Torastudie: Kwaadsprekerij – Leviticus 19:4-16

In Leviticus 19:4 komt het gebod aan de orde niet te buigen voor afgodsbeelden. In Leviticus 19:16 aandacht voor kwaadsprekerij c.q. roddelen. Het Jodendom hecht enorm veel belang aan het voorkomen van roddelen. Roddelen doodt namelijk drie personen: de spreker, de toehoorder en degene over wie geroddeld wordt.

• Leviticus 19:4-16
• Tekst in het Hebreeuws
• Leviticus 19:4
• Leviticus 19:16
• Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

Leviticus 19:4-16

Wendt u niet tot afgoden en gegoten afgodsbeelden zult gij niet maken. Ik ben de Eeuwige, uw God.
…..
…..
Gij zult niet als kwaadspreker rondlopen onder uw volk, gij zult niet opstaan tegen het bloed van uw naaste; Ik ben de Eeuwige.

Tekst in het Hebreeuws

ד אַל-תִּפְנוּ אֶל-הָאֱלִילִם וֵאלֹהֵי מַסֵּכָה לֹא תַעֲשׂוּ לָכֶם אֲנִי יְהוָה אֱלֹהֵיכֶם. ה וְכִי תִזְבְּחוּ זֶבַח שְׁלָמִים לַיהוָה לִרְצֹנְכֶם תִּזְבָּחֻהוּ. ו בְּיוֹם זִבְחֲכֶם יֵאָכֵל וּמִמָּחֳרָת וְהַנּוֹתָר עַד-יוֹם הַשְּׁלִישִׁי בָּאֵשׁ יִשָּׂרֵף. ז וְאִם הֵאָכֹל יֵאָכֵל בַּיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי פִּגּוּל הוּא לֹא יֵרָצֶה. ח וְאֹכְלָיו עֲו‍ֹנוֹ יִשָּׂא כִּי-אֶת-קֹדֶשׁ יְהוָה חִלֵּל וְנִכְרְתָה הַנֶּפֶשׁ הַהִוא מֵעַמֶּיהָ. ט וּבְקֻצְרְכֶם אֶת-קְצִיר אַרְצְכֶם לֹא תְכַלֶּה פְּאַת שָׂדְךָ לִקְצֹר וְלֶקֶט קְצִירְךָ לֹא תְלַקֵּט. י וְכַרְמְךָ לֹא תְעוֹלֵל וּפֶרֶט כַּרְמְךָ לֹא תְלַקֵּט לֶעָנִי וְלַגֵּר תַּעֲזֹב אֹתָם אֲנִי יְהוָה אֱלֹהֵיכֶם. יא לֹא תִּגְנֹבוּ וְלֹא-תְכַחֲשׁוּ וְלֹא-תְשַׁקְּרוּ אִישׁ בַּעֲמִיתוֹ. יב וְלֹא-תִשָּׁבְעוּ בִשְׁמִי לַשָּׁקֶר וְחִלַּלְתָּ אֶת-שֵׁם אֱלֹהֶיךָ אֲנִי יְהוָה. יג לֹא-תַעֲשֹׁק אֶת-רֵעֲךָ וְלֹא תִגְזֹל לֹא-תָלִין פְּעֻלַּת שָׂכִיר אִתְּךָ עַד-בֹּקֶר. יד לֹא-תְקַלֵּל חֵרֵשׁ וְלִפְנֵי עִוֵּר לֹא תִתֵּן מִכְשֹׁל וְיָרֵאתָ מֵּאֱלֹהֶיךָ אֲנִי יְהוָה. טו לֹא-תַעֲשׂוּ עָוֶל בַּמִּשְׁפָּט לֹא-תִשָּׂא פְנֵי-דָל וְלֹא תֶהְדַּר פְּנֵי גָדוֹל בְּצֶדֶק תִּשְׁפֹּט עֲמִיתֶךָ. טז לֹא-תֵלֵךְ רָכִיל בְּעַמֶּיךָ לֹא תַעֲמֹד עַל-דַּם רֵעֶךָ אֲנִי יְהוָה. יז לֹא-תִשְׂנָא אֶת-אָחִיךָ בִּלְבָבֶךָ הוֹכֵחַ תּוֹכִיחַ אֶת-עֲמִיתֶךָ וְלֹא-תִשָּׂא עָלָיו חֵטְא.

Leviticus 19:4

Wendt u niet tot afgoden en gegoten afgodsbeelden zult gij niet maken.

afgoden

Eerst zullen het slechts beelden zijn; maar wanneer u zich tot hen wendt zullen ze 'afgoden' worden.

Leviticus 19:16

Gij zult niet als kwaadspreker rondlopen onder uw volk; Gij zult niet opstaan tegen het bloed van uw naaste.

moordenaar

Tosefta, Drech Eretz 6: 3 meldt dat iemand die kwaad spreekt een moordenaar is.

drie mensen gedood

De Talmoed (Erachin 15a) meldt dat kwaadsprekerij drie mensen doodt: de spreker, de toehoorder en degene over wie geroddeld wordt.

waarom wordt degene over wie geroddeld wordt gedood?

Wanneer negatief over een persoon geroddeld wordt worden de negatieve eigenschappen van die persoon versterkt. Een persoon kan weliswaar over negatieve eigenschappen beschikken maar hij is in de kern goed (zoals voor elke ziel geldt) en kan zo zijn negatieve eigenschappen overwinnen. Daarom helpt het om positief over iemand te spreken zodat de negatieve eigenschappen overwonnen worden.

Psalm 120:4

Psalm 120:4 noemt bedrieglijke taal: “Pijlen van een krijgsheld, gepunt met gloeiende houtskool van bremtakken.” De pijlen worden van afstand geschoten en doden iemand verderop. Zo is het ook met bedrieglijke woorden die op afstand doden. Verder blijft houtskool van bremtakken lang nasmeulen. Dit geldt ook voor bedrieglijke woorden.

pijl

Kwaadsprekerij is als een pijl; het kan niet meer worden teruggehaald na te zijn afgeschoten.

tong

Zolang de tong achter de tanden en lippen zit kan het geen kwaad verrichten. Maar daar buiten kan het onnoemelijk veel leed veroorzaken.

kasjroet

Net zoals vrome Joden precies letten op welk eten hun mond binnen gaat (kosher voedsel), zo moeten ze ook letten op wat ze zeggen (wat hun mond uitgaat). Dit was het advies van de Baal Shem Tov aan zijn leerlingen.

ook niet kwaadspreken over jezelf

Volgens Rabbi Yosef Yitzchak of Lubavitch is het niemand toegestaan om over zichzelf kwaad te spreken, net zomin als dat over anderen mag.

Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

We zien dat de Tora erg veel waarde hecht aan het voorkomen van roddelen. Dit is niet zomaar. Roddelen kan een enorme schade toebrengen. Er zijn zo grote vetes ontstaan binnen families en zelfs tussen landen. Ook binnen het Israëlisch-Palestijns conflict zien we regelmatig kwaadsprekerij opduiken. Eén van de steeds weer terugkerende roddels onder Palestijnen is dat Joden van plan zijn om de Tempelberg te veroveren en de Al Aksa Moskee op te blazen. Steeds wanneer deze roddel wordt verspreid verzamelen Palestijnen zich op de Tempelberg na het vrijdaggebed en gaan met stenen gooien. Een bezoek van premier Ariel Sharon aan de Tempelberg waarbij de roddel werd verspreid dat Israël de Tempelberg zal innemen ontketende zelfs de Tweede Intifada met duizenden doden als gevolg. Een ander treffend voorbeeld is het bloedsprookje in de Middeleeuwen (en duikt tegenwoordig ook nog vaak op in een andere vorm) waarbij Joden beschuldigd werden bloed te gebruiken van christen kinderen bij het maken van matzes terwijl het Joden juist verboden is bloed te nuttigen. Ook deze roddel heeft tot heel wat doden geleid.

Roddelen moet dus ten alle tijden voorkomen worden. Het levert meestal ellende op. Zelfs onschuldig lijkende roddels moeten vermeden worden. Wanneer u merkt dat er geroddeld wordt zeg er dan iets van of loop weg. Doe er in elk geval niet aan mee, ook niet als toehoorder.

Lees verder

• Torastudie: Tien Geboden – Leviticus 19:2