Orthodoxe Joden schudden geen handen van het andere geslacht

In de westerse samenleving is het schudden van handen anno 2023 een gebruikelijke manier om elkaar te begroeten. Hierbij wordt de rechterhand gebruikt omdat de linkerhand in sommige landen gebruikt wordt na het ontlasten om de billen schoon te maken. De linkerhand wordt dan als 'onrein' beschouwd. Als men elkaar vaak genoeg ziet blijft het handen schudden in landen van Noordwest-Europa en Nederland vaak achterwege. In sommige andere landen blijft men elkaar bij elke ontmoeting de hand schudden. In het Westen beschouwt men het niet geven van een hand als een belediging. Dit kan tot ongemakkelijke situaties leiden in gevallen waarbij sommige orthodoxe moslims en orthodoxe Joden weigeren om in het openbaar de hand te geven aan het andere geslacht. De reden dat orthodoxe Joden geen handen schudden van het andere geslacht is gelegen in het feit dat iedere vorm van fysieke genegenheid tot overtredingen kan leiden volgens de Tora.

• Handen schudden
• Geen vaste etiquette
• Hand weigeren
• Sociaal-cultureel
• Juridische gevolgen
• Beter geen hand schudden bij ziektes
• Hoe kijkt het Jodendom aan tegen handen schudden?
• Wat schrijven de Joodse wijzen over fysiek contact?
• Voorbeelden voor orthodoxe Joden die weigeren een hand te geven
• Sommige religieuze Joden schudden wel handen van het andere geslacht

Handen schudden

Geen vaste etiquette

Bij het ontmoeten van iemand anders is het in Nederland gebruikelijk om elkaar gedag te zeggen en om de hand te schudden. Wanneer men elkaar zelden ontmoet zal meestal een hand worden gegeven. Bij vaker ontmoeten zal het handdrukken op den duur achterwege blijven. Er bestaat geen vaste etiquette hoe de handen geschud moeten worden. Toch zijn er verschillende manieren van handdrukken en hebben ze ieder hun eigen betekenis. Zo kan je ontdekken bij het schudden van handen of iemand gespannen is of dominant.

Hand weigeren

Sociaal-cultureel

Er zijn sociaal-culturele redenen om het schudden van handen te weigeren. Orthodoxe moslims en Joden geven in het openbaar geen hand aan iemand van het andere geslacht. Wikipedia meldt dat dit te maken heeft met verleiding tot overspel en onreinheid. Hieronder wordt uitgelegd hoe dat bij orthodoxe Joden precies zit.

Juridische gevolgen

Juridisch gezien kan het weigeren van een handdruk in Nederland een geldige grond zijn voor werkgevers om iemand niet als werknemer aan te nemen wanneer bij een baan sociale omgangsvormen erg belangrijk zijn. De rechtbank van Utrecht heeft op 30 augustus 2007 bepaald dat een ontslag gerechtvaardigd is bij het zeer demonstratief weigeren van handen schudden omdat dit verstoorde arbeidsverhoudingen opleverde.

Beter geen hand schudden bij ziektes

Overigens is het goed om elkaar geen hand te schudden in situaties waarbij gevaar bestaat voor het overbrengen van ziektes door bacteriën. Volgens onderzoek verspreiden mensen meer ziektekiemen door handen te schudden dan door te kussen. Het is daarom handig om desinfecterende handgel te gebruiken wanneer men handen heeft geschud. Ook binnen de gezondheidszorg zijn steeds meer medici die geen handen meer schudden omdat ze anders bacteriën over kunnen brengen op patiënten.

Anno 2020 heeft de wereld te maken met het coronavirus. Aanvankelijk riep de Wereld Gezondheidsorganisatie mensen op om elkaar geen hand meer te geven om zo verspreiding van de ziekte tegen te gaan. Die situatie bestaat anno 2023 niet meer.

Hoe kijkt het Jodendom aan tegen handen schudden?

De Tora verbiedt elke vorm van fysieke genegenheid die tot overtreding van de wet zou kunnen leiden. Dit houdt in de praktijk in dat er geen fysiek contact mag zijn tussen mannen en vrouwen met uitzondering van naaste familieleden. Halachische autoriteiten verschillen van mening of aanraking mag zonder dat er sprake is van genegenheid. Sommigen staan dit toe terwijl anderen zeggen dat dit vermeden moet worden. Alleen voor artsen en verplegend personeel geldt dit niet.

Is het schudden van een hand niet een vorm van beleefdheid? Dit kan zo zijn maar de scheidslijn tussen gewoon aanraken en een sensuele aanraking is miniem. De Tora meldt dat aanraking een krachtige ervaring is die bewaard moet blijven voor de juiste persoon op het juiste moment. Ook zegt de Tora dat we de ander met respect moeten behandelen en we extreem voorzichtig moeten zijn om te voorkomen dat iemand in verlegenheid wordt gebracht. Er moet respect zijn voor privacy en de heiligheid van het huwelijk.

Wat schrijven de Joodse wijzen over fysiek contact?

De Rambam (Maimonides) schrijft in Hilchot Issureir Biah 21:1 dat alle fysieke genegenheid verboden is volgens de Tora. Volgens de Ramban (Nachmanides) is het verbod opgelegd door de rabbijnen. Rabbeinu Yonah stelt dat alle fysieke contact tussen man en vrouw verboden is, zelf als het geen genegenheid betreft. De Shach stelt evenwel dat niet-genegen contact toegestaan is, maar anderen zeggen dat dit op rabbinaal niveau niet is toegestaan. Fysiek contact kan namelijk makkelijk leiden tot genegenheid. Rabbi Moshe Feinstein zegt dat het moeilijk te verzekeren valt dat er geen verlangen bij aanraking plaatsvindt. Ook moet volgens hem een aangeboden hand van een vrouw geweigerd worden omdat het moeilijk is erop te vertrouwen dat er geen verlangens zijn. Ook Rav Menashe Klein wijst iedere vorm van aanraking af omdat het makkelijk tot genegenheid kan leiden.

Voorbeelden voor orthodoxe Joden die weigeren een hand te geven

Een orthodoxe Joodse journaliste, Rivka Ravitz, die voor president Rivin werkt, weigerde tijdens het bezoek van prins Charles aan Israël in 2018 een hand te geven aan de prins. In plaats daarvan maakte ze een lichte buiging voor de prins die overigens nog wel tevergeefs zijn hand uitstak. Ravitz had een paar jaar geleden hetzelfde gedaan tijdens het bezoek van president Rivlin aan de Paus.

In een soortgelijke situatie weigerde een charedische orthodoxe vrouw van Chabad tijdens een ontmoeting met president Bush hem een hand te geven.

Sommige religieuze Joden schudden wel handen van het andere geslacht

Binnen de orthodoxe Joodse wereld in Israël ontstond in 2013 commotie toen het nationaal religieuze Joodse Knessetlid Moshe Feiglin vrouwen de hand ging schudden. Op zijn Facebookpagina legde hij uit waarom hij dat was gaan doen. Hij miste de aanraking van een vrouwenhand totdat hem werd verteld dat het uit beleefdheid helemaal niet verboden is zolang het geen aanhankelijke aanraking is. Hij ziet het niet schudden van een hand van een vrouw religieus gezien niet strikt noodzakelijk. Hij hecht meer waarde aan het behoud van goede relaties tussen de verschillende sectoren van de Israëlische samenleving. "Ik voel dat de muren die zijn opgekomen tussen verschillende delen van de natie, het onvermogen om te luisteren en te verbinden, ons meer bedreigen dan het gevaar van het opgeven van een striktheid," schreef hij. Hij had van tevoren een rabbijn geraadpleegd.

Lees verder

• Waarom zijn tatoeages (tattoos) verboden voor Joden?
• Waarom dragen orthodoxe Joden een baard en peiyot?
• Waarom kunnen Joden geen kerk binnengaan?
• Waarom dragen Joodse vrouwen een pruik, hoed of sjaal?
• De rol van de Joodse vrouw binnen het traditionele Jodendom