Het bezitten van een hoorn of het geven van een hoorn als cadeau, is een symbool voor iemand zijn status en laat zien hoe rijk en succesvol hij is. De schaarsheid aan hoorns zorgt er voor dat de prijs omhoog gaat en de waarde die eraan wordt gehecht, groter wordt. Tevens wordt het daardoor aantrekkelijker om te handelen in hoorns.

Witte en zwarte neushoorn

In Afrika leeft de witte en de zwarte neushoorn. Het verschil tussen deze twee soorten is niet de kleur, zoals de naam doet vermoeden, maar het leefgebied, gedrag en uiterlijke vorm. De neushoorns worden ook wel respectievelijk de breedlip- en puntlipneushoorn genoemd. Het Engelse woord 'wide' (breed) werd foutief omgezet naar 'white' (wit), vandaar dat ze naamsverwarring is ontstaan. De witte neushoorn heeft brede lippen, die geschikt zijn om te grazen. Ze worden dan ook vaker gezien in open gebieden. De zwarte neushoorn heeft meer puntige lippen, die geschikt zijn om bladeren van bomen te eten. Ze komen in meer beboste gebieden voor en zijn kleiner dan de witte neushoorn. Hun leefgebied beïnvloedt hun gedrag, aangezien de zwarte neushoorn veel beschutter leeft, ziet deze zijn aanvaller pas ook later dan de witte. Hierdoor is de zwarte neushoorn over het algemeen agressiever dan de witte. De zwarte neushoorn heeft het jong achter zich aan lopen, om altijd in de aanval te kunnen gaan als dit nodig is. De witte neushoorn heeft het jong voorop lopen, en zal eerder weglopen bij een dreiging.

Neushoorns vormen een belangrijke rol in het ecosysteem. Zo wordt het landschap mede gevormd door het grazen van de witte neushoorn. Tevens hebben de neushoorns een belangrijke rol in het ecotoerisme. Ze maken onderdeel uit van de immens populaire Big 5; leeuw, luipaard, olifant, buffel en neushoorn. Deze dieren zijn de vijf gevaarlijkste dieren voor jagers, en sinds het ecotoerisme is opgekomen, de populairste dieren om te zien.

Georganiseerde misdaad

Aangezien de hoorns zo populair zijn en er zo veel geld verdiend mee kan worden, houden meerdere internationale illegale organisaties zich ermee bezig. Hierdoor wordt het tegengaan van stroperij bemoeilijkt en zelfs gevaarlijk. Neushoorns worden soms verdoofd, waarna hun hoorn wordt afgesneden en ze zullen doodbloeden. Maar ook worden er geweren gebruikt om de neushoorns eerst dood te schieten of zo sterk te verwonden, zodat gemakkelijk de hoorns ervan afgehaald kunnen worden.

De georganiseerde misdadigers maken niet alleen gebruik van wapens en verdovende middelen. Ze beschikken vaak ook over helikopters en nachtvizieren. Hierdoor wordt het mogelijk snel over de grens te jagen in de nacht, om zo de kans opgepakt te worden te verkleinen.

Medicinale werking

De medicinale werking van de neushoornhoorns is nooit wetenschappelijk bewezen. Neushoornhoorns hebben dezelfde structuur als de hoeven van paarden en de snavels van een kaketoe, en zijn gemaakt van keratine (en onder andere tyrosine, histidine, lysine, arginine, calcium carbonaat en calcium fosfaat). Wanneer de hoorn als medicijn wordt gebruikt, wordt deze gemalen tot een poeder en opgelost in heet water, zodat het als medicijn kan worden gedronken. Er wordt gedacht dat de hoorns een positieve werking hebben op aandoeningen als reuma en jicht. Tevens kunnen de hoorns volgens de Chinese geneeskunde slangenbeten, hallucinaties, hoofdpijn en voedselvergiftiging genezen. In tegenstelling tot wat er in grote delen van de wereld geloofd wordt, wordt een neushoornhoorn niet gebruikt als afrodisiacum.

Neushoornpopulatie

Circa 150 jaar geleden waren er meer dan een miljoen zwarte en witte neushoorns in Afrika. In het begin van de twintigste eeuw waren hiervan nog maar enkele tientallen neushoorns in Zuid-Afrika over. Dit kwam door de intense jacht die niet werd gecontroleerd. Sinds men zich is gaan bezighouden met het behoud van deze diersoort, is dat aantal gestegen naar circa 20.000. Het is ontegenzeggelijk één van de grootste conservatiesuccessen van de geschiedenis. Onderdeel van dit succes is de samenwerking tussen de private en publieke sector. Ongeveer een kwart van de neushoorns in Zuid-Afrika is in bezit van privé-eigenaren, die de neushoorns gebruiken voor onder andere sportjacht.

Bijna alle neushoorns leven in beschermde gebieden in de landen Zuid-Afrika, Kenia, Zimbabwe en Namibië.

Strijd tegen stroperij

Jacht als een sport, alhoewel een discutabel onderwerp, wordt onder controle gehouden en brengt veel geld in. Echter, bij stroperij is dat een ander geval. Sinds 2008 is het aantal gestroopte neushoorns flink gestegen en het blijft stijgen. De aantallen kunnen niet onder controle gehouden worden, maar er zijn reeds meerdere initiatieven opgezet.

• Sinds een tijd wordt het leger ingezet langs de grens tussen het Krugerpark en Mozambique.
• De Zuid-Afrikaanse 'Department of Environmental Affairs' heeft verscheidene wetswijzigingen doorgevoerd om strenger toezicht te houden op de verkoop van neushoorn hoorns.
• Sommige hoorns worden preventief van de neushoorns gehaald, al is dit erg kostbaar.
• Sommige hoorns worden met verfstof of vergif geïnjecteerd. Dit brengt echter gevaren voor de neushoorn met zich mee.
• De internationale handel van neushoorn hoorns is verboden onder CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Fauna and Flora).

Er wordt gediscussieerd over het legaliseren van de handel in de hoorns. Of dit een oplossing kan zijn voor het probleem, is onduidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat de stroperij dringend onder controle gekregen moet worden. Is dit niet het geval, dan kan de wereld wel eens een prachtige diersoort armer worden.

Wil je zelf iets doen in de strijd tegen stroperij? Word dan lid van Save the Rhino.