Jodendom - Chassidische leer: vastbeslotenheid-ziele-eenheid

Vastbeslotenheid wordt veroorzaakt door de eenheid van lichaam en geest. Zijn er te veel tegenstrijdigheden in de ziel dan kan een doel nimmer bereikt worden. Men kan proberen om te vasten, maar halverwege gooit men het bijltje erbij neer. Zaak is dus om eerst eenheid in de ziel te creëren en dan pas de uitdaging aan te gaan. Over vastbeslotenheid en ziele-eenheid volgens de Chassidische leer. Dit artikel is een bewerking van een hoofdstuk uit het boek 'De weg van den mens volgens de Chassidische leer' van Martin Buber (zie foto). Ook Etsel geeft zijn visie weer.

Vastbeslotenheid – ziele-eenheid

Mensen die een ondeelbare ziel hebben kunnen hun daden uit één stuk volbrengen. Zij hebben bijvoorbeeld geen moeite met vasten. Maar anderen hebben een ziel vol tegenstrijdigheden die van invloed is op hun handelen. Zij hebben de grootste moeite om te vasten. Zij moeten zich extra inspannen om hun doel te bereiken c.q. hun verzoekingen te overwinnen. Soms lukt dat niet en moet het doel opgegeven worden om de ziel te redden. Hieruit leren we dat de mens van zijn ziel een eenheid moet vormen alvorens een doel bereikt kan worden. Toch moet men realiseren dat deze eenheid nooit definitief is. Zelfs de meest harmonieuze ziel ondervindt innerlijke moeilijkheden. Desondanks leidt ziele-eenheid weer tot een grotere eenwording. En die eenwording is zo groot dat spelenderwijs de tegenstrijdigheden kunnen worden overwonnen.

Naast ziele-eenheid moet ook het lichaam een eenheid vormen. Pas wanneer lichaam en geest één zijn kan het doel bereikt worden.

Visie van Etsel

De grootste uitdaging voor de mens is om zonder zonde te blijven. Er zijn maar enkele tzaddikiem (vromen c.q. rechtvaardigen) die dit kunnen zonder inspanning. Zij zijn zo geboren. Zij kunnen het kwade negeren en zich geheel richten op het goede. Hun ziel vormt een totale eenheid. Bij de meeste mensen is dat echter niet het geval. Steeds worden ze weer uitgedaagd om te zondigen. Slechts door grote inspanning is het mogelijk zonder zonde te leven. Daar moet dus hard voor gewerkt worden: veel Tora-studie, veel gebed, veel liefdadigheid, etc. Dit proces gaat het hele leven door. Toch zal het op den duur spelenderwijs gaan omdat de ziele-eenheid leidt tot grotere eenwording. In dat geval is nog steeds sprake van rustige waakzaamheid. We kunnen hierbij de tzaddikiem als voorbeeld stellen, maar we zullen nimmer zelf tzaddikiem worden. Als tzaddiek word je namelijk geboren.

Laten we eens een voorbeeld nemen hoe de uitdaging in zijn werk gaar. Een jonge jongen van een jaar of twaalf kijkt dagelijks naar programma's op de popzender MTV. Het ziet er allemaal zo op het oog aantrekkelijk uit. Het leven is mooi: veel muziek, veel geld en mooie vrouwen. Hij heeft niet in de gaten dat deze uitdaging hem uiteindelijk fataal kan worden. Zijn beeld van vrouwen bijvoorbeeld wordt helemaal verknipt. Vrouwen zijn leuke speeltjes die schaars gekleed zijn en die doen wat jongens leuk vinden. Op wat latere leeftijd, hij is dan inmiddels 17 jaar oud, wordt hij verliefd op een leuk meisje en krijgt verkering met haar. Ondertussen heeft hij via vrienden ook al kennis gemaakt met sexfilms. Zijn ziel is verdeeld: enerzijds realiseert hij zich dat deze films hem schade toebrengen en hij geen echte liefde met zijn vriendin kan ontwikkelen, anderzijds trekken de films hem zeer aan en wil hij op dezelfde manier met zijn vriendin sex bedrijven als wat hij ziet in de films. Zijn doel om een echte liefdevolle relatie met zijn vriendin aan te gaan mislukt uiteindelijk. Zij voelt dat hij haar geen echte liefde kan geven en dat ze door hem slechts gebruikt wordt als lustobject. Wat in het begin zo onschuldig leek (het kijken naar MTV), is helemaal uit de hand gelopen. Wanneer hij geen hulp gaat zoeken gaat het helemaal mis met hem op het gebied van relaties. Helaas gebeurt dit met heel veel mensen. Ze zijn niet in staat om liefdevolle relaties aan te gaan. Vaak weten ze ook niet eens hoe dat moet omdat ze dit nooit geleerd hebben. Voor de Jood geldt dat hij zich kan wenden tot zijn geloof. Hij kan berouw tonen door zich te storten op de Tora, gebed, liefdadigheid, etc. Het zal een uiterste krachtsinspanning zijn maar met Gods hulp lukt het hem en kan hij weer ervaren wat echte liefde betekent. Uiteraard kunnen anders gelovigen het weer volgens hun eigen religieuze voorschriften doen. Niet gelovige mensen kunnen misschien wel hulp zoeken bij een psycholoog of psychiater, maar dat heeft lang niet zo'n groot effect als het geloof in en het dienen van God. Immers onze ziel is met God verbonden en Hij alleen weet welke tegenstrijdigheden we ondervinden in onze ziel. Hij is de enige die ons kan bevrijden van de zonden.

Lees verder

• Joodse filosofie: Startpagina - Joodse filosofie - Bijbelcommentatoren (special)