Missionaire kerk voor jongeren in Nederland

De jeugdkerken zijn in het verleden op de ontwikkelingen van randkerkelijkheid ingespeeld. Dit soort initiatieven lijken echter niet meer aan de behoefte te voldoen. De traditionele kerken hadden veel kritiek op het initiatief van jeugdkerken. Toch waren het voorlopers op het bereiken van jongeren. Kerken waren angstig om regels en structuren te veranderen. Die angst kan verlammend werken. Het is belangrijk om niet alles uit de kast te trekken om maar een aantrekkelijke kerk te zijn. Het gaat erom dat een kerk niet naar binnen gericht moet zijn en aansluit op de veranderingen in de maatschappij.

Inspelen op veranderingen

De Nederlandse samenleving is de afgelopen decennia in vele opzichten veranderd. De christelijk geloofsgetuigenis in de jeugdcultuur staat onder druk. In onze samenleving is de jeugdcultuur steeds aan het veranderen. De verslavingsproblematiek heeft bijvoorbeeld grote impact op de geestelijk en lichamelijke gezondheid van jongeren.
Ontwikkeling op het gebied van verslavingsproblematiek neigen naar een aanpak om de ‘kwetsbare’ en randkerkelijke doelgroep vanuit de eigen gemeente te bereiken.
Constatering van zingevingsvragen en passende geestelijke zorg bij de betreffende doelgroep zijn reden van dit soort voorstellen. Het geeft echter nog geen pasklare oplossingen maar het is in eerste plaats een aanzet om na te denken hoe de kerk hier handen en voeten aan kan geven.

Doelstelling van de dienst

Het doel van een 'bijzondere' dienst is om op een laagdrempelige manier aansluiting te vinden bij randkerkelijke verslaafde jongeren zodat ook zij, met hun beperkingen, opgenomen kunnen worden in een liefdevolle gemeenschap van Jezus Christus.

Voorbeeld van verslaafde randkerkelijke jongere
J., 24 jaar, thuiswonend, verslaafd en slechte relatie met ouders. Gaat al jaren niet meer naar de zondagse eredienst, bezoekt geen catechisatie of vereniging. In gesprekken met ouderlingen komt J. ook niet verder. Steeds wordt hem verweten dat hij niet in de kerk komt. De lat wordt soms ook nog zo hoog gelegd dat hij op zondag twee keer in de kerk wordt verwacht. Ouders tonen geen begrip voor zijn onkerkelijkheid.

Verslavingszorg

In gesprekken met mensen van de verslavingszorg op straat zijn er soms goede gesprekken over het geloof. J. geeft aan dat hij wel gelooft maar met duizend en één vragen zit. Hij zegt dat de dominee of de ouderlingen hem niet begrijpen. Dit is ten eerste een kenmerkend verwijt van een verslaafde jongere maar, die niet altijd terecht is. Niet altijd kan de kerk verweten worden dat de schuld bij de kerk ligt. Echter, in een één op één gesprek met Jan blijkt dat hij openstaat om de gesprekken af te sluiten met Bijbellezen en gebed. Door de geestelijke gesteldheid van J. is hij niet in staat om de zondagse eredienst te bezoeken. Soms wil hij dat wel maar ziet hij er tegen op omdat hij het gevoel heeft dat iedereen hem aankijkt.

Huidige situatie en trend voor de toekomst

Bovenstaande casus uit de praktijk is een voorbeeld waarmee je als kerk mee te maken kunt krijgen. Wat gebeurt er met verslaafde jongeren die op deze manier ‘geruisloos’ de kerk verlaten? In sommige gevallen is kerkverlating geen teken dat jongeren daarmee ook God de rug toekeren. Gelukkig niet maar, de praktijk is vaak weerbarstiger. Jongeren die de kerk verlaten vinden moeilijk de weg terug. Buiten een liefdevolle gemeenschap van Jezus Christus is het herstel van verslavingsproblematiek heel moeilijk.

Landelijke trend
Landelijk verlaten jongeren met tientallen tegelijk de kerk. Het ligt in de lijn van de verwachting dat deze trend doorzet en het aantal kerk verlatende jongeren zal toenemen. Ook als een plaatselijke kerk constateert dat de betreffende doelgroep (nu nog) niet groot is, moeten je als lokale kerk al een antwoord geven op de ontwikkelingen. Juist omdat er door die ontwikkelingen ook kansen ontstaan om randkerkelijk verslaafde jongeren een plek te bieden die bij hun behoefte aansluit.

Redenen waardoor verslaafde jongeren de eredienst (nog) niet (kunnen) bezoeken

• Psychische oorzaken
• Ernstige verslaving
• Kritisch tegenover kerk
• Gezinsproblemen
• Geloofsvragen en onzekerheid
• Weinig of geen begrip of kennis over verslaving bij ambtsdragers

Voorstel plan van aanpak

• Toerusting van ambtsdragers ‘hoe om te gaan met verslaafde randkerkelijke doelgroep’.
• Goede pastorale zorg bieden waardoor vertrouwen en begrip tot stand komt tussen jongere, pastor, en ouders.
• Gesprekken voeren met ouders om begrip aan te leren. De lat niet hoog leggen. Ondanks de moeilijke situatie waar ouders mee te maken hebben is het belangrijk om aan te sluiten bij wat haalbaar is. Dit betekent niet bij elk ‘wissewasje’ de jongere het begrip te geven. Er moet wel een grondige (medische) reden aanwezig zijn om de ‘bijzondere dienst’ te bezoeken.
• Het bezoeken van de bijzondere dienst kan in sommige gevallen voor langere periode zijn maar in andere gevallen kan er naar toe gewerkt worden naar het bezoeken van de zondagse eredienst, catechisatie of vereniging.

Wat is er nodig?

• Ruimte waar media zoals, geluid en beamer aanwezig is.
• Leiding van pastor/ kerkelijk jongerenwerker/ gemeentelid.
• Bijbels (eventueel kan een Bijbel namens de kerk worden aangeboden.

Voorbeeld liturgie bijzondere dienst

• Tijdens de bijzondere dienst zal de liturgie van de eredienst worden gevolgd.
• Aanwezigen in de bijzondere dienst zingen mee met de opgegeven liederen tijdens de eredienst.
• Tijdens de collecte in de eredienst wordt ook collecte gehouden in de bijzondere dienst.
• Afsluiting met gebed door pastor/ kerkelijk jongerenwerker/ gemeentelid.

Voorbeeld variant bijzondere dienst

• Tijdens de bijzondere dienst zal de liturgie van de eredienst worden gevolgd met uitzondering van de preek.
• Aanwezigen in de bijzondere dienst zingen mee met de opgegeven liederen tijdens de eredienst.
• Tijdens de collecte in de eredienst wordt ook collecte gehouden in de bijzondere dienst.
• Tijdens de preek wordt een Bijbelstudie gehouden die aansluit op de leefwereld en behoefte van de doelgroep.
• Afsluiting met gebed en eenvoudige broodmaaltijd.

Besluit

Dit voorstel is slechts een advies met een aantal handvatten. Het is noodzakelijk dat er een breed draagvlak is voor een dergelijk project. Kennis, inzet en ervaring van predikant, ambtsdragers en (kerkelijk)jeugdwerker is van groot belang om het project te doen slagen. Maak het niet moeilijk. Eenvoud is de kracht.