Lichaam ter beschikking stellen aan de medische wetenschap

Lichaam ter beschikking stellen aan de medische wetenschap Ieder van ons weet dat je op een bepaald moment gaat overlijden. Veel mensen denken dat wanneer zij sterven er slechts twee mogelijkheden zijn ofwel cremeren of begraven. Er is echter nog een derde mogelijkheid en dat is om het lichaam ter beschikking te stellen aan de medische wetenschap. Mensen willen een bijdrage leveren aan de wetenschap in de hoop dat anderen er wat van kunnen leren. Wat is er nodig om het lichaam ter beschikking te stellen en hoe gaat dit in het werk?

Het lichaam ter beschikking stellen aan de medische wetenschap

Het gebeurt heel vaak dat mensen al geruime tijd weten dat zij ongeneeslijk ziek zijn en zullen gaan sterven. Er wordt vaak langdurig behandeld en dan men krijgt meer inzicht in de mogelijkheden maar ook in de onmogelijkheden in de medische wetenschap. Dan kan men op de gedachte komen om de wetenschap behulpzaam te zijn door het afstaan van het lichaam na het overlijden voor wetenschappelijk onderzoek. Aan veel mensen wordt gedurende de ziekteperiode het advies gegeven om vast na te denken over hoe men het einde van het leven wil markeren.

Medische wetenschap

De vraag die ieder zichzelf wel eens zal stellen is of er gekozen zal worden voor begraven of cremeren. Maar waar velen niet aan denken is dat er nog een derde mogelijkheid is. Dit is om het lichaam ter beschikking te willen stellen aan de medische wetenschap. Deze vraag kan ook met de medicus besproken worden. Maar niet alleen zieke maar ook gezonde mensen willen soms nadenken over de keuze die ze willen maken bij overlijden en dit reeds kenbaar maken. Men stelt zich dan de vraag: Wat gebeurt er als je het lichaam in handen geeft aan de medische wetenschap? Het lichaam komt dan in handen van een anatomisch instituut van een universiteit en zal gebruikt gaan worden voor medisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

Studenten moeten praktijk doen

Studenten in de geneeskunde kunnen op deze manier leren over de anatomie van het menselijk lichaam en ook over nieuwe technieken bij operaties. Per jaar zijn ongeveer vijfhonderd lichamen nodig voor de wetenschap. Soms worden de organen gebruikt voor losse preparaten. Andere lichamen worden geheel bewaard of zodanig geopend dat studenten kunnen zien hoe de organen in een lichaam gesitueerd zijn. Het ontlede lichaam wordt in laatste instantie gecremeerd. Omdat het lichaam wordt geconserveerd kan het pas na jaren zijn dat het lichaam wordt gecremeerd. In het geval dat men zijn of haar lichaam ter beschikking wil stellen zal men een aantal zaken vooraf moeten bespreken met de naasten en afspraken moeten maken om dit te regelen.

Wat moet je doen als je je lichaam ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap

Allereerst moet je een keuze maken of je het lichaam beschikbaar wilt stellen voor transplantaties en/of voor wetenschappelijk onderzoek. Sta je ook als donor geregistreerd dan krijgt orgaan- en/of weefseldonatie altijd voorrang. Het is soms allebei mogelijk maar dat is niet altijd het geval. Wanneer organen verwijderd worden kunnen er wonden ontstaan die het soms onmogelijk maken om het lichaam te conserveren. Over het algemeen wordt er geen bovengrens gesteld aan de leeftijd maar dit kan per instituut verschillen. Ook kan het voorkomen dat een lichaam wordt geweigerd omdat er sprake is van bijzonder overgewicht, verdrinking of ernstige verminking. Dit komt niet vaak voor.

Orgaandonatie

Vaak wordt gepleit voor donatie omdat dit voor een ander levensreddend kan zijn. De universiteit van Groningen geeft aan meestal een uitzondering te kunnen maken. Hierover kan men contact opnemen met de medische faculteit van de universiteit in Groningen. Het is echter aan de persoon zelf om de keuze te maken. Dit kan niemand voor je doen. Wel kan je overleg voeren met de arts over wat voor jou de beste keuze zou kunnen zijn. Vervolgens is het van het allergrootste belang dat je de keuze die je wilt maken bespreekt met je partner en naasten. Immers het anatomisch instituut krijgt de volledige zeggenschap over het lichaam en wil meestal binnen 24 uur het lichaam conserveren. Het is daarom duidelijk dat er in dit geval nauwelijks tijd is om afscheid te nemen na het overlijden. Dit kan op de gezinsleden een enorme impact hebben als het niet vooraf goed duidelijk is besproken. Vervolgens kan men zich aanmelden bij de medische faculteit een van de acht anatomische instituten van Nederland te weten:
  • Amsterdam, UMC en AMC
  • Utrecht
  • Leiden
  • Groningen
  • Nijmegen
  • Maastricht
  • Rotterdam

Codicil

Soms is het mogelijk dat de behandelend arts in het ziekenhuis of de eigen huisarts behulpzaam is bij het indienen van het verzoek. Men dient een met de hand geschreven verklaring te overleggen met datum en handtekening. Dit codicil of wilsbeschikkingformulier gaat naar het instituut waar je jezelf hebt aangemeld. De huisarts en de donor zelf ontvangen een kopie van dit codicil. Meestal zijn het oudere mensen die zich aanmelden. Jongere, gezonde personen wordt geadviseerd om nog te wachten omdat er nog zoveel veranderingen kunnen optreden.

Wensen voor de uitvaart

Ook al heb je het lichaam ter beschikking gesteld aan de wetenschap dan nog is het verstandig om de wensen voor een uitvaart vast te leggen. Het anatomisch instituut kan altijd nog beslissen dat er factoren zijn om het lichaam niet te accepteren. Ernstige ziekte kan een reden zijn dat het lichaam geweigerd wordt. Soms zijn er al voldoende lichamen beschikbaar. Ook kan het zijn dat het lichaam ongeschikt wordt gevonden na een dodelijk ongeluk als er ernstige verminkingen zijn. Tevens in het geval er sprake is geweest van obductie bijvoorbeeld bij een inwendig onderzoek naar de doodsoorzaak is het lichaam meestal ongeschikt. Daarom is het verstandig om al de wensen omtrent een uitvaart, herdenkingsdienst of crematie te bespreken met de partner en de naasten en deze ook in een testament vast te leggen.

Herdenkingsdienst

Het is ook belangrijk om de begrafenisverzekering niet op te zeggen omdat bij weigering door het instituut anders wel hele hoge kosten voor de nabestaanden kunnen ontstaan. Ook als het lichaam ter beschikking aan de wetenschap wordt gesteld is het mogelijk om rouwbrieven te versturen en een herdenkingsdienst te houden. Er is in dat geval geen kist met stoffelijk overschot maar vaak wordt een mooi bloemstuk geplaatst met een foto van de overledene. Zeker als iemand al lang ziek is geweest hebben de partner en gezinsleden al een zware weg doorlopen en een periode van gezamenlijke rouwverwerking beleefd. Het is van het allergrootste belang dat toch een goede afsluiting wordt georganiseerd geheel volgens de wens van de overledene. Welke symbolen men hiervoor wil kiezen zal men samen moeten overleggen.

Na het overlijden

Wanneer na het overlijden het lichaam door het anatomisch instituut wordt geaccepteerd dan regelt de begrafenisondernemer de verdere afhandeling. De gemeente moet op de hoogte worden gesteld waarbij aan de Burgemeester toestemming moet worden gevraagd om het lichaam te mogen ontleden. Het anatomisch instituut regelt het vervoer. De nabestaanden worden verder niet meer op de hoogte gesteld van de verdere acties van het instituut.
© 2011 - 2024 Celientje1, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Terbeschikkingstelling van de medische wetenschapTerbeschikkingstelling van de medische wetenschapSoms ziet u het op een rouwbrief staan: "Hij heeft zijn lichaam ter beschikking van de medische wetenschap gesteld." Dez…
Het mesenterium, van lichaamsonderdeel naar orgaanHet mesenterium, van lichaamsonderdeel naar orgaanBegin januari 2017 is er officieel een nieuw orgaan ontdekt in het menselijk lichaam: het mesenterium. Eeuwenlang dachte…
Erfenissen: het codicilErfenissen: het codicilAls een nalatenschap 'openvalt,' (dus na overlijden van de erflater) is er soms sprake van een codicil. Wat is een codic…
Anatomie, fysiologie, topografie en pathologieWat is het verschil tussen anatomie, fysiologie, topografie en pathologie? En wat is precies het verschil tussen histolo…

Wel geloven in een hogere macht, maar niet via een religiemijn kijk opWel geloven in een hogere macht, maar niet via een religieOm te beseffen dat er in dit intelligente universum grote machten en creërende krachten zijn, die we niet kunnen waarnem…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Avantrend, Pixabay
  • N.t.s.Donorvoorlichting.nl
  • Hoedoe: lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap
Reacties

J. B. de Vocht, 01-08-2016
Ik wil mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap. Hoe kan ik dit regelen? Reactie infoteur, 02-08-2016
Beste J.B.
Dank voor je reactie. Het eerste belangrijke punt is om je naasten op de hoogte te stellen van je besluit.
Vervolgens neem je contact op met de huisarts die kan helpen bij het aanvragen en invullen van formulieren bij de faculteit.
Ik hoop dat je zo gaat zoals je je dat wenst.
Met vriendelijke groet,
Celientje1

à J. Roorda, 23-08-2015
Ik ben 71 en wil graag mijn lichaam na de dood beschikbaar stellen aan de wetenschap.
Welke weg moet ik bewandelen?Í Reactie infoteur, 24-08-2015
Beste Mevrouw,

Dank voor uw reactie. Het eerste wat belangrijk is dat u uw wensen kenbaar maakt aan de naasten zodat zij op de hoogte zijn van uw besluit, Zoals u in het artikel kunt lezen kan u daarna contact opnemen met de huisarts. Deze zal u verwijzen naar één van de faculteiten in Nederland. U krijgt dan de benodigde papieren van het instituut waar uw lichaam na het overlijden naar toe zal gaan en zij geven u verdere informatie. Ook wanneer u in een ziekenhuis komt te overlijden moeten deze op de hoogte zijn van uw besluit.
Met vr. groet,
Celientje1

Hibbe Scheffer, 21-04-2015
Ik ben 72 j en wil mijn lichaam na mijn dood beschikbaar stellen voor de wetenschap hoe regel ik dat en welke universiteit wil mij? Reactie infoteur, 21-04-2015
Beste Hibbe,

Dank voor uw reactie. Het beste kunt u contact opnemen met uw eigen huisarts. Deze kan u alle informatie geven inzake de mogelijkheden om uw lichaam ter beschikking te stellen van de wetenschap. Het is een beetje afhankelijk van waar u woonachtig bent.
Ik wens u veel succes en heb groot respect voor uw beslissing.
Met vriendelijke groet,
Celientje1

Ruud En Alma Morees, 25-02-2013
Wij zouden onze lichamen ook ter beschikking willen stellen aan de medische wetenschap.
Echter wij wonen in Frankrijk, en dat lijkt ons niet handig om een Universiteit in Nederland te kiezen. Heeft u informatie over de gang van zaken in Frankrijk wellicht? Zo ja, dan zouden wij het op prijs stellen dat van u te ontvangen.
Bij voorbaat dank. Reactie infoteur, 26-02-2013
Hartelijk dank voor Uw reactie. Ik heb geen informatie over de gang van zaken in Frankrijk. Maar ik denk dat er beslist wel een Nederlandse huisarts in Frankrijk te vinden is die deze informatie wel heeft. Zo niet dan kunt u natuurlijk ook zelf informeren bij een universiteit in Nederland. Zij hebben wel buitenlandse contacten waar zij U naar kunnen verwijzen.
Denk er wel om dat u deze kwestie goed met de nabestaanden bespreekt want het is voor nabestaanden echt ingrijpend omdat alles anders verloopt. U zult beslist respect ontvangen als u dit samen kunt regelen.
Met vr. groet,
Celientje1

Hennie van der Laan, 08-11-2012
Hallo, hoe moet ik dit regelen dat mijn lichaam naar de medische wetenschap gaat, mijn grootouders hebben dit ook gedaan, en dat ik ook geen kinderen heb, wil ik dit ook met alle plezier doen, ben 41 jaar en gezond. En hopelijk stuurt u mij informatie hierover, alvast hartelijk bedankt. Reactie infoteur, 08-11-2012
Dank voor uw reactie.
Het beste kunt u zich in verbinding stellen met uw huisarts. Deze zal contact opnemen met een universiteit en daarna ontvangt u verdere informatie hoe te handelen. Het is wel belangrijk om goed na te denken over de consequenties zoals het feit dat er geen begrafenis zal zijn na uw overlijden. Hiervoor is op dit moment nog weinig aandacht en de familie wil vaak toch een moment van herdenking. Bespreek dit met elkaar.
De medische wetenschap zal u dankbaar zijn.
Met vr. groet,
celientje1.

Celientje1 (252 artikelen)
Laatste update: 10-08-2020
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Levensvisie
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.