Hoe voer je een succesvol sollicitatiegesprek?

Ook al lijkt solliciteren soms wel wat weg te hebben van het meedoen aan een loterij, toch kun je er zelf - in tegenstelling tot een loterijtrekking - veel aan doen om het gesprek in jouw voordeel te laten verlopen. Je moet daarvoor beseffen dat sollicitatiegesprekken volgens een bepaald scenario verlopen en welke dingen je aanstaande werkgever graag wil horen. Voor sollicitatiegesprekken geldt bij uitstek dat een goede voorbereiding het halve werk is.

Inhoud:

• Het scenario van een sollicitatiegesprek
• Succesvol solliciteren
• Ten slotte

Het scenario van een sollicitatiegesprek

Voor een sollicitatiegesprek wordt veelal ongeveer een uur uitgetrokken. Het bestaat uit de volgende drie onderdelen:

1. De ontvangst. Je geeft je gesprekspartner(s) een handdruk en er word je een drankje aangeboden. Vaak volgt er ook een kort gesprek over koetjes en kalfjes: "Heb je het gemakkelijk kunnen vinden?"
2. Het inhoudelijk deel. Nu vindt de bespreking van de organisatie, de aangeboden functie, je sollicitatiebrief en CV plaats.
3. Slot. Af afsluiting ontvang je informatie over het verdere verloop van de procedure: "Je hoort binnen twee weken van ons."

Succesvol solliciteren

Een goede lichaamstaal
Het sollicitatiegesprek begint reeds bij het binnen gaan van het gebouw. Het is dus belangrijk om aardig te zijn tegen de portier, secretaresse, receptioniste of anderen die jou ontvangen. Besteed ook aandacht aan de wijze waarop je in de wachtkamer zit. Zit je netjes rechtop? Kijk je niet naar de vloer? Je aanstaande werkgever kan namelijk aan de receptioniste of andere werknemers die voorbij lopen vragen welke indruk zij van jou hebben.

Een krachtige lichaamstaal is belangrijk. Gedraag je opgewekt, en geef je gesprekspartner(s) bij binnenkomst een ferme handdruk en je gulste lach. Zit goed in je stoel en houd ook je handen stil; vouw deze bijvoorbeeld in je schoot als je niet hoeft te schrijven. Je hoeft je handen natuurlijk niet gedurende het hele gesprek in je schoot te houden; indien nodig kun je ze gerust gebruiken om je woorden met gebaren kracht bij te zetten. Dames kunnen hun benen het best bij de enkels kruisen.

Accepteer altijd het aangeboden drankje

Je gesprekspartner zal je zeker een kopje koffie of thee aanbieden. Misschien heb je geen dorst, of heb je kort daarvoor op het treinstation al een grote beker koffie gedronken. Accepteer het drankje toch maar. Samen drinken symboliseert namelijk ook samen werken. Afgezien hiervan voorkom je natuurlijk dat je een droge keel krijgt van al het praten.

Geef de juiste antwoorden

Wat voor soort vragen kunnen er tijdens een sollicitatiegesprek worden gesteld?

• Vragen over je werkervaring en kwaliteiten. Als het goed is, moet de beantwoording van dit soort vragen geen probleem voor je opleveren. Deze vragen kun je namelijk al thuis voorbereid. Zorg dat je genoeg voorbeelden hebt om je kwaliteiten te "bewijzen". Als je zegt dat je creatief bent, kun je dit bijvoorbeeld ondersteunen door te vertellen dat je een procedure hebt bedacht om processen bij je vorige werkgever efficiënter te maken.
• Vragen om je beter te leren kennen. Over je hobby's bijvoorbeeld. Dit soort vragen wordt ook wel gesteld om te kijken of je het gesprek weer in een andere richting kunt sturen. Blijf dus niet te lang uitweiden over het bandje waar je zo graag in speelt; je gesprekspartner zou wel eens het idee kunnen opvatten dat je liever muziek maakt dan bij hem komt werken.
• Vragen om een reactie uit te lokken. Als je de vraag krijgt waarom je ontslagen bent, vertel dan gewoon waarom de functie of het bedrijf niet bij je paste. Wat je zeker niet moet doen is vol rancune uithalen naar je vorige werkgever; ook al heeft deze je nog zo onheus bejegend.
• Vragen om te testen hoe je problemen oplost. Hierop bestaat geen goed of fout antwoord. Als je geen idee hebt hoe je het vraagstuk moet oplossen, kun je altijd een geval van je vorige functies naar voren brengen en uitleggen hoe je dit met succes hebt opgelost.
• Vragen over je zwakke punten. Geef vooral geen lange opsomming van je gebreken, maar houd het bij een aantal verbeterpunten. Je kunt er ook voor kiezen om tegenover een paar zwakke punten een paar sterke punten te stellen. Zeg bijvoorbeeld dat je perfectionistisch (sterk punt) bent, maar daardoor soms wat gestrest (verbeterpunt) raakt.
• Vragen die de vinger op de zere plek leggen. Als je bijvoorbeeld gevraagd wordt waarom je je opleiding niet hebt afgemaakt, moet je één duidelijke verklaring geven. Als je meerdere redenen opsomt word je namelijk ongeloofwaardig.

Laat je niet verrassen

Bereid het gesprek goed voor opdat je niet met je mond vol tanden komt te staan. Als je tientallen sollicitatiebrieven hebt verstuurd, loop je het risico dat je niet meer weet wat er ook alweer precies in je brief en CV stond. Leer deze dus uit je hoofd. Schrijf ook op wat je talenten zijn. Verder kun je ook nagaan welke successen die je in vorige functies hebt behaald relevant zijn voor de functie waar je naar solliciteert; leer ook deze uit je hoofd.

Word niet té persoonlijk

Omdat je gesprekspartner op zoek is naar een klik met jou, is het onvermijdelijk dat er persoonlijke zaken aan de orde komen. Houd het echter wel professioneel; breng nadat jullie het over vakanties hebben gehad het gesprek weer terug op de aangeboden functie.
Je bent overigens niet verplícht om persoonlijke vragen te beantwoorden.

Vrouwen worden tijdens sollicitatiegesprekken vaker dan mannen met persoonlijke vragen lastig gevallen. Hen worden vaak gevraagd of ze (nog meer) kinderen willen of hoe zij de functie met de verzorging van hun gezin dachten te combineren. Het is dan zaak om vooral niet kwaad te worden; weersta de verleiding om je gesprekspartner toe te bijten dat dit soort vragen nu nooit eens aan mannen wordt gesteld. Het is beter om vriendelijk te zeggen dat je niet op deze vraag zult ingaan. Of kaatst op een humoristische manier de bal terug. Je laat hiermee zien dat je iemand met durf bent, of iemand die het initiatief kan nemen.

Denk niet dat je jezelf moet blijven

Er wordt niet van je verlangd dat je je als een ander moet voordoen, of toneel moet spelen. Je komt er echter niet onderuit om je enigszins aan te passen aan de organisatie waar je graag wilt werken. Daar is ook niets mis mee. Onderzoek van te voren wat de kledingcultuur van de organisatie is, en pas je kleding erop aan. Ga ook na wat de bedrijfscultuur is (formeel, informeel), en of je hieraan aan zult kunnen passen. Houd de kledingcultuur in je achterhoofd, maar kleed je wel op een manier die bij jouw persoonlijkheid past. Op die manier voel je je ook het beste op je gemak.

Bedenk vooraf twee vragen die je kunt stellen

Je kunt er vanuit gaan dat je gesprekspartner tegen het einde van het sollicitatiegesprek zal informeren of jij ook vragen hebt. Laat je niet door deze vraag overvallen, maar bedenk vooraf een of twee goede vragen. Je kunt een vraag stellen over de werkzaamheden of de functie, of over het verdere verloop van de procedure (als deze vraag tenminste nog niet aan de orde is gekomen).

Behandel het sollicitatiegesprek als het verkoopgesprek dat het ook is
Natuurlijk duurt de waarheid het langst, maar je mag tijdens sollicitatiegesprekken best wel een beetje jokken, mits je het echter niet te gek maakt en je bedrog nooit uitkomt. Je kunt het voeren van een sollicitatiegesprek vergelijken met het verkoopgesprek van een autoverkoper. Als je een auto gaat kopen, verwacht je immers ook dat de verkoper de auto mooier voorstelt dan deze is.

Als jij tijdens een gesprek je aantrekkelijke punten niet een beetje overdrijft, dan krijgt je toekomstige werkgever nodeloos een minder gunstig beeld van jou omdat hij er stiekem een beetje rekening mee houdt dat kandidaten hun kwaliteiten een beetje mooier voorstellen. Dus poetst jezelf - net als een auto in de showroom - gerust een beetje op tijdens je sollicitatiegesprek.

Ten slotte

Misschien stelt het je een beetje gerust om te weten dat het niet altijd de beste kandidaat is die de baan krijgt. Werkgevers zijn trouwens niet in staat om uit te maken wie de beste kandidaat is. Soms wil men de beste kandidaat niet eens, omdat men bang is dat deze snel naar een andere voor hem meer aantrekkelijke organisatie zal vertrekken.

Houd tijdens het gesprek in je achterhoofd dat niet alleen jij wordt gekeurd door een eventuele toekomstige werkgever, maar dat ook jij wat te kiezen hebt. Jij moet daarom ook de baan en het bedrijf keuren! Misschien kom je er wel achter dat deze baan helemaal niets voor jou is, en kom je tot de slotsom dat het beter zou zijn om je uit de procedure terug te trekken.