Torastudie: de ontsnapte ziel – Leviticus 13:3

Tzaraat (melaatsheid) is een spirituele ziekte. Het verwijst naar een witte vlek op de huid van een persoon, op de muur van een huis, of op een kledingstuk. We spreken van tzaraat op de huid van een persoon als de witte vlek minstens twee haren in de omgeving wit maakt. Bij twijfel wat eerst kwam -de witte vlek of de witte haren- is de persoon rein. De chassidische leer legt dit uit aan de hand van twee krachten in de ziel: de ontsnapte ziel (ratzo) en de ziel zie zich vast nestelt (shov).

• Het debat
• Ratzo en shov
• Twee visies van de mens
• Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren
• Samenvatting - vragen

Het debat

In de Hemelse Academie werd een debat gevoerd. Als de witte vlek voorafgaat aan het witte haar is het onrein. Als het witte haar vooraf gaat aan de witte vlek is het rein. Maar wat als men twijfelt wat het eerste kwam? God zei dan is het rein. Rabba bar Nachmeini bepaalde uiteindelijk dat het rein was.

Ratzo en shov

Hoe moeten we bovenstaand debat verklaren? Volgens de Chassidische leer kent de ziel twee tegenstrijdige krachten:

1. De ziel wil vluchten c.q. ontsnappen (ratzo);
2. de zie wil zich vast nestelen (shov).

Bij opwinding, liefde, ambitie, verlangen, ontsnapt de ziel van het ego op zoek naar iets perfecter. Bij ontzag, nederigheid, toewijding nestelt de ziel zich vast aan haar bestaan, de plaats in de wereld, het doel in het leven.

In een geestelijk gezonde ziel gaat de wil tussen ratzo en shov heen en weer als een kloppend hart. Bij tzaraat is er geen balans meer. De ziel ontsnapt maar keert niet terug zodat er een vacuüm ontstaat. Dit wordt gesymboliseerd door witte vlekken en wit haar. Alleen wanneer het witte haar veroorzaakt wordt door de witte vlek is er iets serieus mis.

Twee visies van de mens

Wat is de oorzaak van tzaraat? Ratzo is wat de ziel wenst te doen, shov is wat de ziel behoort te doen. Ontsnappen is het uiterste genot; het vast nestelen is de uiterste onderwerping. Tzaraat wordt veroorzaakt door het gebrek aan nederigheid, het falen om de eigen wil aan de Goddelijke wil te onderwerpen.

Dit verklaart het hierboven beschreven debat. De Kabbala spreekt over twee vormen van Goddelijke energie die ons bestaan voeden:

1. een Goddelijk licht dat 'de wereld vult' en dat ieders karakter vormt;
2. een Goddelijk licht dat 'de werelden omvat' iets spiritueel buiten onszelf.

Uiteraard is de Goddelijke realiteit buiten zulke onderscheidingen en kenmerken. Maar God wil het in overeenstemming laten zijn met onze realiteit (dat wat we begrijpen en wat we niet begrijpen). God benadert ons rationeel (wetten van de natuur) en spiritueel (mystiek).

De Hemelse Academie is een toespeling op het Goddelijke licht dat de wereld vervuld, terwijl God zelf het Goddelijke licht impliceert dat de werelden omvat. Dus bij twijfel over wat eerst komt – de witte vlek of het witte haar – verklaart de Academie dit als een geval van tzaraat. Want dit is het Goddelijke perspectief op de mens dat het ego van de mens erkent. God zelf ziet de mens echter als altruïstisch en dus verklaart Hij hem rein.

Rabba bar Nachmeini ziet de mens vanuit Gods perspectief: een schepsel dat zich geheel toewijdt aan de wil van de Schepper. Daarom zei hij: "Rein! Rein!"

Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

Duidelijk is dat een nederig mens vrij is van tzaraat. Nederig zijn betekent de wil van God doen. In het Jodendom wordt Mozes gezien als de meest nederige mens op aarde omdat hij geheel Gods wil deed. Waarom is het belangrijk Gods wil te doen? Dit heeft te maken met het feit dat je je moet realiseren dat alles van God afkomstig is. Geen enkele prestatie heb je uit jezelf geleverd. Je bent geheel afhankelijk van God. Desondanks heeft God je een vrije wil gegeven om zelf te bepalen of je God wel of niet wil dienen. Hierbij is het van belang te beseffen dat God een Schenker is. Hij schenkt jou het leven. Gods wil doen wil niet zeggen dat je God iets terug zou kunnen schenken. God is immers onveranderlijk. Wel kan je een bijdrage leveren aan het leven door te werken. Zo word je een schenker net als God. Dit is Zijn meest waardevolle geschenk aan jou: de mogelijkheid Goddelijk te worden door een partner van God te zijn in de Schepping. Je werk dient een hoger doel en het is de bedoeling een positieve indruk op de wereld achter te laten zodat deze wereld Goddelijk wordt c.q. een 'woning' van God. Het is zaak heel hard te werken en je daar goed op te concentreren zonder echter het hogere doel uit het oog te verliezen. Dit betreft moreel en eerlijk handelen en te erkennen dat je alles aan God te danken hebt. Daarom is het zaak God te dienen. Het lijkt verloren tijd om Torastudie te doen in plaats van geld te verdienen. Maar het omgekeerde is waar. Vaak ben je momenten van de dag improductief. Juist op die momenten moet je bezig zijn met 'lernen' en bidden. Als je tot over je oren in het werk zit moet je juist je ziel tot God richten om zo extra energie tot je te nemen. Dan word je je weer bewust van het hogere doel en besef je dat je nederig moet zijn. De ziel moet zich vast nestelen aan haar bestaan, haar opdracht in het leven en niet ontsnappen om zo tot het uiterste genot te komen.

---

Samenvatting - vragen

Om voor uzelf te controleren of u de tekst goed begrepen heeft volgt hier een aantal vragen. De antwoorden vindt u terug in bovenstaande tekst.

1. Wat betekenen 'ratzo' en 'shov'?
2. Hoe moeten we het debat over tzaraat tussen de Hemelse Academie en de Heilige verklaren?
3. Waarom moet de mens nederig zijn?
4. Wat is Gods meest waardevolle geschenk aan de mens?
5. Waarom moet de mens een schenker zijn?

Lees verder

• Torastudie: Masjiach – Metzora – Leviticus 13:2-3