Torastudie: Jozef en zijn broers - Genesis 45

In Genesis 45 maakt Jozef zich bekend aan zijn broers. Volgens Rebbe Schneerson loopt het conflict tussen Jozef en zijn broers door de hele geschiedenis van Israël. Soms heeft Jozef de bovenhand, dan heeft Juda de voorkeur. De Joodse wijzen spreken zelfs van twee Messiassen, elk met een rol in het uiteindelijk vervullen van Israëls opdracht - een Messias die afstamt van Jozef en een Messias van het Koningshuis van David die afstamt van Juda.

• Conflict tussen Jozef en Juda ligt in Jakobs huwelijken met Lea en Rachel
• Nakomelingen van Jozef en Juda
• De Messias afkomstig van de stam Jozef en Juda; Juda zal overheersen
• Chassidische visie: conflict Jozef/Juda een dichotomie dat zich uitstrekt over ieder gebied van het leven
• Wat is groter 'leren' of 'doen'?
• Het samengaan van de Juda en de Jozef
• Samenvatting - vragen

Conflict tussen Jozef en Juda ligt in Jakobs huwelijken met Lea en Rachel

Jakobs voorkeur ligt bij Rachel. Maar hij trouwt Lea het eerst. Bovendien krijgt Lea het eerste en ook de meeste kinderen. Rachel sterft bij de geboorte van haar tweede zoon Benjamin.

Oorspronkelijk zal het leiderschap gaan naar Ruben. Maar vanwege zijn zonden, krijgt Levi het priesterschap, Juda het koningschap, en het geboorterecht ging naar Jozef. Jakobs liefde gaat uit naar Jozef, de zoon van Rachel. Simon en Levi willen Jozef doden vanwege zijn dromen. Maar Juda voorkomt dit door hem in slavernij te verkopen. De overwinning van de broers op Jozef duurt evenwel niet lang. De dromen van Jozef worden bewaarheid en zijn broers buigen voor hem in Egypte. Dan blijkt Jozef de onbetwiste leider te zijn.

Nakomelingen van Jozef en Juda

Mozes en Aaron zijn beide Levieten. Maar Jozua is een nakomeling van Jozef. Jozua leidt het Joodse Volk het land Israël binnen. Een andere nakomeling is Gideon die het Joodse Volk bevrijdt van buitenlandse overheersing. De Tabernakel staat in Silo, dat in het gebied van Jozef ligt. Na Jozefs nakomelingen, grijpen nakomelingen van Juda de macht. Koning David stamt af van Juda. Zijn zoon Salomo bouwt de Tempel. Koning Jerobeam is echter weer een nazaat van Jozef. De opsplitsing van Israël in een noordelijk koninkrijk en een zuidelijk koninkrijk, laat ook een scheiding zien tussen Jozef en Juda. De noordelijke stammen worden geleid door nakomelingen van Jozef; de zuidelijke stammen door nakomelingen van Juda. Daarna horen we niets meer van het tien stammenrijk als ze worden weggevoerd in Ballingschap. De Joodse geschiedenis gaat voort via de lijn van Juda, Benjamin, een groot deel van Levi, een een klein aantal Joden van andere stammen.

De Messias afkomstig van de stam Jozef en Juda; Juda zal overheersen

Uiteindelijk zullen de tien stammen weer verenigd worden met het Joodse Volk. De Messiaanse periode zal een Messias kennen van de stam Jozef en een Davidische Messias van de stam Juda. Uiteindelijk zal de soevereiniteit van de stam Juda zich eens en voor altijd vestigen (zie Ezechiël 37).

Chassidische visie: conflict Jozef/Juda een dichotomie dat zich uitstrekt over ieder gebied van het leven

Het is een conflict tussen groei en zelf vervulling aan de ene kant en dienstbaarheid en toewijding aan de andere kant. Er zijn vele motieven voor menselijk handelen. Ze kunnen in twee algemene categorieën worden ondergebracht:

1. Voor onszelf (genieten van het leven/ onze potentie realiseren, etc.)
2. In dienst van iets groter dan onszelf (maatschappij/geschiedenis/God).

We kunnen beide categorieën terugvinden in de Tora en de woorden van de wijzen.
Aan de ene kant benadrukt de Tora dat Gods programma voor het leven het welzijn van de mens is, lichamelijk en geestelijk. De Midrasj zegt: "De mitswot zijn gegeven om de mensheid te beschaven.". In de Talmoed staat: "Ieder mens is verplicht te zeggen dat de wereld ter wille van hem geschapen is." Het Chassidisme zegt dat de ziel is afgedaald met als doel te stijgen. Aan de andere kant prijst de Tora Mozes, die Maimonides de 'meest perfecte mens' noemt, als een dienaar van God. In de Talmoed staat dat de mens alleen geschapen is om God te dienen.

Wat is groter 'leren' of 'doen'?

Deze dualiteit wordt door de Joodse wijzen ook bediscussieerd in termen van 'leren' en 'daad' (Tora en mitswot). De wijzen van de Talmoed vragen zich af: wat is groter, leren of de daad. 'Leren' houdt de ontwikkeling en perfectie van het ego in, terwijl 'doen' de dienstbaarheid van het ego aan de taak inhoudt. Waarom wordt de mens op aarde gezet?

De mooie Rachel vertegenwoordigt de houding van 'leren' (zelf-realisatie), terwijl de nederige Lea onze capaciteit voor dienstbaarheid vertegenwoordigt. De kwaliteiten van Rachel worden benadrukt door de knappe, charismatische Jozef die zich van slaaf opwerpt tot bestuurder. Juda toont nederigheid voor wie het leven een plicht is. Hij voorkomt de moord op Jozef en pleit voor Benjamin en biedt zichzelf als slaaf aan. Hij is de leider van zijn broeders dat gekenmerkt wordt door verantwoordelijkheid en gehandhaafd door toewijding in plaats van ambitie.

Dus Jozef, wiens naam betekent 'toevoegen', vertegenwoordigt groei en prestatie, terwijl Juda, wiens naam betekent 'erkennen' en 'onderwerpen' is het paradigma van toewijding en zelf-verloochening.

Het samengaan van de Juda en de Jozef

In ons leven heeft dan het ene kenmerk de bovenhand en dan het andere. Op macro-historisch niveau zien we dit terug in de geschiedenis van Israël. Er is echter een punt waarop deze twee krachten samengaan. Dit is het punt waarop de verfijning van het ego zelf een altruïstische onderneming kan zijn. Het verbeteren van het ego is de uiteindelijk dienst aan God. Leren leidt dus tot betere daden. We moeten zorgen dat de Juda en de Jozef in volledige harmonie in ons zitten. Dit moet ook op universeel en kosmisch niveau. "Ik zal ze tot één natie maken...En Mijn dienaar David zal voor eeuwig hun prins zijn."

---

Samenvatting - vragen

Om voor uzelf te controleren of u de tekst goed begrepen heeft volgt hier een aantal vragen. De antwoorden vindt u terug in bovenstaande tekst.

1. Waarom is Ruben geen leider geworden van het volk Israël?
2. Wie hebben het leiderschap overgenomen?
3. Noem drie nakomelingen van Jozef en twee van Juda.
4. Wie leiden de noordelijke stammen en wie de zuidelijke stammen?
5. Uit welke stammen komen de twee Messiassen voort?
6. Wie krijgt uiteindelijk de soevereiniteit?
7. Noem twee categorieën van menselijk handelen.
8. Waarom is de mens geschapen volgens de Talmoed?
9. Wat is groter 'leren' of 'doen'?
10. Wat vertegenwoordigt Jozef en wat Juda?
11. Waarom moeten Juda en Jozef samengaan?