Sollicitatiegesprek: zo scoor je optimaal!

Voor de meeste werkzoekenden is het sollicitatiegesprek een en al stress. Zonder reden, want wie zich bij het huidige aantal werkzoekenden aan een mogelijke werkgever mag voorstellen, is eigenlijk bevoorrecht. Dat zou alleen maar goed moeten zijn voor je zelfvertrouwen. Een succesvolle sollicitatie begint met de voorbereiding op het sollicitatiegesprek. Deze bijdrage vertelt wat je erover moet weten en hoe je riskante klippen kunt omzeilen.

De stress voor een sollicitatiegesprek

Handen die klam worden, een droge mond, een hartslag die versnelt. Zo meteen zwaait de deur open en de personeelschef vraagt je vriendelijk om binnen te komen. Dan volgen indringende vragen, onderzoekende blikken en psychologische trucs. Gewoon kalm blijven! Je gesprekspartner recht in de ogen kijken en glimlachen. Ja, niet je benen kruisen, zo stond het in het handboek, je niet verspreken, en niets verkeerds over de vorige baas zeggen. Laat maar komen dus!

Het sollicitatiegesprek is geen verhoor

Het is belangrijk om het sollicitatiegesprek niet te zien als een verhoor. De superieur heeft niet de intentie om de sollicitant met geniepige vragen onderuit te halen. Hij zoekt alleen maar de juiste persoon voor de vacature. En bedenk, afhankelijk van zijn ervaring en functie, staat ook de vragensteller wel eens onder stress.

Hoe kunnen sollicitanten zich voorbereiden?

Een sollicitatiegesprek is erop gericht op de persoonlijkheid, het karakter, de uiterlijke verschijning, de communicatieve vaardigheden, zakelijke ambities en motivatie van een kandidaat in beeld te krijgen. Het is daarom van cruciaal belang om je er grondig op voor te bereiden. Sollicitanten die bijvoorbeeld niets weten over hun potentiële toekomstige werkgever, diskwalificeren zich al snel. Wie daarentegen goed op de hoogte is van de branche, de producten en diensten, die scoort waardevolle punten.

Raadpleeg eventuele jaarverslagen en verkoopcatalogi

Gedetailleerde informatie over het bedrijf is beschikbaar in het jaarverslag. Als je het écht goed wil doen, vraag je voorafgaand aan het gesprek ook een bedrijfsprofiel en eventueel een verkoopcatalogus aan. Nuttige informatie over de meeste grotere ondernemingen is ook beschikbaar in het omvangrijke zakenregister van grotere bibliotheken en in diverse loopbaaninformatiecentra. Het meest waardevol is uiteraard de informatie van bekenden die bij de betrokken onderneming werken.

Antwoorden op mogelijke vragen bedenken

Zich voorbereiden op een sollicitatiegesprek betekent ook: antwoorden op mogelijke vragen bedenken. Het ligt voor de hand dat de vragensteller zal willen weten:

• waarom je wil veranderen van werkgever;
• waarom er “gaten” in je cv voorkomen;
• wat de reden is van afgebroken opleidingen.

Maar ook veelgesteld worden vragen over persoonlijke sterktes en zwaktes, de omgang met leidinggevenden of oplossingsstrategieën voor problemen op de werkvloer.

Gebruik je eigen woorden, geen standaardformuleringen

Absoluut geen goede indruk maak je als je je pas tijdens het sollicitatiegesprek afvraagt waarom je eigenlijk wil werken voor dit bedrijf, wat je van de baan verwacht en welke persoonlijke en zakelijke doelen je nastreeft.
En uiteindelijk verspeelt men ook alle krediet als men op specifieke vragen geen duidelijk en begrijpelijk antwoord in eigen woorden kan formuleren, maar ingestudeerde zinnen of standaardteksten uit studieboeken gebruikt.

Sollicitatiegesprek is géén eenrichtingsverkeer

Het sollicitatiegesprek is eigenlijk een verkooppraatje en in geen geval eenrichtingsverkeer. Sollicitanten moeten zich er daarom niet tevreden mee stellen om simpelweg op alle vragen van de toekomstige werkgever te kunnen antwoorden. Ze moeten elke kans aangrijpen om al hun brandende vragen over de functie, de taken en het bedrijf te stellen. Alleen zó laat zich een baan werkelijk beoordelen.

Notitieblok misstaat niet

Een zorgvuldige voorbereiding loont in ieder geval. Dat geeft niet alleen uzélf meer zelfvertrouwen, maar precieze antwoorden en intelligente en kritische vragen maken bij uw gesprekspartner ook een positieve indruk. Om tijdens het gesprek niets te vergeten, is het raadzaam om de belangrijkste aandachtspunten vooraf op te schrijven. En op een notitieblok laten zich ook de belangrijkste besproken punten vastleggen.

Wanneer het salaris ter sprake brengen?

Het onderwerp “salaris” wordt doorgaans pas aan het einde van het gesprek aangesneden. Als kandidaat moet je dan een duidelijk beeld daarvan hebben. Je zou daarvoor het laatst genoten salaris als basis kunnen nemen en dit kunnen aanpassen aan de eisen van de nieuwe baan. Ligt het loonbod beduidend onder de eigen verwachtingen, dan moet in alle rust worden overwogen, of de voordelen van de nieuwe baan een loonoffer wel rechtvaardigen.

Geef aandacht aan je kleding

Tijdens het sollicitatiegesprek moeten kandidaten absoluut niet toneelspelen. Dat pakt meestal verkeerd uit. Jezelf natuurlijk, open en eerlijk presenteren, biedt de meeste garantie op succes.

Hetzelfde geldt voor de kleding : schoon, goed verzorgd en passend bij kandidaat en baan. Wie op naaldhakken onbeholpen naar zijn gesprekspartner toewankelt of zijn keel met een belabberd geknoopte stropdas dichtsnoert, laat weliswaar een blijvende indruk achter, maar wél de verkeerde. En al helemáál als het werk een dergelijke outfit niet vereist!

Tips voor het sollicitatiegesprek

• bereid je grondig op het gesprek voor: verzamel informatie over het bedrijf (branche, producten, omzet), bedenk antwoorden op mogelijke vragen;
• plan de reis zorgvuldig en ruim er voldoende tijd voor in (file, vertragingen). Verschijn niet te laat maar ook niet te vroeg op de afspraak;
• kleed je netjes en verzorgd. Je uiterlijke verschijning moet in overeenstemming zijn met de baan;
• neem een notitieblok, schrijfgerei en wellicht andere documenten mee (getuigschriften, eigen werk);
• begroet de gesprekspartner bij naam en bedank hem/haar voor de uitnodiging. Ga pas zitten als je daarom wordt gevraagd;
• laat je contactpersoon het gesprek leiden maar wees wel een actieve gesprekspartner;
• antwoord nauwkeurig, eerlijk en open. Zeg wat je denkt, laat zien wat je voelt. Op indiscrete vragen die niet rechtstreeks verband houden met de functie reageer je met de opmerking dat deze niet echt doorslaggevend kunnen zijn voor de beoordeling van je vakbekwaamheid;
• klaag niet over voormalige werkgevers en leidinggevenden, maar maak er anderzijds ook geen geheim van als de juiste “chemie” ontbrak;
• stel zelf ook vragen aan je potentiële werkgever (waarom de functie vrij komt, competenties, werkplek, bedrijfsbeleid, werktijden, opleidingen, cursussen);
• vraag een gesprek aan met de direct leidinggevende en een bezichtiging van de werkplek;
• heb geen angst voor (psychologische) testen: ze laten zien of je de vereiste eigenschappen voor de baan bezit;
• denk vóór het gesprek na over je loon of salaris. Neem in geval van twijfel contact op met de vakbond of een beroepsvereniging om de in de branche gebruikelijke beloningen te achterhalen;
• speel geen toneel. Blijf altijd jezelf!

Verboden vragen en gevoelige kwesties

In een sollicitatiegesprek worden in beginsel alleen vragen gesteld die een duidelijke relatie hebben met de geadverteerde vacature. Niet passend (en ook niet toelaatbaar) zijn bijvoorbeeld vragen over:

• politieke of religieuze voorkeur;
• seksuele geaardheid;
• je gezondheidstoestand;
• gezinsplanning;
• je financiële situatie: acute schulden, betaalachterstanden.

In dergelijke situaties mag de kandidaat naar de mening van veel advocaten een "leugentje om bestwil " opdissen.

Iets anders is het bij de zogenaamde tendensbedrijven, organisatie met een bepaalde ideologische strekking. Daar moet je, afhankelijk van de aard van het bedrijf, ook vragen over gezondheid of je privéleven eerlijk beantwoorden. Solliciteert bijvoorbeeld een journalist bij een nieuwsredactie, dan moet hij informatie over een eventueel partij-lidmaatschap geven.