Geschiedenis Jodendom: Moderne stromingen – Wissenshaft

Dat Joden voor reform Jodendom kozen bracht het gevaar met zich mee dat velen zich uiteindelijk bekeerden tot het christendom. Dit gevaar onderkennende bracht Leopold Zunz ertoe te breken met de reform en zich te storten op 'Wissenshaft des Judentums', dat handelde over de wetenschappelijke bestudering van de Joodse geschiedenis. Naast Zunz behoorden hier ook Krochmal, Rapoport en Samuel David Luzzatto toe.

Wissenshaft des Judentums

De beweging van Leopold Zunz publiceerde klassieke werken. Hij zelf schreef:

• Gottesdienstliche Vorträge der Juden (ontwikkeling aggadische literatuur)
• Zur Geschichte und Literatur (geschiedenis en letterkunde Joden in Middeleeuws Frankrijk en Duitsland)
• Synagogale Poesie des Mittelalters (godsdienstige poëzie)
• Ritus des synagogalen Gottesdienstes (Joodse liturgie)

De Galicische haskala: Krochmal en Rapoport

Leopold Zunz had veel te danken aan het werk van Samuel Juda Rapoport. Deze had een kritische methode op de Joodse geschiedenis en letterkunde toegepast. Rapoport had zijn kennis weer opgedaan van Nachman Krochmal die over het ontstaan van de Joodse tradities had geschreven. De Talmoed kon volgens hem als historische bron gebruikt worden.

Krochmal en Rapo[port waren de eerste Galicische haskala maskiliem. Deze was minder destructief dan in Duitsland waar men al spoedig geheel assimileerde. In Galicië ondermijnden de maskiliem weliswaar het Rabbinaal gezag maar zij behielden de etnische en godsdienstige kenmerken van het Jodendom. De haskala in Galicië was veel vruchtbaarder dan die in Duitsland.

Samuel David Luzzatto

Ook Samuel David Luzzatto nam een belangrijke plaats in het Wissenshaft des Judentums in. Hij was een groot Bijbelgeleerde en Hebreeuwse dichter.

Bij Krochmal lag de nadruk op de Talmoed, terwijl Luzzatto zich concentreerde op de Bijbel en de Hebreeuwse poëzie. Toch verschilden beiden met de andere maskiliem omdat zij het Jodendom als leidraad zagen voor het heden en de toekomst en niet met het verleden.

Krochmal toonde met begrippen van de filosoof Hegel aan dat het Jodendom niet in conflict stond met het rationalisme. Het Jodendom is geen geïsoleerde cultuur omdat de verwezenlijking van Gods wil de bestemming van het Joodse volk is. Het Jodendom bevat alle culturen in een harmonieuze eenheid.

Samuel David Luzzatto zette het rationalisme juist ter discussie. Godsdienst staat boven wijsbegeerte. Luzzatto stelt de erfenis van Griekenland (atticisme) tegenover de erfenis van Israël (Abrahamisme). Bij atticisme gaat het om de ontwikkeling van het verstand. Bij het Abrahamisme gaat het om de ontwikkeling van het hart. Het eerste betreft eigen belang. Het tweede betreft goede daden.

Athene versus Jeruzalem (beide vormen wereldbeschavingen)

Andere Joden die bijdragen leverden tot de Wissenshaft des Judentums:

• Abraham Geiger
• Zacharias Frankel
• Neinrich Graetz
• Moritz Steinschneider

In Nederland bestaat sinds 1919 Genootschap Joodse Wetenschap in Nederland.

Lees verder

• Geschiedenis Jodendom: Moderne stromingen–neo-orthodoxie
• Geschiedenis Jodendom: Moderne stromingen -Haskala/Reform
• Geschiedenis Jodendom: Moderne stromingen-M. Mendelssohn
• Wat is een tsaddiek? Heilige en mystieke Joodse leider
• Geschiedenis Jodendom: Het chassidisme