Runen, magische schrifttekens

Runen, magische schrifttekens Een van de ontdekkingen, die het verloop van de menselijke ontwikkeling drastisch heeft gewijzigd is het schrift. Vanaf dat moment konden gedachten en ideeën worden vastgelegd en teruggelezen. De impact op de menselijke beschaving was enorm. Overal op aarde ontwikkelden zich reeksen met tekens en letters. Zo werd ook het runenschrift ontwikkeld. Wat zijn runen, hoe lees je ze? En: welke magische betekenissen zijn er?

Rotstekeningen

In een ver verleden bedachten mensen, dat het mogelijk was door in steen te krassen, of er met verf op te schilderen figuren of tekens vast te leggen. Er zijn rotstekeningen bekend, waar jachttaferelen zijn uitgebeeld. Magische tekeningen, wellicht bedoeld om de goden gunstig te stemmen over de op handen zijnde jacht. Of misschien waren het verslagen, hoe de afgelopen jacht verlopen was. De rotsschilderingen hielpen bij het vertellen en doorgeven van de oude verhalen, niet alleen ter ondersteuning, maar ook ter informatieverstrekking.

Tekenschrift

Rotsschilderingen zijn wat aan de grote kant. Tekeningen konden kleiner en compacter worden en als je een rijtje tekeningen achter elkaar zette, kon je als een soort stripverhaal, informatie doorgeven. De eerste schrifttekens ontwikkelden zich, denk maar aan het Egyptische hiëroglyfen-schrift. Hierbij worden symbolen gebruikt, die zijn afgeleid van tekeningen en situaties. De lezer weet op, grond van de plaatsing en de volgorde van bepaalde tekens, welke woorden er bedoeld worden. Uiteraard was de informatie alleen voor ingewijden. Voor andere mensen, niet ingewijd in de kunst van lezen en schrijven, moet het geschreven woord iets magisch geweest zijn.

Praktisch

Het hiëroglyfen-schrift mag mooi zijn, praktisch is het niet echt. Het precies tekenen van figuren was een heel karwei, waar de schrijver speciaal voor moest worden opgeleid. Daarnaast verwezen de figuren naar klanken die voor de Egyptenaar wel duidelijk waren, maar voor de handelspartners in andere landen niet.

Het schrift

Het originele beeldschrift werd voor toepassingen in de handel steeds meer uitgebreid met tekens die de originele plaatjes moesten verduidelijken. De nieuwere tekens waren eenvoudiger aan te brengen op een kleitafeltje of perkament. Voor alle klanken werden andere tekens bedacht. De reeks was eenvoudiger te onthouden, als de tekens in een vaste volgorde stonden.

Alfabet

De eenvoudigste naam voor de tekenreeks was een verwijzing naar het begin van de reeks. De afzonderlijke tekens in de reeks werden letters, de gehele reeks werd aangeduid meestal genoemd naar de Griekse aanduiding. In het Griekse alfabet zijn de eerste twee tekens de alfa en de bèta (a en b), dus dat wordt voor ons: alfabet.

Meerdere schriftsoorten

De ontwikkeling van het schrift heeft op verschillende plekken op aarde plaatsgevonden. In ons deel van de wereld zijn ook verschillende tekenreeksen ontwikkeld, tot we op het hedendaagse schrift uitkwamen. Ook tegenwoordig zijn er binnen Europa verschillende letterreeksen in gebruik. In sommige talen zijn allerlei diakritische tekens in gebruik, zeg maar een 'herkenbare' letter, maar dan voorzien van extra accenttekens, boogjes, of rondjes. Afgezien van deze speciale tekens, zijn de overige lettervormen gelijk.

Er wordt in bijvoorbeeld Rusland gebruik gemaakt van het Cyrillisch schrift, dat qua lettervorm en uitspraak afwijkt van het West-Europese model. In landen als China en Japan wordt nog steeds gebruik gemaakt van een tekenschrift. Elk karakter, elk teken staat voor een bepaalde klankgroep. Om hier te kunnen lezen en schrijven moet je duizenden karakters leren.
Ook in India wordt van een eigen tekenschrift gebruik gemaakt.

Runenschrift / Bron: Asztalos Gyula, Wikimedia Commons (Publiek domein)Runenschrift / Bron: Asztalos Gyula, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Runen

In Europa is, waarschijnlijk zo'n tweehonderd jaar voor het begin van onze jaartelling, ook een ander schrifttype in gebruik geraakt, het runenschrift. Waarschijnlijk is het runenschrift ontwikkeld uit een vorm van het Etruskisch schrift, vanuit het noorden van Italië. Het runenschrift is gebaseerd op letters, maar elk teken heeft daarnaast zijn eigen magische betekenis. Ook dit schrift wordt genoemd naar de eerste letters: f – u – th – a – r – k: het futhark. Het runenschrift is nooit tot standaard geworden, maar heeft in diverse Europese culturen zijn eigen ontwikkeling doorgemaakt. Hierdoor zijn er verschillen in het runenschrift per tijd of regio. Er bestaat bijvoorbeeld ook
  • Het jonge futhark
  • Angelsaksische runen
  • Middeleeuwse runen
  • Armanen runen

Omdat het Futhark niet begint met de letters a en b (of alfa en bèta), is het onjuist het Futhark te bestempelen als een alfabet. Beter is het te spreken van een tekenreeks. Runentekens zijn ons vooral overgeleverd door inscripties in voorwerpen of stenen. Ook tegenwoordig zijn sommige huizen nog voorzien van voor huis of familie karakteristieke rune.

Lord of the Rings

Wie het boek Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien heeft gelezen (Nederlandse titel: In de ban van de Ring), heeft kunnen zien dat de auteur in zijn verwijzingen naar oude tijden regelmatig gebruik maakt van runen, die Tolkien voor dit doel bedacht.

Nazi-runen

In een poging om de Europese geschiedenis te herschrijven in het voordeel van de nazi's, probeerde het nazi-regime aan te tonen dat runen oorspronkelijk een Duits product waren. De runen, met name de Armanen-runen, werden als propagandamiddel gebruikt. Deze geschiedenis-verdraaing gaf een totaal verkeerd beeld van de werkelijkheid. Gevolg was wel dat runen vaak, en zeer ten onrechte, geassocieerd zijn geweest met het nazi-regime.

Futhark

Het oude Futhark bestaat uit 24 tekens, verdeeld in een drietal aetts. Hieronder zie je welke klank elk teken voorstelt, maar ook welke extra betekenissen aan elk teken toegekend kunnen worden. De duiding van runen door een runenmeester kan uitgebreid zijn, in het overzicht hieronder zie je een aantal kernpunten.

De eerste Aett

Rune Naam UitspraakDuiding
Fehuf Letterlijk: vee, rijkdom, geld en krediet. Fehu is de macht die nodig is om rijkdom te verkrijgen en te behouden.
Uruzoo Uruz is de rune van de innerlijke kracht, uithoudingsvermogen en genezing. Uruz kan persoonlijk succes brengen, maar niet ten kostevan anderen.
Thurisazth Thurisaz symboliseert weerstandsvermogen en kanaliseert verdedigingskrachten en kan voor onverwachte veranderingen zorgen.Thurisaz kan zorgen voor verdediging maar ook voor aanvalskrachten.
Ansuzaa Ansuz is de Godrune. In nieuwere versies van het runenschrift wordt deze rune ook wel As, Aesc of Asa genoemd. Ansuz symboliseert goddelijke adem, kracht van ons bestaan en stabiliteit.
Raidhor Raidho vertegenwoordigt het wiel dat beweging mogelijk maakt.Raidho is het middel dat gebruikt kan worden om een doel te bereiken. Het is ook de rune van ceremonies, vaste principes en planning.
Kenazk Kenaz staat voor licht, voor lesgeven, leren stimuleren van positieve acties. Je kunt Kenaz, zoals je ziet, op twee manieren schrijven.
Gebog (zoals in het Engelse 'give') Gebo verbindt mensen en goden. Hij symboliseert een eenheid tussen ontvanger en gever en schept evenwicht en harmonie.
Wunjow Wunjo betekent vreugde, harmonie en evenwicht. Wunjo is het midden tussen tegenstellingen, de rune van kameraadschap. Wunjo verandert ons leven in een positieve richting.

De tweede Aett

Rune Naam UitspraakDuiding
HagalazhHagalaz, letterlijk ´hagelsteen´ is ijzig en beperkend, maar ook symboliseert Hagalaz plotselinge verandering en transformaties. Hetis ook de rune van vormende denkprocessen, van de onbewuste geest.
NaudhiznIn Naudhiz zie je twee takken gekruisd, waarmee het noodvuur werd aangestoken. Letterlijk betekent Naudhiz 'nood'. De rune kan staan voor schaarste en ontbering. Het is ook een rune van verandering, om vrij van behoeften te worden. Maar dan moet je ´m verstandig gebruiken.
IsaieLetterlijk betekent Isa ´ijs´. Isa is een statisch bestaan van de tijd, een stoppen van bezigheden. Isa is een pauze, een uitstel of einde van iets. Maar als Isa in beweging komt, dan komt er veel kracht vrij.
Jeraj (zoals in 'jam')Jera betekent jaar of seizoen. Jera heeft betrekking op de cyclus van het bestaan, van voltooiing op het juiste moment.
EihwazeoEihwaz is een zeer krachtige rune en symboliseert de taxusboom en de continuïteit van het leven.
PerdhropPerdhro staat voor de wisselwerking tussen de vrije wil en de begrenzingen van onze omstandigheden.
ElhazzzElhaz symboliseert weerstandsvermogen en een krachtige verdediging, het vermogen om kwaad te verdrijven.
SowulosSowulo symboliseert de zon en staat voor het licht en de energie, de vitale kwaliteit van het zonlicht. Sowulo verkondigt de overwinning van het licht over de duisternis. Met een heldere visie in het licht van Sowulo kun je je doelen beter bereiken.

De derde Aett

Rune Naam UitspraakDuiding
TeiwaztTeiwaz is afgeleid van de Noord-Europese luchtgod (Teiwaz, Tiw of Tyr), onze 'dinsdag' is naar hem genoemd. Teiwaz staat voor persoonlijke offers en inspanningen om doelen te bereiken, voor het richten van positieve krachten op de juiste plek. Met Teiwaz worden doelen bereikt – mits rechtvaardig.
BerkanabBerkana staat voor een nieuw begin. In vrouwelijke sfeer is het een geboorterune. Het is een symbool van wedergeboorte, van lente naeen koude periode.
Ehwaze (zoals in 'elk')Ehwaz, de paardenrune, symboliseert het smeden van een band, van vriendschap en vertrouwen. Ehwaz is de verbinding tussen de ene plaats en de andere, van begin naar einde.
MannazmMannaz staat voor orde, voor wederzijdse steun en voor taal,waarmee we kunnen argumenteren en discussiëren. Mannaz is een rune van de geest.
LaguzlLaguz staat voor water en veranderlijkheid, in getijden en watervallen. Laguz vertegenwoordigt ook levenskracht en organische groei.
InguzngInguz, of Ingwaz, is een symbool van licht. Deze rune beschermt het huishouden en staat in algemene zin voor energie.
DagazdDagaz is de rune van het daglicht. De vorm wijst op evenwicht tussen licht en donker, open en gesloten, stijgende en dalende krachten. Dagaz heeft ook een beschermende kracht.
Othalao (zoals in 'boor')Othala, of Odhil, is de rune van eigen land, eigen aarde, van het land maar ook van de cultuur en spiritualiteit, geërfd van de voorouders. Othala is rijkdom die niet te koop is.

Uitbreidingen

Talen veranderen, woorden veranderen. Soms ontstaan er nieuwe klanken, waarmee woorden worden gevormd. Omdat nieuwe klanken ook vragen om nieuwe tekens of ook nieuwe symboliek, werd de runenreeks regelmatig bijgewerkt.

Runen, duiding en toekomst

Je kunt runen gebruiken om teksten in te schrijven. Je kunt ook woorden kiezen, waarbij je klanken nodig hebt die in speciale runen geschreven worden, runen die ook speciale betekenissen hebben. Door de runen op speciale stenen te zetten, worden ze door sommigen ook gebruikt om gebeurtenissen in het leven te duiden.
© 2013 - 2024 Hansvg, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Runen, een alfabet uit de oudheidDe geschiedenis van runen is omgeven met mysteries. De runen vormen een alfabet dat al vanaf voorchristelijke tijden tot…
Huismerk en handmerk als middeleeuwse herkenningstekensVanaf de vroege middeleeuwen was het gebruikelijk dat de adelstand een wapen voerde. Door een wapen was een ridder of ad…
Roma Aeterna: de boog van TitusRoma Aeterna: de boog van TitusDe Romeinen noemden hun stad Roma Aeterna: het eeuwige Rome. Maar wat is er precies overgebleven van dit ‘eeuwige Rome’?…
Amfitheater in Tarragona: arena uit de Romeinse tijdAmfitheater in Tarragona: arena uit de Romeinse tijdHet amfitheater van Tarragona, gesitueerd pal aan de Middellandse zee, is voor jong en oud de moeite van het bekijken wa…

Senioren: leuke activiteiten met kleinkinderenWanneer u een of meer kleinkinderen heeft prijst u zichzelf waarschijnlijk gelukkig. Er is meestal niks leuker dan samen…
Marianne Vaatstra – Bekentenis van Jasper na DNA-onderzoekMarianne Vaatstra – Bekentenis van Jasper na DNA-onderzoekJasper S., de man die in 1999 Marianne Vaatstra vermoordde, bekende na zijn arrestatie al na tien minuten aan zijn advoc…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Template:Asztalos Gyula, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Wikipedia: runen
  • Runen, De complete gids (Nigel Pennick 1999, Nederlandse uitgave 2001)
  • Afbeelding bron 1: Asztalos Gyula, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Hansvg (513 artikelen)
Laatste update: 10-10-2020
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.