Het Matteüseffect en de sociaal-economische status (ses)

Bij het Matteüseffect zullen de rijken nog rijker worden en de armen nog armer. Door de taalachterstand die mensen uit kansarme milieus opbouwen zal er vaker sprake zijn van schooluitval waardoor ze terechtkomen in een baan met vaak ongezonde levensomstandigheden. Tevens zullen deze mensen dikwijls wonen in een ongezondere omgeving waardoor de gezondheid verslechtert. Ze maken geen of minder gebruik van voorlichtingsprogramma´s waardoor (gezondheids)problemen niet worden aangepakt. Onderwijs op maat en goede voorlichting kunnen ervoor zorgen dat de verschillen niet groter worden. Ook in de wetenschap komt het Matteüseffect voor. "Aan wie heeft zal gegeven worden en hij zal overvloed hebben, maar wie niets heeft zal ook het weinige afgenomen worden dat hij bezit." (Matteüs 13:12)

Het gevolg van het Matteüseffect

Het Matteüseffect is het verschijnsel dat de rijken rijker worden en de armen armer. De term is gebaseerd op een vers uit het evangelie van Matteüs. In deze bijbelpassage gaat het erom de talenten die je hebt gekregen zo goed mogelijk te gebruiken.
Vertaald naar onze maatschappij zal in een land de groep met een gemiddeld inkomen meer profiteren van gezondheidszorg en onderwijs dan mensen uit de kansarme milieus. Mensen die niet op jonge leeftijd leren lezen bouwen een achterstand op die alle leerprocessen beïnvloedt. De kloof tussen de kinderen die al heel jong hebben leren lezen en de kinderen die minder makkelijk hebben leren lezen wordt steeds groter en zorgt ervoor dat ze op volwassen leeftijd een blijvende achterstand hebben.

Opleidingsniveau en mogelijkheden

Mensen met een hoog opleidingsniveau zijn beter in staat de juiste informatie te verkrijgen en te begrijpen dan mensen met een laag opleidingsniveau, problemen kunnen zo beter worden opgelost. Mogelijkheden en middelen dus. Doordat mensen met een laag opleidingsniveau ook minder vertrouwen hebben in deskundigen komt alle informatie van buiten ook minder makkelijk binnen.

Sociaal-economische status

Gezondheid is een combinatie van biologische en erfelijke factoren, leefomstandigheden, leefwijze en gezondheidszorg.
Het blijkt dat mensen met een lage sociaal-economische status (SES) 53 gezonde jaren voor de boeg hebben, terwijl mensen met een hogere SES 65 gezonde jaren kunnen verwachten. Het verschil zou vooral in een ongezondere levensstijl zitten. Dit effect wordt nog meer versterkt doordat bedrijven in geval van ziekte bereid zijn te betalen voor hun werknemers zodat ze het werk sneller op kunnen pakken. Voor de mensen zonder werk zou dit in kunnen houden dat ze op een wachtlijst komen, dit zou van grote invloed kunnen zijn op hun herstel en en daarmee op hun levensverwachting.

Lage SES en gezondheid

Mensen met een lage SES roken meer en sporten minder. Ze doen vaker ongezond werk en worden ook meer aan lawaai blootgesteld. Bij mensen met een hogere SES wordt er wel meer gedronken maar over het algemeen houden deze mensen er een gezondere levensstijl op na. Je zou kunnen zeggen dat een slechte gezondheid ervoor zorgt dat iemand een lage SES krijgt en die lage SES verslechtert de gezondheid. Het een versterkt het ander.

SES en woonomgeving

Over het algemeen wonen mensen uit de lagere milieus in een ongezondere leefomgeving. Hierbij kun je denken aan slaapverstoring, verminderd concentratievermogen en belemmering van de dagelijkse bezigheden door geluidshinder. Dit brengt ook bezorgdheid met zich mee over de eigen gezondheid en de voedselveiligheid.

Doordat er in de woonwijken meer criminaliteit voorkomt voelen burgers zich onveilig en vervreemden ze van hun omgeving. Vaak wonen meer mensen samen in een huis waardoor de kans op infecties toeneemt. Tevens zullen al bestaande klachten als astma, chronische bronchitis, hart- en vaatziekten door bijvoorbeeld luchtverontreiniging toenemen.

Onderwijs en voorlichting tegen het Matteüseffect

Kinderen zouden dezelfde mogelijkheden moeten krijgen. Daarvoor zou er op de scholen speciale aandacht moeten worden besteed aan kinderen uit kansarme gezinnen om de bestaande kloof niet groter te maken en te voorkomen dat mensen worden buitengesloten van de maatschappij of zelfs worden gediscrimineerd. Voorlichting over een gezonde levensstijl door "eigen" mensen die de wijk kennen kan eraan bijdragen dat men zichzelf bewust wordt van het belang van een gezonde levensstijl.
De stemplicht kan ervoor zorgen dat mensen uit de kansarme milieus hun stem kunnen laten horen.

Wetenschap en Matteüseffect

In de wetenschap komt het voor dat bekende wetenschappers meer erkenning krijgen voor hun werk dan hun relatief onbekende collega-wetenschappers, zelfs als laatstgenoemden het meeste werk hebben verricht. Ook hier gaat op dat mensen die al veel hebben nog meer krijgen en dat degenen die weinig hebben dit ook nog eens in moeten leveren. Voor vrouwen die werkzaam zijn in de wetenschap pakt dit eveneens slecht uit, hun bijdrages aan de wetenschap worden vaak miskend. Dit wordt het Matilda-effect genoemd.