Jodendom - Chassidische leer: zelfinkeer - Waar zijt gij?

Toen Adam van de Boom des Kennis had gegeten vroeg God aan hem: “Waar zijt gij?” Natuurlijk wist God waar Adam was. Maar God bedoelde met deze vraag of Adam wist waar hij in het leven stond. Wat had hij bereikt? Deze vraag stelt God aan ieder mens. Wat heb je met je leven bereikt? Het gaat hierbij niet om hoe hoog iemand op de maatschappelijke ladder is terechtgekomen, maar hoe zijn houding is tegenover God. Zelfinkeer is het begin van de weg van de mens. Dit artikel is een bewerking van een hoofdstuk uit het boekje 'De weg van den mens volgens de chassidische leer' van Martin Buber.

Zelfinkeer - Waar zijt gij?

Rabbijn Schneur Zalman, de stichter van het Chabad Chassidisme, zat in de gevangenis. Hij wachtte zijn verhoor af toen het hoofd van de politie binnenkwam en hem een opvallende vraag stelde: “Waarom vroeg God aan Adam waar hij was? God is toch alwetend?” De Rabbijn verklaarde dat de Schrift eeuwig is en ieder tijdperk, elk geslacht en iedereen omvat. God vraagt dus aan ieder mens waar hij is. Het hoofd van de politie verwachtte dit antwoord niet. Hij had gehoopt een tegenstrijdigheid te kunnen aantonen in de Joodse geloofwereld. Maar in plaats van deze tegenstrijdigheid te verklaren gaf de Rabbijn het hoofd van de politie een vermaning door hem te confronteren met de vraag waar hij nu in het leven stond. De vraag trof de politiebeambte recht in het hart. Want waar stond hij nu precies in het leven?

Net zoals Adam probeert ieder mens om zich te verschuilen zodat hij geen rekenschap hoeft af te leggen over zijn leven. Hoe meer de mens zich verbergt hoe dieper hij verstrikt raakt in het verkeerde leven dat hij leidt. De mens ontkomt niet aan Gods oog maar hij verbergt zich wel voor zichzelf. God wil de mens wakker schudden. Zo lang de mens zich verbergt wordt het leven van hem niet tot een weg. Het maakt niet uit wat hij bereikt heeft op de maatschappelijke ladder. Zolang niet naar de roepstem wordt geluisterd blijft zijn leven zonder weg.

Adam erkent dat hij zich verborgen hield. Hiermee begon de weg van de mens. Het gaat om de zelfinkeer die leidt tot de Weg. Er kan namelijk ook een onvruchtbare inkeer plaatsvinden die leidt tot zelfkwelling, vertwijfeling en verwarring. Weet vanwaar gij gekomen zijt en waarheen gij gaat en voor wie gij u te verantwoorden hebt.