Ouderschapsverlof: voorwaarden, mogelijkheden en salaris

Mensen met eigen kinderen of die voor een kind zorgen dat onderdeel uitmaakt van het gezin van de werknemer, hebben recht op ouderschapsverlof. Sinds 1 januari 2009 heb je als ouder recht op verlof voor 26 keer de wekelijkse arbeidsduur. Het ouderschapsverlof kent ook een belangrijk nadeel, want de uren die je met verlof bent, krijg je (meestal) niet doorbetaald. Je kunt dus ook ouderschapsverlof krijgen voor de zorg voor een kind dat niet (officieel) van jou is. Hierbij geldt wel dat je het betreffende kind verzorgt en opvoedt. Het kind dient dan ook bij jou in huis te wonen. Daardoor hebben ook ouders van pleeg- en stiefkinderen recht op ouderschapsverlof. Een vader of moeder die een zoon of dochter wel heeft erkend, maar er niet voor zorgt, heeft geen recht op ouderschapsverlof. Deze vorm van verlof biedt werknemers de mogelijkheid om meer tijd door te brengen met de kinderen. Allebei de ouders of verzorgers van een kind kunnen gebruik maken van het ouderschapsverlof. Veel werknemers zijn niet op de hoogte van de mogelijkheid om deze vorm van vrijaf op te nemen.

Verdeling ouderschapsverlof

Een werknemer die ouderschapsverlof opneemt, neemt doorgaans een jaar verlof op voor de helft van de uren die per week worden gewerkt. Een ouder die normaal een werkweek van 28 uur draait, gaat dan tijdelijk 14 uur per week werken. Het ouderschapsverlof geldt per kind. Wie vader of moeder wordt van een drieling heeft dus 3 keer recht op ouderschapsverlof. Mensen die tijdens het ouderschapsverlof opnieuw vader of moeder worden van een kind, hebben het recht om voor het nieuwe kind opnieuw verlof op te nemen. Dit mag na het eerst opgenomen verlof, maar ook nog tijdens het al durende ouderschapsverlof. De werknemer mag ook minder verlofuren opnemen dan de helft van het aantal contracturen. Een ouder kan zo bijvoorbeeld ook een papa- of mamadag per week opnemen. Wanneer werkgever en werknemer het er gezamenlijk over eens worden, kan een medewerker ook meer uren dan de helft van de werkweek opnemen.

Contracturen en ouderschapsverlof

Het aantal uren ouderschapsverlof hangt af van het aantal contracturen. Een werknemer die 40 uur werkt heeft recht op 26 keer 40 uur = 1040 uur. Als het aantal contracturen in de arbeidsovereenkomst wordt gewijzigd, verandert het ook het aantal uren ouderschapsverlof vanaf het moment waarop het nieuwe arbeidscontract ingaat. Als je er als ouder inmiddels 800 (20 weken) hebt opgemaakt, blijven er nog zes weken verlof over. Wanneer de periode van ouderschapsverlof voorbij is, heeft de werknemer in principe het recht om het aantal oude arbeidsuren te werken. Als je besluit dat je minder wilt gaan werken om voor je kind te zorgen, dan kun je de werkgever vragen om het aantal contracturen (tijdelijk) te verminderen. Een werkgever zal zich hierover buigen, maar is niet verplicht om deze vraag in te willigen, wanneer er zwaarwegende bedrijfsbelangen wegen.

Ouderschapsverlof en vakantiedagen

Je bouwt als werknemer alleen vakantiedagen op over het aantal gewerkte uren en dus niet over het aantal uren van ouderschapsverlof. Een werkgever is niet bevoegd om het aantal uren ouderschapsverlof af te trekken van de vakantiedagen.

Ouderschapsverlof, salarisdoorbetaling en toeslagen

Werknemers hebben over de uren opgenomen ouderschapsverlof geen recht op salaris. Een werknemer die normaal 40 uur per week draait en nu 20 uur werkt door het ouderschapsverlof, krijgt dus betaald over de 20 uur gewerkte uren per week. Als er in de cao andere afspraken staan, kan het zijn dat het salaris tijdens het ouderschapsverlof wel (deels) wordt doorbetaald. Hier kun je achterkomen door je cao te raadplegen. Het opnemen van ouderschapsverlof betekent in de meeste gevallen een terugval in salaris. Dit heeft gevolgen voor de toeslagen die je krijgt vanuit de Belastingdienst. Als je minder gaat werken is het belangrijk je nieuwe situatie door te geven aan de fiscus. Mogelijk heb je meer recht op toeslagen of juist op minder, bijvoorbeeld op de kinderopvangtoeslag. Mensen die door het opnemen van ouderschapsverlof onder een bepaald bestaansminimum zakken, hebben mogelijk tijdelijk recht op aanvullende bijstand. De gemeente kan hier meer over vertellen. Ouders die ouderschapsverlof opnemen, hebben mogelijk recht op de heffingskorting op de inkomstenbelasting.

Voorwaarden ouderschapsverlof

Een werknemer die gebruik wil maken van ouderschapsverlof, dient minimaal een jaar in dienst te zijn van de werkgever, voordat een verzoek kan worden ingediend. Voor het opnemen van ouderschapsverlof mag het kind waarvoor je het verlof opneemt niet ouder zijn dan acht jaar oud. Als je gebruik wilt maken van dit verlof, dien je de werkgever drie maanden voor het opnemen van de verlofuren op de hoogte te stellen. Zo krijgt de werkgever ruimte om maatregelen te nemen. Het ouderschapsverlof mag nooit een reden zijn om een arbeider te ontslaan. Zowel werknemers in bedrijfs- en overheidsdienst mogen gebruik maken van de regeling.