Torastudie: Het reukofferaltaar – Exodus 30:13-35

In Exodus 30:13-35 wordt het reukofferaltaar beschreven. Mensen betaalden een halve sikkel voor het Heiligdom om verzoening te krijgen voor hun zielen. Ook aandacht voor de betekenis van het handen wassen, de zalfolie en de Ketoret (wierook). U vindt in dit artikel de commentaren van Joodse wijzen.

Exodus 30:13-35

Dit zullen geven allen, die tot de gemonsterden overgaan: een halve sikkel naar de sikkel des heiligdoms, twintig Géra de sikkel – een halve sikkel als heffing ter ere des Eeuwige. Al wie overgaat tot de gemonsterden van twintig jaar oud en daarboven, zal geven de heffing ter ere des Eeuwigen. De rijke zal niet meer en de arme niet minder geven dan een halve sikkel, bij het geven van de heffing ter ere des Eeuwigen om verzoening te doen over uwe zielen.
…..
…..
Iemand, die een dergelijke bereidt, en die ervan doet op een vreemde, zal uitgeroeid worden uit zijn volk. En de Eeuwige zeide tot Mozes: neem u specerijen: balsemhars en zeenagel en galbanum, specerijen en zuiveren wierook; van ieder zal er evenveel zijn. En gij zult het maken tot een reukwerk, een specerijen-mengsel, een werk van een specerijen-menger; goed dooreen gemengd, rein, heilig.

Tekst in het Hebreeuws

זֶה יִתְּנוּ כָּל-הָעֹבֵר עַל-הַפְּקֻדִים מַחֲצִית הַשֶּׁקֶל בְּשֶׁקֶל הַקֹּדֶשׁ עֶשְׂרִים גֵּרָה הַשֶּׁקֶל מַחֲצִית הַשֶּׁקֶל תְּרוּמָה לַיהוָה. יד כֹּל הָעֹבֵר עַל-הַפְּקֻדִים מִבֶּן עֶשְׂרִים שָׁנָה וָמָעְלָה יִתֵּן תְּרוּמַת יְהוָה. טו הֶעָשִׁיר לֹא-יַרְבֶּה וְהַדַּל לֹא יַמְעִיט מִמַּחֲצִית הַשָּׁקֶל לָתֵת אֶת-תְּרוּמַת יְהוָה לְכַפֵּר עַל-נַפְשֹׁתֵיכֶם. טז וְלָקַחְתָּ אֶת-כֶּסֶף הַכִּפֻּרִים מֵאֵת בְּנֵי יִשְׂרָאֵל וְנָתַתָּ אֹתוֹ עַל-עֲבֹדַת אֹהֶל מוֹעֵד וְהָיָה לִבְנֵי יִשְׂרָאֵל לְזִכָּרוֹן לִפְנֵי יְהוָה לְכַפֵּר עַל-נַפְשֹׁתֵיכֶם. {פ}

יז וַיְדַבֵּר יְהוָה אֶל-מֹשֶׁה לֵּאמֹר. יח וְעָשִׂיתָ כִּיּוֹר נְחֹשֶׁת וְכַנּוֹ נְחֹשֶׁת לְרָחְצָה וְנָתַתָּ אֹתוֹ בֵּין-אֹהֶל מוֹעֵד וּבֵין הַמִּזְבֵּחַ וְנָתַתָּ שָׁמָּה מָיִם. יט וְרָחֲצוּ אַהֲרֹן וּבָנָיו מִמֶּנּוּ אֶת-יְדֵיהֶם וְאֶת-רַגְלֵיהֶם. כ בְּבֹאָם אֶל-אֹהֶל מוֹעֵד יִרְחֲצוּ-מַיִם וְלֹא יָמֻתוּ אוֹ בְגִשְׁתָּם אֶל-הַמִּזְבֵּחַ לְשָׁרֵת לְהַקְטִיר אִשֶּׁה לַיהוָה. כא וְרָחֲצוּ יְדֵיהֶם וְרַגְלֵיהֶם וְלֹא יָמֻתוּ וְהָיְתָה לָהֶם חָק-עוֹלָם לוֹ וּלְזַרְעוֹ לְדֹרֹתָם. {פ}

כב וַיְדַבֵּר יְהוָה אֶל-מֹשֶׁה לֵּאמֹר. כג וְאַתָּה קַח-לְךָ בְּשָׂמִים רֹאשׁ מָר-דְּרוֹר חֲמֵשׁ מֵאוֹת וְקִנְּמָן-בֶּשֶׂם מַחֲצִיתוֹ חֲמִשִּׁים וּמָאתָיִם וּקְנֵה-בֹשֶׂם חֲמִשִּׁים וּמָאתָיִם. כד וְקִדָּה חֲמֵשׁ מֵאוֹת בְּשֶׁקֶל הַקֹּדֶשׁ וְשֶׁמֶן זַיִת הִין. כה וְעָשִׂיתָ אֹתוֹ שֶׁמֶן מִשְׁחַת-קֹדֶשׁ רֹקַח מִרְקַחַת מַעֲשֵׂה רֹקֵחַ שֶׁמֶן מִשְׁחַת-קֹדֶשׁ יִהְיֶה. כו וּמָשַׁחְתָּ בוֹ אֶת-אֹהֶל מוֹעֵד וְאֵת אֲרוֹן הָעֵדֻת. כז וְאֶת-הַשֻּׁלְחָן וְאֶת-כָּל-כֵּלָיו וְאֶת-הַמְּנֹרָה וְאֶת-כֵּלֶיהָ וְאֵת מִזְבַּח הַקְּטֹרֶת. כח וְאֶת-מִזְבַּח הָעֹלָה וְאֶת-כָּל-כֵּלָיו וְאֶת-הַכִּיֹּר וְאֶת-כַּנּוֹ. כט וְקִדַּשְׁתָּ אֹתָם וְהָיוּ קֹדֶשׁ קָדָשִׁים כָּל-הַנֹּגֵעַ בָּהֶם יִקְדָּשׁ. ל וְאֶת-אַהֲרֹן וְאֶת-בָּנָיו תִּמְשָׁח וְקִדַּשְׁתָּ אֹתָם לְכַהֵן לִי. לא וְאֶל-בְּנֵי יִשְׂרָאֵל תְּדַבֵּר לֵאמֹר שֶׁמֶן מִשְׁחַת-קֹדֶשׁ יִהְיֶה זֶה לִי לְדֹרֹתֵיכֶם. לב עַל-בְּשַׂר אָדָם לֹא יִיסָךְ וּבְמַתְכֻּנְתּוֹ לֹא תַעֲשׂוּ כָּמֹהוּ קֹדֶשׁ הוּא קֹדֶשׁ יִהְיֶה לָכֶם. לג אִישׁ אֲשֶׁר יִרְקַח כָּמֹהוּ וַאֲשֶׁר יִתֵּן מִמֶּנּוּ עַל-זָר וְנִכְרַת מֵעַמָּיו. {ס} לד וַיֹּאמֶר יְהוָה אֶל-מֹשֶׁה קַח-לְךָ סַמִּים נָטָף וּשְׁחֵלֶת וְחֶלְבְּנָה סַמִּים וּלְבֹנָה זַכָּה בַּד בְּבַד יִהְיֶה. לה וְעָשִׂיתָ אֹתָהּ קְטֹרֶת רֹקַח מַעֲשֵׂה רוֹקֵחַ מְמֻלָּח טָהוֹר קֹדֶשׁ

Exodus 30:13

Dit zullen geven allen...een halve sikkel

halve sikkel

Het gebod van de halve sikkel betekent dat een ieder een munt moet bijdragen dat de helft van de waarde is van de munt in die tijd. Als het een takal is geven zij een halve takal; als het een sela is geven zij een halve sela; als het een darcon is geven zij een halve darcon.

Waarom geen hele munt? Om ons te leren dat geen mens een complete entiteit is. Alleen door het samengaan met een ander kan een persoon een 'heel ding' worden.

Exodus 30:13

Dit zullen geven allen

munt van vuur

God nam een munt van vuur en toonde dit aan Mozes en zei: “Zo'n één zullen zij geven.”

Mozes kon het niet begrijpen: Hoe kon een munt dienen als 'een losgeld' voor de ziel van een persoon aan God? God antwoordde hem door een munt van vuur te tonen. God zei: Wanneer een persoon zelfs een bescheiden handeling van liefdadigheid toont met vuur van passie en enthousiasme, geeft hij een deel van zijn ziel.

Geld is vuur. Zoals vuur kan het vernietigen en teniet doen, of verlichten en verwarmen, afhankelijk hoe het gebruikt wordt.

Exodus 30:15

De rijke zal niet meer een de arme zal niet minder geven.

band met God

Mensen verschillen qua intellect, karakter en talenten, materiële bronnen en spirituele gevoeligheden. Maar zij zijn gelijk in hun band met God: de intrinsieke toewijding aan Hem die woont in de kern van hun zielen. Terwijl ieder mens bijdroeg aan het Heiligdom naar zijn vermogen, gaven zij een gelijke hoeveelheid zilver van welke de fundering was gemaakt. Met betrekking tussen de relatie tussen de mens en God: de 'rijke' kan niet meer geven en de 'arme' niet minder.

Exodus 30:19

En Aharon en zijn zonen zullen daaruit wassen hun handen en hun voeten.

handen wassen

Elke persoon moet 's ochtend na het wakker worden zijn handen wassen. De mens geeft 's nachts vermoeid zijn ziel aan God en God verjongt en verfrist zijn ziel zodat deze met volle overgave zijn Schepper kan dienen, dit is het doel van de mens. Daarom moeten we onszelf heiligen met Zijn heiligheid en onze handen wassen met het water uit het vat voor we Hem dienen, zoals de Priester zijn handen wast voor hij de dienst begint.

Alle vuiligheid van de kwade krachten moeten weg gewassen worden; daarom is het een gebod de handen te wassen.

Exodus 30:31

Een heilige zalfolie zal Mij deze zijn bij uw nageslachten

wonderen

Er gebeurden vele wonderen met de zalfolie die Mozes in de woestijn klaar maakte. Hoeveel absorbeerde de ketel, hoeveel absorbeerde de kruiden en hoeveel het brandend vuur? En toch is er genoeg over voor de Tabernakel en haar vaten en Aharon en zijn zonen op elk van de zeven inwijdingsdagen; en de Hoge Priesters en koningen die er mee gezalfd werden. En er blijft genoeg over voor de Messiaanse tijd.

Exodus 30:35

En gij zult het maken tot een reukwerk, een specerijen-mengsel, een werk van een specerijen-menger; goed dooreen gemengd, rein, heilig.

geur van een slachthuis

Omdat vele dieren werden geslacht op de heilige plaats elke dag, rook het naar de geur van een slachthuis. Daarom beval God dat de Ketoret (wierook) twee keer per dag verbrand werd, elke ochtend en middag, om een aangename geur in het Heiligdom te verspreiden en aan de kleding voor degenen die het dragen.

Veel van de commentatoren verwerpen deze verklaring van de functie van de Ketoret die Maimonides gaf. De Ketoret mag niet verlaagd worden tot een wereldse doeleinde.

Het chassidisme verklaart echter dat het verwijst naar de dierlijke ziel in de mens, wiens offer en toewijding aan God de diepere betekenis was van de dierlijke offers in het Heiligdom. Dit verklaart waarom de Ketoret het meest heilige deel van de Jom Kippoer dienst is; de Ketoret vertegenwoordigt de kracht van tesjoeva (berouw).

---

Samenvatting - vragen

Om voor uzelf te controleren of u de tekst goed begrepen heeft volgt hier een aantal vragen. De antwoorden vindt u terug in bovenstaande tekst.

1. Waarom werd met een halve sikkel betaald en niet met een hele munt?
2. Wat wordt bedoeld met een munt van vuur?
3. In welk opzicht zijn alle mensen aan elkaar gelijk?
4. Wat is de functie van het handen wassen?
5. Waar werd de zalfolie voor gebruikt?
6. Wat vertegenwoordigt de Ketoret?

Lees verder

• Torastudie: Joden kennen geen bemiddelaar - Exodus 27:20
• Torastudie: de Menora - Exodus 25:31-40