Torastudie: heiliging Rosh Chodesh - Exodus 12:2

Exodus 12:2 beschrijft de heiliging van Rosh Chodesh (het begin van de maand). De maanden van het Joodse jaar zijn maanjaren, want er staat geschreven. "...Deze maand zal het hoofd van de maanden zijn." Dus onze wijzen zeggen: God toonde Mozes het figuur van de (nieuwe) maan in een profetische visie, en zei tegen hem: "Dus je moet zien en heiligen."

Exodus 12:2

Deze maand zij u het hoofd der maanden; de eerste zal u zijn van de maanden des jaars.

Tekst in het Hebreeuws luidt:

ב הַחֹדֶשׁ הַזֶּה לָכֶם רֹאשׁ חֳדָשִׁים רִאשׁוֹן הוּא לָכֶם לְחָדְשֵׁי הַשָּׁנָה.

Nieuwe maan

God toonde Mozes de nieuwe maan op het moment van hergeboorte en zei tegen hem: "Wanneer de maan opnieuw herboren wordt, begint de nieuwe maand."

Joods gerechtshof

Er was een grote binnenplaats in Jeruzalem met de naam Beth Ya'azek waar al de getuigen (die de verschijning van de nieuwe maan hadden gezien) zich gewoonlijk verzamelden, en de beth dien (Joods gerechtshof) ondervroeg hen gewoonlijk....

Het eerste getuigenpaar werd het eerst ondervraagd. De oudste werd binnengebracht en zei tot hem: "Vertel ons hoe je de maan hebt gezien - voor de zon of achter de zon? Naar het noorden of naar het zuiden? Hoe groot was het en in welke richting boog het? Hoe breed was het?"... Rabban Gamaliel had diagrammen van de fasen van de maan op een tablet op de muur van zijn boven kamer, en het liet ze zien aan de ongeschoolden en vroeg: "Zag het er zo uit of zo?"...

Daarna brachten ze een tweede getuigen en ondervroegen hem. Als hun verslagen klopten, werd hun bewijs geaccepteerd. De andere paren werden kort ondervraagd - niet omdat ze allemaal vereist waren, maar omdat ze niet ontmoedigd zouden worden om de volgende keer te komen.

Het hoofde van de beth dien zou dan uitroepen: Geheiligd!", en al de mensen zou hem nazeggen: "Geheiligd! Geheiligd!"

Zegen

Welke zegen zou worden gereciteerd door iemand die de nieuwe maan zag, in de periode wanneer Israël de nieuwe maan heiligde? Sommige wijzen zeggen: "Gezegend Hij die de maanden hernieuwd." Andere zeggen: "Gezegend Hij die de maanden heiligt." Andere zeggen: "Gezegend Hij die Israël heiligt," omdat tenzij Israël het heiligt, het helemaal niet geheiligd is.

Kalender

De mensen van Israël hebben een kalender gebaseerd op de maan, omdat zij de maan van de wereld zijn.

De maan

De maan begint op de eerste van de maand te schijnen en neemt toe in lichtgevendheid tot de vijftiende van de maand, wanneer haar kring vol wordt; vanaf de vijftiende tot de dertigste dag neemt haar licht af, tot op de dertigste wanneer het niet meer gezien wordt. Zo is het ook met Israël, er waren vijftien generaties van Abraham tot Salomo. Abraham begon te schijnen...Jakob voegde licht toe...en daarna kwamen Juda, Peretz, Chetzron, Ram, Aminadav, Nachshon, Salmon, Boaz, Jesse, David. Toen Salomon verscheen was de kring van de maan vol...Daarna begonnen de koningen in kracht te verminderen...Met Zedekia (in wiens tijd de Heilige Tempel werd vernietigd) was het licht van de maan helemaal gedimd.

Twee grote lichten

Er staat geschreven (Genesis 1:16): "En God maakte twee grote lichten"; maar dan staat er: "Het grote licht...en kleine licht"?

Inderdaad, eerst waren beiden even groot maar toen zie de maan tegen God: Meester van het Universum! Kunnen twee koningen dezelfde kroon dragen?
God zei tegen haar: Dim je licht.
Ze zei tegen Hem: Meester van het Universum! Omdat ik het juiste zei, moet ik licht verminderen?
Hij zei tot haar: Je mag zowel gedurende de dag als de nacht heersen.
Zei zij tegen Hem: Wat is daarvan het voordeel? Wat bereikt een lamp 's middags?
Hij zei tegen haar: Het volk Israël zal haar data en jaren met u berekenen.
Zij zei tegen Hem: Maar de zon zal er ook een aandeel in hebben, want zij zullen de seizoenen met hem berekenen.
God zei: De rechtvaardige zal bij jouw naam worden genoemd -"Jakob de Kleine", "Samuël de Kleine," "David de Kleine."
Nog steeds zag God dat de maan niet tevreden was. Dus God zei: "Offer een verzoening ter wille van Mij, want Mij is de maan gedimd." Dit is de betekenis van wat Reish Lakish zei: Waarom verschilt de bok geofferd op Rosh Chodes (de eerste van de maand) van de anderen in dat het gespecificeerd wordt als voor God? God zegt: Deze bok zal voor Mij verzoenen het dimmen van de maan.

Zonnejaar en maanjaar

De maanden van het jaar zijn maanjaren, want er staat geschreven. "...Deze maand zal het hoofd van de maanden zijn." Dus onze wijzen zeggen: God toonde Mozes het figuur van de (nieuwe) maan in een profetische visie, en zei tegen hem: "Dus je moet zien en heiligen."

Echter de jaren die we afbeelden zijn zonnejaren, want er staat geschreven: "Hou vast aan de lentemaand" (om te verzekeren dat Pesach altijd in het lenteseizoen plaatsvindt).

Het zonnejaar is elf dagen langer dan het maanjaar. Daarom voegt men bij de 12 maanden van het maanjaar een extra maand; dit wordt een sjana meuberet (een zwanger jaar) genoemd.

De maan wordt elke maand verborgen, en blijft voor bijna twee dagen onzichtbaar - voor ongeveer één dag vóór het 't dichtst bij de zon is, en één dag nadat het 't dichtst bij de zon is - nadat het in het westen in de avond kan worden gezien. De avond waarop het zichtbaar wordt in het westen kenmerkt het begin van de maand en één telt van die dag 29 dagen. Als de maan op de vooravond van de 302ste zichtbaar is, dan is de 30ste dag Rosh Chodesh (eerst van de maand); als dat niet zo is, dan is de 31ste dag Rosh Chodesh, en de 30ste dag behoort tot de vorige maand.

Heiliging van de tijd

Tijd is de eerste schepping; dus de heiliging van de tijd is het eerste gebod dat aan Israël werd opgelegd.

---

Samenvatting - vragen

Om voor uzelf te controleren of u de tekst goed begrepen heeft volgt hier een aantal vragen. De antwoorden vindt u terug in bovenstaande tekst.

1. Wanneer begint de nieuwe maand?
2. Welke zegen zou worden gereciteerd door iemand die de nieuwe maan zag, in de periode wanneer Israël de nieuwe maan heiligde?
3. Waarom hebben Joden een kalender dat gebaseerd is op de maan?
4. Waarom voegt men bij de 12 maanden van het maanjaar een extra maand?
5. Wat is het eerste gebod dat aan Israël is opgelegd?

Lees verder

• Torastudie: God spreekt tot Mozes - Exodus 6:2