Kabbala - de Tanya: intellect en emoties

In hoofdstuk 2 van de Tanya wordt de goddelijke ziel van de Jood als “deel van God” beschreven. De Jood is heilig vanaf zijn geboorte. In het derde hoofdstuk van de Tanya worden de “attributen” van de ziel beschreven. Deze zijn NIET de essentie van de goddelijke ziel. Het gaat om het intellect en de emoties. Deze veranderen en ontwikkelen zich constant gedurende iemands leven. Gedachte, spraak en handeling zijn NIET één met de ziel. Via deze faculteiten drukt de ziel zich wel uit. Het intellect en de emoties worden tikkoeniem genoemd. Deze kennen twee dimensies: ze staan buiten de ziel en staan synoniem voor de ziel. De tikkoeniem vormen de persoonlijkheid.

Chabad website

Bij de volgende links kunt u tekst en uitleg horen van de Rabbijn inzake hoofdstuk 3 van de Likutei Amariem van de Tanya:

• Tanya: Chapter 3 Part 1 By Ben-Tzion Krasnianski
• Tanya: Chapter 3 Part 2 By Ben-Tzion Krasnianski

Nefesh, roeach en neshama

De ziel bestaat uit drie basis niveaus: nefesh, roeach en neshama. Elk van de drie heeft tien intellectuele en emotionele faculteiten die corresponderen met de tien sefirot die een reflectie zijn van de tien sefirot van God. Alles heeft zijn oorsprong in het goddelijke. Onze materiële wereld is de laatste halte.

Opsplitsing van de sefirot

De tien sefirot zijn op te delen in drie moederletters en zeven dubbelletters van het Hebreeuwse alfabet. De drie moederletters (alef, mem en shin) vormen het intellect. Dat zijn chochma, bina en da'at. De zeven dubbelletters (bet, gimel, dalet, kaf, peh, resh en tav) zijn de emoties. Dat zijn chessed, gevoera, tiferet, netzach, hod, jesod en malchoet. Deze corresponderen met de zeven dagen van de Schepping. God schiep de wereld aan de hand van deze zeven emotionele attributen. De eerste dag werd geschapen met vriendelijkheid (chessed); de tweede dag met strengheid (gevoera); de derde dag met schoonheid (tiferet); de vierde dag met overwinning (netzach), de vijfde dag met pracht (hod); de zesde dag met fundering (jesod); en de zevende dag met koninkrijk (malchoet).

Het intellect en de emoties

De verdeling van de sefirot bestaat ook in de menselijke ziel maar dan in het intellect (sechel) en het hart/de emoties (middot). Het intellect bestaat uit chochma, bina en da'at, terwijl de de emoties de liefde voor God, de vrees en het ontzag voor Hem uitdrukken. De emoties komen voort uit het intellect. Maar preciezer is om te zeggen dat het intellect de 'vroedvrouw' is die de geboorte van de emoties faciliteert.

Chochma (wijsheid) en bina (begrip)

Het intellect van de rationele ziel noemen we chochma. Ze vormt de rechterhersenhelft. Ze is de creatieve vonk (het potentieel van 'wat' – koach mah). Plotseling krijg je een idee dat uit het onderbewustzijn komt. Het onderbewuste komt in contact met het bewuste. Veel creatieve mensen komen met ideeën maar weten niet wat ermee te doen. De fase van bina is nog niet bereikt. Eerst moet je het concept goed onder de knie krijgen voordat je het aan anderen uit kunt leggen op een lager niveau. Dit is het analytische intellect dat we bina noemen.

Het verschil tussen chochma en bina is het verschil in focus. Chochma is vaag en heeft geen focus, terwijl bina is uitgewerkt en wel een focus heeft. Chochma is te abstract voor een emotionele invloed.

Gods grootheid

Chochma en bina faciliteren een bewustzijn van Gods grootheid. De verschillende facetten van dit bewustzijn genereren de emoties van liefde of vrees.

God is de ziel van de wereld. God overstijgt onze wereld. De ziel van de mens moet zich diep onderdompelen om te beseffen dat de wereld niet onafhankelijk bestaat in relatie tot God. God is zo groot dat er een diep gevoel van nederigheid is. Het hart trilt. De ziel van de mens wil zich kleven aan God via de Tora en de mitswot. Dan staat de ziel in vuur en vlam. Het gevaar is echter dat de ziel erin blijft steken. De ziel moet weer terugkeren naar de realiteit omdat goddelijkheid in de wereld gebracht moet worden. Zo is de Jood op Shabbat afgezonderd van de rest van de wereld maar keert hij daarna weer terug naar de maatschappij om goddelijkheid te brengen.

Da'at (kennis)

Da'at vormt de brug tussen intellect en emoties. Het komt met interne volwassenheid (Bar en Bat Mitswa – jongens vanaf 13 jaar volwassenen en meisjes vanaf 12 jaar). De hersenen beginnen zich te ontwikkelen. Er komen vragen naar boven drijven zoals, wat doe ik hier op aarde, wat is er na de dood, etc. Bij da'at penetreert het idee het bewustzijn en wordt het je eigen. Je verpersoonlijkt het idee als het ware. Het is niet meer abstract. Het is een overtuiging geworden.

Leiders hebben een hoog ontwikkeld da'at omdat ze beslissingen moeten nemen. Dit kost energie maar schept ook energie. Je moet gefocust zijn. Dit geldt bijvoorbeeld tijdens het gebed maar ook tijdens de seksuele gemeenschap. Adam kende zijn vrouw Eva, zo wordt de seksuele gemeenschap tussen Adam en Eva genoemd. Tijdens de seksuele daad moet je 100% geconcentreerd zijn. In deze toestand wordt het verstand verbonden met het hart. Dan pas is er sprake van echte emoties. Je intentie wordt zo tijdens de seksuele gemeenschap aan het nog te geboren kind gegeven.