Geschiedenis Tora: Commentatoren en codices

In het afgelopen millennium hebben Tora geleerden de Tora van commentaar voorzien. Zo kunnen wij tegenwoordig de Tora makkelijker bestuderen en weten we wat de betekenis is van een bepaalde Tora passage. Door het bestuderen van de Talmoed hebben we toegang tot verschillende commentaren en wettelijke codes die het makkelijker maken te begrijpen hoe de Talmoed in het dagelijks leven toe te passen.

• Rashi – Rabbi Shlomo Yitzchaki
• De Rambam – Maimonides
• De Ramban – Nachmanides
• De Halachisten
• De Code van de Joodse Wet
• Rabbi Moshe Isserles en het 'tafelkleed'

Rashi – Rabbi Shlomo Yitzchaki

In 1040 werd in Troyes Rabbi Shlomo geboren. Zijn familielijn gaat terug tot Koning David. Rashi studeerde onder Rabbeinoe Gershom Me'or HaGolah en heeft de rest van zijn leven zich bezig gehouden met schrijven en onderwijzen. Het acroniem Rashi staat voor Rabbi Shlomo Yitzchaki, maar ook voor Rabban shel Yisraeel (leraar van Israël). Hij wordt ook wel de 'Vader van commentatoren' genoemd.

Rashi's commentaar op de Talmoed

Het commentaar van de Babylonische Talmoed is Rashi's belangrijkste werk. Tegenwoordig bezitten we de derde editie ervan. Zijn commentaren worden 'kuntres' (notebook) genoemd. De stijl van Rashi was de tekst per zin uit te leggen. Zo werd de Talmoed veel toegankelijker. Vaak haalde Rashi zijn leraren aan en gaf hij ook een andere mening. Soms schreef hij ook op dat hij gewoon iets niet wist.

Het Tosafos commentaar op de Talmoed

De beste leerlingen van Rashi waren zijn schoonzonen. Eén van hen was Rabbi Meir ben Shmuel die drie zonen had die samen met andere studenten de Tosafist oprichtten. Ze gaven op bijna elke pagina van de Babylonische Talmoed commentaar.

Rashi's commentaar op de Tora

Rashi is minstens zo bekend om zijn commentaar op de Tora. Het is in de meeste traditionele edities van de Tora terug te vinden. Hij legt de tekst uit, haalt relevante concepten van de Mondelinge Wet, Midrasj en Aggadische interpretaties aan. Ook de ander Bijbelboeken heeft hij van commentaar voorzien.

De Rambam – Maimonides

Rabbi Moshe ben Maimon wordt gezien als de grootste rabbijn van zijn tijd. Hij werd in 1135 in Cordoba geboren waar zijn vader een geleerde en rechter was op de lokale religieuze school. Ook stamt hij via Rabbi Jehoeda haNasi (die de Misjna complementeerde) af van Koning David. In zijn jeugd moest de familie Maimon rondzwerven in Spanje vanwege vervolgingen. Ze kwam uiteindelijk in Fez (Marokko) aan. Ook daar werd ze vervolgd. Ze trok naar Israël waar de Kruisvaarders heersten. En uiteindelijk vestigde de familie zich in Caïro in 1165. De Rambam was toen 30 jaar. Hij werd dokter aan het hof van Sultan Saladin in Caïro. Deze wees hem aan als de 'Prins' van het Egyptische Jodendom. In 1204 overleed hij. Maimonides ligt in Tiberias begraven.

Maimonides over de Misjna

De Rambam heeft zijn commentaar op de Misjna onder moeilijke omstandigheden geschreven gedurende de periode dat zijn familie op de vlucht was. Toch is het een prestatie van formaat geworden. Elke misjna legt hij uit en analyseert deze. Daarnaast schrijft hij introducties over belangrijke fundamenten van het Jodendom, zoals de Mondelinge overlevering, de ziel, het doel van het leven, de vrije wil, God alwetende, de dertien geloofspunten, etc.

De Misjna Tora

Hierin wordt de Joodse wet, Halacha, behandeld. Het is in eenvoudige taal geschreven. Het is geen vervanging van de Talmoed. De bronnen uit de Talmoed worden niet genoemd, maar die heeft Rabbi Yosef Karo geschreven in de Kesef Misjna.

De argumenten van de Ra'avad

Rabbi Abravaham ben David (Ra'avad) schreef Hasagos Ha Ra'avad met kritiek op de Misjna Tora omdat er bronnen ontbraken. Toch kraakte hij het werk van Maimonides niet af.

Gids der verdoolden

Gids der verdoolden is een controversieel werk van Maimonides. Het was in het Arabisch geschreven speciaal voor de seculiere of Griekse filosofie student voor wie onduidelijkheid bestaat tussen filosofie en Tora. Hij gaat o.a. in op antropomorfisme in de Tora, alsook Gods bestaan, profetie, openbaring en vrije wil. Van belang is volgens Maimonides om een rationeel beeld van God en Zijn Schepping te ontwikkelen. Maimonides kreeg o.a. kritiek van Rabbi Shlomo van Montpelier die de studie van filosofie veroordeelde.

De Ramban – Nachmanides

Rabbi Moshe ben Nachman, de Ramban, werd in 1194 in Gerona geboren. Op 15-jarige leeftijd schreef hij al Halachische commentaren op de Talmoed. Hij werd gezien als een autoriteit op het gebied van Halacha. Veel van zijn werken worden nu nog bestudeerd. Zijn bekendste werk is commentaar op de Tora en verschaft midrasj en kabbalistische interpretaties. Vaak was hij het niet eens met Rashi, de Rambam en anderen. In 1270 overleed hij in Israël.

De Halachisten

De Joodse wet verandert niet, maar de omstandigheden veranderen wel steeds. En daarvoor zijn halachisten nodig om de wet toe te passen op specifieke situaties. Belangrijke halachisten zijn:

• de Rif – Rabbi Jitschak al Fasi
• de Rosh – Rabbenoe Asher
• de Ba'al HaTurim

De Code van de Joodse Wet

De Sjoelchan Aroech is een encyclopedisch werk waarin alle grote juridische opinies zijn samengebracht.

Rabbi Jozef Karo

Rabbi Jozef Karo werd in 1488 in Toledo geboren. In 1536 kreeg hij een zetel in de Bais Din (religieuze rechtbank) in Tsfat. Later werd hij hoofd van de religieuze rechtbank.

De Bais Josef

In het boekwerk Bais Josef verklaart Jozef Karo de Talmoedische bronnen achter elke beslissing. Hij citeert meer dan 30 andere Halachische werken en commentaren. Hij ziet af van een eigen mening.

De Sjoelchan Aroech

Een samenvatting van de beslissingen in de Bais Josef kwamen in de Sjoelchan Aroech in een makkelijk te lezen exemplaar. Aanvankelijk kreeg het boek veel kritiek omdat het te simpel was. Maar later werd het gezien als waardevolle bron.

Rabbi Moshe Isserles en het 'tafelkleed'

Rabbi Moshe (de Rema) had veel bewondering voor Rabbijn Jozef Karo. Hij schreef een commentaar op de Arba Toeriem en de Bais Jozef. Ook gaf hij commentaar op de Sjoelchan Aroech en noemde het HaMapa (het tafelkleed). Tegenwoordig worden de Sjoelchan Aroech en HaMapa samen gepubliceerd. Ook hierop kwamen weer commentaren:

• Sefer Me'iras Einayiem – Rabbi Jehoshua Falk
• Turei Zahav – Rabbi David ben Shmuel HaLevi
• Chelkas Mechokek – Rabbi Moshe Lima
• Sifrei Kohen – Rabbi Shabse ben Meir HaKohen
• Magen Avraham – Rabbi Avraham Abeli Gombiner
• Bais Shmuel – Rabbi Shmuel Phoebus