Torastudie: de logica van mitswot - wetten Exodus 21:1

Globaal gesproken kunnen de mitswot (wetten) in twee categorieën worden verdeeld: de logische mishpatiem (wetten) en de boven-rationele choekkiem (decreten). Voorbeelden van mishpatiem zijn wetten zoals liefdadigheid en verboden van moord en diefstal. De choekkiem zijn de voedsel wetten en de wetten van reinheid die we accepteren als goddelijk maar niet goed kunnen begrijpen. Er zijn ook nog eidot (getuigschriften) die er tussen in liggen, zoals de gebedsriemen.

Elke mitswa zowel rationeel als irrationeel

God schiep het menselijke verstand en de logica waarmee het werkt. Dan lijkt het belachelijk te veronderstellen dat God iets schiep omdat het logisch is. Eerder is het omgekeerde het geval: iets is logisch omdat God het wil. De reden dat de wet 'Gij zult niet moorden' logisch voor ons klinkt is dat God een wereld verlangt waarin het leven heilig is. Hij vormde ons verstand overeenkomstig Zijn visie van de realiteit. Echter 'Gij zult niet moorden' is niet meer logisch dan de mitswa 'het as van de Rode koe te sprenkelen.' Het gebod 'Gij zult niet moorden' is slechts een extern 'kleed' waar achter de essentiële aard van de mitswa ligt als de boven-rationele wil van God.

Aan de andere kant heeft zelfs de meest irrationele decreet rationele elementen die geanalyseerd kunnen worden door de menselijke geest en er door gewaardeerd worden als een levensles. Elke mitswa is een handeling van onderwerping aan de goddelijke wil en moet het accepteren op geloof van de goddelijke ontvanger. Tegelijkertijd is elke mitswa een rationele handeling in die zin dat het relateert aan onze rationele zelf en helpt ons een beter begrip van onze aard en van ons doel in het leven te verkrijgen. Dus het verschil tussen choekkiem en mishpatiem is dat de choek de boven rationaliteit van onze toewijding aan God benadrukt, terwijl de mishpat de functie van de mitswot benadrukt als onderwijzers van het menselijk leven.

Wat is het nut van de verschillende graden van rationaliteit?

Waarom kan men niet gewoon de mitswa vervullen? Waarom zijn er gradaties van rationaliteit? Laten we kijken naar de procedure van het Pesach offer. Hoewel het een goddelijke decreet is, wordt het ervaren als een programma voor het leven. Als de mitswot bestaan om te leven in plaats van om te sterven, moet dit toegepast worden op alle mitswot. Aan de andere kant, als een persoon zijn leven moet geven in plaats van de goddelijke wil geweld aan te doen, dan moet dit toegepast worden op alle mitswot, omdat alle mitswot gelijk zijn. De mitswa is zowel superieur aan het menselijk bestaan als een integraal onderdeel ervan

De vraag is welk element van de mitswa overheerst? In de meeste gevallen gelden de mitswot om te leven. Maar er zijn mitswot waarbij het goddelijke decreet aspect domineert. Het belangrijkste is dat God beveelt en de mens gehoorzaamt, ongeacht wat de gevolgen zijn voor de mens.

Onderscheid tussen Bijbelse geboden en rabbinale geboden

Naast de Bijbelse geboden bestaan er ook rabbinale geboden, zoals het drie keer bidden op een dag, het reciteren van Kaddiesj, het uitspreken van een zegen voor het eten, de Sjabbatskaarsen aansteken, de feesten van Chanoeka en Poeriem. Beide geboden zijn bindend voor de Joden. Dit op basis van Deuteronomium 17:10 waarin men verplicht is na te leven wat ze instrueren.

Toch is er een onderscheid tussen Bijbelse en rabbinale geboden. Bij Bijbelse geboden gaat het om het 'object', terwijl rabbinale geboden voorschriften zijn voor de 'personen'. De rabbinale wet is een duidelijkere uitdrukking van de essentie van de mitswa als goddelijke wil. De Bijbelse mitswot definiëren de aard van onze wereld; de rabbinale mitswot bepalen wat een mens wel of niet mag doen.

---

Samenvatting - vragen

Om voor uzelf te controleren of u de tekst goed begrepen heeft volgt hier een aantal vragen. De antwoorden vindt u terug in bovenstaande tekst.

1. Welke twee categorieën mitswot zijn er?
2. Hoe vormde God ons verstand?
3. Wat is het verschil tussen choekkiem en mishpatiem?
4. Wat is het nut van de verschillende graden van rationaliteit?
5. Wat is het onderscheid tussen Bijbelse en rabbinale geboden?

Lees verder

• Torastudie: de Stenen Tafelen - Exodus 20:1-14
• Torastudie: De Tien Geboden - Exodus 20:1-22