Zwitserse familie Von Stockalper: rijk in de 17e eeuw

In Zwitserland in het kanton Wallis zijn een aantal gebouwen waar de naam Stockalper in voorkomt. Deze gebouwen stammen uit de 17e eeuw. Ze zijn gebouwd door de rijke koopman Kaspar Jodok von Stockalper. Hij was naast koopman ook eigenaar van diverse mijnen in de omgeving. Daarnaast was hij in het bezit van diverse huizen en pakhuizen. De familie Von Stockalper was in de 17e eeuw eigenaar van de Simplonpas.

• Kaspar Jodok von Stockalper
• Huwelijk
• Kinderen
• Loopbaan
• Veel invloed
• Eigenaar Simplonpas
• Alte Spittel op Simplonpas
• ViaStockalper
• Eigenaar diverse mijnen
• Andere bezittingen
• Handelsroutes
• Ballingschap en overlijden
• Stockalperpalast in Brig
• Stockalperturm in Gondo

Kaspar Jodok von Stockalper

Kaspar Jodok von Stockalper was een zeer vermogende Zwitser in de 17e eeuw. Hij werd in 1609 in Brig geboren en overleed in 1691 op 82-jarige leeftijd. Zijn ouders waren Peter Stockalper, geboren in 1570 en overleden in 1611, en Anna Im Hoff, geboren in 1575 en overleden in 1641. Beide ouders kwamen uit Brig. Hij had vier broers. De achternaam Stockalper en Von Stockalper hoorden beide bij hem. In 1653 kreeg hij – omdat hij een keizerlijke ridder was – nog de toevoeging Vom Turm erbij.

Huwelijk

Hij is twee keer getrouwd geweest. De eerste keer trouwde hij op 1 november 1635 met Magdalena Zum Brunnen (1619-1638). Zij werd slecht 19 jaar oud. Met haar kreeg hij een dochter Anna. Daarna trouwde hij in 1638 met Cäcilia van Riedmatten (1618-1692). Met haar kreeg hij 7 zonen en 7 dochters.

Kinderen

Hij kreeg in totaal 15 kinderen en meerdere klein- en achterkleinkinderen. Sommige kinderen van hem overleden veel te vroeg. In totaal hebben vijf stamhouders hem overleefd. De zonen die hij kreeg waren: Johann Karl (overleed vermoedelijk bij de geboorte), Kaspar Moritz (overleed op 13-jarige leeftijd), Franz Michael (overleed op 18-jarige leeftijd), Karl Emanuel (overleed vermoedelijk bij de geboorte), Petermann, Peter Joseph Anton en Josef Ignaz. Zijn dochters waren: Anna (uit het huwelijk met Magdalena Zum Brunnen), Maria (overleed op 2-jarige leeftijd), Cäcilia Renata, Anna Maria, Anna Katharina, Barbara, Klara en Maria Magdalena (overleed op 2-jarige leeftijd).

Loopbaan

Kaspar Jodok van Stockalper was gedurende zijn leven een actief persoon. Hij volgde diverse soorten onderwijs. Zo ging hij naar de jezuïetenschool in Venthône en Brig. In 1927 ging hij naar het Duitse Breisgau om aan de Juridische Faculteit van de Universiteit van Freiburg te studeren. Hij slaagde in 1629 met zeer hoge cijfers. Na zijn examen keerde hij terug naar Brig. Daar werd hij notaris, maar hij hield zich ook bezig op het politieke vlak en als koopman. Hij beheerste diverse vreemde talen: Frans, Italiaans, Spaans en Latijn.

Veel invloed

Hij was onder andere eigenaar van de Simplonpas en gaf opdracht tot de bouw van het Alter Spittel op de Simplonpas. Verder liet hij het Stockalperpalast (kasteel) in Brig bouwen. Ook de Stockalperturm in Gondo was zijn idee. Hij stimuleerde de nieuwe bouw van de kerk van Glis in de periode 1630-1632. In 1652 zorgde hij ervoor dat het Kapucijnenklooster in Brig-Glis werd opgericht. Naast dat klooster bemoeide hij zich in 1663 met de bouw van het Ursulinenklooster in Brig en het Jezuïetencollege in 1662, ook in Brig.

Eigenaar Simplonpas

Toen hij 24 jaar oud was trok hij door Europa en kwam in aanraking met de internationale handel. Hij bezocht onder andere Nederland, België en Frankrijk. Dat bracht hem op een idee. In 1634 zorgde hij voor een monopoliepositie met betrekking tot het transport over de Simplonpas. Hij werd eigenaar van de Simplonpas en knapte het bestaande muilezelpad op waarover de handelaren van en naar Zwitserland konden reizen. Hij regelde zowel de import als export van onder andere zout (in 1647) van en naar het Middellandse zeegebied. Ook zorgde hij voor personenvervoer van welgestelden over de Simplonpas. Mensen die de pas wilden gebruiken moesten tol betalen. En dat was slim van hem. Op die manier werd hij zeer vermogend.

Alte Spittel op Simplonpas

Het Alte Spittel, ook wel Alter Spittel of Alte Hospiz genoemd, op de Simplonpas is ook een idee van Kaspar Jodok Von Stockalper. Hij wilde een plek creëren waar handelaren in geval van nood konden schuilen. Het gebouw werd in 1650 gebouwd. Anno 2019 bestaat het gebouw nog steeds, maar nu wordt het gebruikt door het Zwitserse leger.

ViaStockalper

Rond 1300 was er al een pad over de Simplonpas. Toen de familie Von Stockalper in de 17e eeuw eigenaar werd van de Simplonpas, knapten ze het slechte muilezelpad op. Anno 2019 bestaat dit pad nog steeds en heeft het de naam ViaStockalper. Het pad doet nu dienst als wandelpad, want is het te smal voor autoverkeer. Het is trouwens een pad met historische waarde (Zwitserse cultuurwandelpad). Het pad zelf is 35 kilometer lang en er zijn nog stukken die door Kaspar Jodok zijn uitgehouwen.

Eigenaar diverse mijnen

Naast koopman en eigenaar van de Simplonpas was hij ook nog eens eigenaar van diverse mijnen in de omgeving.
Zo bezat hij:

• loodmijnen in Mörel, Goppenstein en Alpe Bel
• een ijzermijn in Ganter-Grund
• een kopermijn in Evolène
• een goudmijn in Gondo (Zwischbergen)

Andere bezittingen

Naast eigenaar van mijnen was hij ook in het bezit van diverse huizen en pakhuizen die hij liet bouwen. Deze bevonden zich van Milaan tot Lyon.

Handelsroutes

Naast de handelsroute over de Simplonpas zorgde hij voor het transport over water (om daarmee de kosten van transport te drukken). Daarvoor liet hij in 1651 een kanaal – het Stockalperkanal – tussen Vouvry en Collombey graven. Het was van oorsprong trouwens de bedoeling dat het kanaal zou uitmonden in het meer van Genève. Dat project nam acht jaar in beslag. In 1659 was het 8 kilometer lange kanaal klaar. Verder slaagde hij erin om de steden Genève en Milaan met elkaar te verbinden. In acht dagen tijd konden handelaren met paard en wagen van Milaan naar Genève, en andersom, reizen.

Ballingschap en overlijden

Jarenlang ging het hem voor de wind, totdat in 1678 politieke tegenstanders zich tegen hem keerden. Ze beschuldigden hem van verraad en zorgden ervoor dat hij uit zijn ambt werd gezet. Bijna alles wat hij in de loop der jaren had opgebouwd, werd hem ontnomen.

In 1679 vluchtte hij naar het Italiaanse Domodossola. Daar verbleef hij twee jaar lang in ballingschap. Uiteindelijk kwam hij in 1685 weer terug in Brig en trok in het Stockalperpalast. Daar bleef hij totdat hij op 29 april 1691 op 82-jarige leeftijd overleed.

Stockalperpalast in Brig

Het Stockalperpalast in Brig bestaat al sinds 1671. Het werd in de periode 1643-1671 in opdracht van Kaspar Jodok von Stockalper gebouwd, naast het ouderlijke huis van zijn voorouders. Bij het kasteel hoort een groot park. Joseph von Stockalper (1868–1955) was de laatste afstammeling die in het Stockalperpalast woonde. In 1948 verkocht hij het slot aan de gemeente Brig, maar mocht er tot aan zijn dood blijven wonen. Na zijn dood bleek het kasteel niet meer in zo'n goede staat te zijn. In 1956 werd een stichting opgericht: Zwitserse stichting voor het Stockalper-kasteel (Schweizerische Stiftung für das Stockalperschloss). Deze stichting zorgde ervoor dat het kasteel opgeknapt werd. De stichting bestaat anno 2019 nog steeds en heeft als doel het kasteel te behouden en daarmee zowel nationale als internationale toeristen het mooie kasteel te laten bezichtigen. Er is een museum waarin bezittingen van de familie Von Stockalper liggen. Het kasteel staat aan de Alte Simplonstrasse 28, 3900 Brig.

Stockalperturm in Gondo

Tussen 1666 en 1684 liet Kaspar Jodok van Stockalper de Stockalperturm in Gondo bouwen. Gondo was een strategisch punt ten opzichte van de Simplonpas. De toren deed dienst als herberg, maar werd ook gebruikt voor het opslaan van goederen. Maar ook smokkelaars vonden hun weg naar de toren. Ze haalden daar hun smokkelwaar en namen dat via de smokkelaarsroute over de Simplonpas mee naar Italië of Zwitserland. In 2000 werd Gondo getroffen door een aardverschuiving. Een deel van de Stockalperturm werd daardoor beschadigd. Uiteindelijk is het deel weer opgebouwd en is er een hotel van gemaakt met een capaciteit van 42 bedden. Het hotel staat aan de Simplonstrasse in Gondo.