Creationisme: een overzicht

Het creationisme, een religieuze opvatting over het ontstaan van de wereld, kent een steeds grotere populariteit. De oorzaak voor deze hernieuwde interesse in het samenbrengen van geloof en wetenschap is niet eenvoudig te verklaren. Maar wat is dit creationisme nu precies?

Religie en wetenschap

Zoals in de inleiding beschreven spreken we dus over een mengvorm van wetenschap en religie. Het creationisme gaat er namelijk vanuit dat er een schepper is die verantwoordelijk is voor ons bestaan en de manier waarop wij nu leven. Het gaat hier dus om een intelligent wezen dat de wereld en het heelal geschapen heeft en/of heeft laten evolueren volgens zijn/haar wil.

De wetenschappelijke tegenhanger is het Darwinisme. Deze theorie gaat uit van een evolutie, van eenvoudige celstructuren tot de ingewikkelde wezens die wij zijn, waarbij wij de mens als het meest geavanceerde resultaat beschouwen. Volgens het Darwinisme zijn we geëvolueerd tot wat we zijn door toeval, ook wel als 'trial and error' genoemd, waarbij de sterkste variant van een levend wezen de overhand krijgt, en de zwakste uitsterft.

Varianten

Het creationisme kent verschillende varianten. Oorspronkelijk is het gegroeid uit christelijke gemeenschappen die het Darwinisme niet konden accepteren. Ook in de Islam is er echter een creationistische richting ontstaan. In het Hindoeïsme bestaan er stromingen die de oorsprong van de Aarde zo'n 15 miljard jaar in het verleden vast leggen.

Wij worden hoofdzakelijk met het christelijk creationisme geconfronteerd. In de Verenigde Staten is het creationisme echter uitzonderlijk populair geworden. Ongeveer de helft van de Amerikaanse volwassenen geloven sterk in 'de hand van God' als oorsprong van het universum en het leven.

Jongeaardecreationisme

Het letterlijke overnemen van het bijbelse scheppingsverhaal, dat zich zo'n 4000 jaar voor christus in 6 dagen voltrok.

Oudeaardecreationisme

Deze richting ziet het ontstaan van de wereld over vele miljoenen jaren plaatsvinden, maar niet volgens een evolutietheorie. De aanhangers van deze theorie gaan ervan uit dat er lange periodes waren waarin er geen nieuwe scheppingen plaatsvonden. De Aarde werd met andere woorden beetje bij beetje over deze miljoenen jaren door God bevolkt.

Progressief creationisme

De evolutie zelf is een sturing van het leven door God. Met andere woorden, het is een evolutietheorie, maar niet volgens het princiepe van Darwin. God zelf stuurt de evolutie met een specifiek, door ons ongekend doel en richting.

De argumentatie van de creationistische bewegingen

Deze zijn vooral gerelateerd met onzekerheidsfactoren en foutmarges in het wetenschappelijk onderzoek. Elk artikel, elke publicatie wordt onder de loep genomen, op zoek naar fouten. Zo zou de koolstofmethode in veel gevallen verkeerde resultaten opleveren wat de datering van de fossielen betreft. Bepaalde verouderde en achterhaalde, wetenschappelijke argumentatie wordt gebruikt om de nieuwe inzichten te ondermijnen. Om deze en andere redenen wordt het wetenschappelijk onderzoek dat de creationisten zelf uitvoeren 'pseudo-wetenschap' genoemd. De neiging tot het maken van samenzweringstheorieën draagt evenzeer bij tot het pseudo-wetenschappelijk karakter van het creationisme.

De argumentatie van de wetenschappelijke wereld

Zoals hierboven aangehaald worden veel beweringen van de creationisten door de wetenschappelijke wereld als pseudo-wetenschappelijk beschouwd. Naast het gebruik van verouderde stellingen, wordt het onderzoek zelf eveneens onder de loep genomen. De gebruikte invalshoek is per definitie niet wetenschappelijk omdat deze niet waardenvrij, of objectief is. Met andere woorden, de resultaten worden geïnterpreteerd volgens de denkbeelden van het geloof. De wetenschappelijke wereld duidt op de gevaren van het creationisme dat dikwijls als een uiting van fundamentalisme wordt aanzien. Ook wordt erop gewezen dat het creationisme een gevaar kan betekenen voor een verdere verruiming van de wetenschappelijke kennis.
© 2008 - 2024 Bartje, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wetenschap en religie in de evolutietheorieWetenschap en religie in de evolutietheorieToen Charles Darwin in 1859 zijn boek 'The Origin of Species' publiceerde, werd dit onmiddellijk een doelwit voor conser…
Ontstaan van de aarde: verschillende theorieën op een rijOntstaan van de aarde: verschillende theorieën op een rijEr doen heel wat theorieën de ronde over het ontstaan van de aarde. De meest bekende zijn wel de oerknaltheorie en het c…
Intelligent Design - De strijd tussen Darwin en GodJarenlang woekerde de strijd tussen het Darwinisme en het creationisme, korte pauzes van zachte rust hebben plaatsgevond…
De rol van religie tussen genetica en evolutieDe rol van religie tussen genetica en evolutieDe rol van evolutie ten opzichte van religie wordt indirect uitgedrukt in wat religie doet voor mensen. Evolutie heeft d…

Inayat Khan, de grote SoefiInayat Khan, de grote Soefimeester uit India is de vader van een modern, universeel soefisme, dat de waarde van alle rel…
Reacties

Tartuffel (infoteur), 28-03-2009 #2
Hallo, Wat je ook van het creationisme mag vinden, maar waardenvrije, objectieve, neutrale wetenschap bestaat niet, net zomin als dat er waardenvrije, objectieve, neutrale mensen bestaan.
mvg, Tartuffel.

http://mijn-kijk-op.infonu.nl/educatie-en-school/30408-neutraal-onderwijs-bestaat-niet-alleen-bijzonder-onderwijs.html Reactie infoteur, 29-04-2009
Waardenvrije, neutrale wetenschap bestaat inderdaad niet, maar wel het streven ernaar. Dit kan alleen door objectief waarneembare, dit wil zeggen, feitelijk waarneembare invloeden van bepaalde waarden en standpunten uit het onderzoek te verwijderen. Er is een elementair verschil tussen het uitgaan vanuit een religieus standpunt (per definitie subjectief) en uitgaan vanuit waarneming. Binnen sociale en culturele wetenschappen is dit uiteraard heel wat moeilijker. Daarom maakt men hierbij gebruik van methodologieën die wel logisch en door feitelijke waarnemingen gestuurd zijn. Binnen het creationisme gaat men uit vanuit een religieus standpunt, dit maakt het per definitie al op z'n zachtst gezecht dubieus als het zich als 'wetenschappelijk' wil voorstellen, wat het creationisme trouwens ook doet. Het beweert een wetenschappelijke benadering te zijn van bepaalde vraagstukken, terwijl het religieus van grondslag is. Meer logica moet ik er toch echt niet bij geven denk ik.

Jehoeda (infoteur), 12-02-2008 #1
Hoi Bartje,

Het Jodendom komt een beetje overeen met de visie van de progressief creationisten. Volgens de Kabbala (joodse mystieke leer) is het belangrijk te begrijpen dat de verschillende evoluties elkaar niet verwekken. Er is eerder een verbinding van oorzaak en gevolg tussen de verschillende niveaus. Met andere woorden, wanneer een levensvorm zijn ontwikkeling heeft afgerond, lijkt het alsof een verborgen hand (van de Schepper) op een geheime knop drukt, en de volgende levensvorm start.

Groet, Etsel Reactie infoteur, 12-02-2008
Bedankt voor de reactie, en de extra uitleg. Zou ik deze informatie in artikel verwerken?

Bartje (11 artikelen)
Gepubliceerd: 12-02-2008
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Religie
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.