Jodendom en voeding: filosofie kosher voedsel

Kosher voedsel heeft drie betekenissen: spiritueel, hygiënisch en bevorderen zelfdiscipline. Er zijn drie vormen van voedsel: kosher (bijv. granen, fruit, groenten, thee, koffie, geoorloofde vis, geoorloofde eieren); bewerkt voedsel (bijv. ritueel geslacht vlees en gevogelte), treife voedsel (bijv. varken, roofvogels, insecten, schelpen en schaaldieren en producten die daarvan zijn afgeleid).

Dagelijkse herinnering

Voordat vogel- of rundvlees gegeten wordt ondergaat het vier stappen:

1. ritueel slachten door een halssnede met een vlijmscherp mes
2. dieren onderzoeken op beschadigde of zieke organen
3. vetdelen eruit snijden
4. vlees zouten en weken om het bloed te verwijderen

Kosjer eten herinnert ons bij elke maaltijd aan onze verplichtingen jegens God.

Gods wegen volgen

De Joden zijn verplicht Gods wegen te volgen. In Leviticus 11:44 staat: ”Ik ben uw God; u zult uzelf heiligen; en u zult heilig zijn omdat Ik heilig ben.” De onbegrijpelijke wetten van de kasjroet worden choekiem genoemd. Hoe kon Mozes een lijst samenstellen met alle dieren die verboden waren zonder dat vele continenten ontdekt waren? Dit bewijst dat de Tora door God zelf gegeven is.

Handhaven zuiverheid van geest

Abarbanel (15de eeuw) stelt dat de Kasjroet regels als doel hebben de geest zuiver te houden. Want in Leviticus 11:14 staat: ”U zult uzelf heiligen en u zult heilig zijn, want Ik ben heilig; verontreinigt uw ziel niet door allerlei wemelend gedierte, dat op de grond krioelt.”

Kasjroet en Godsdienst

Kasjroet betekent zelfdiscipline en beperkt de kans op assimilatie. Het wil de Jood verheffen. Door het volgen van Gods wegen ontstaat een band. Een mitswa verheft de dienaar en er ontstaat een band met God. Oneindig en beperkt vinden elkaar in de Tora. Wanneer een mens eet om God te dienen dan wordt het materiële verheven tot een hoger plan.

Bloed verwijderen

Na de Zondvloed mocht Noach vlees eten. Wel moet het bloed verwijderd worden. Waarom dat is is niet echt duidelijk. Het kan zijn om te voorkomen dat we iets dierlijks in ons opnemen. Misschien zou er een biochemische proces in werking gezet worden die het dierlijke in de mens activeert. Het kan ook een symbolische betekenis hebben.

Heiligheid

Heiligheid kan twee dingen betekenen:

1. verheven: boven het alledaagse
2. volledig: een geïntegreerde persoonlijkheid

Twee werelden: integratie – chassidische benadering

We houden ons met zowel aardse als spirituele zaken bezig. Voor Joden geldt ook nog dat ze met één been in de Joodse en met het andere been in de niet-Joodse wereld staan. Men raakt uit balans; er ontstaat een dubbele moraal. Men raakt gespleten (niet-geïntegreerd).

1. De hoeven van dieren moeten gespleten zijn. Joden moeten selectief zijn. Joden moeten met één been in het Jodendom blijven: de medemens naar de Tora leiden zonder compromissen te sluiten.
2. Dieren moeten herkauwers zijn. De Joden moeten zich steeds afvragen of ze hun tijd juist invullen: overwerken of een uur extra Tora bestuderen; een auto kopen of geld aan liefdadigheid.
3. Het vlees moet gezouten worden: Joden moeten hun materiële aspiraties door het water van Tora leren en intensief gebed halen.
4. Na het zouten het vlees afspoelen: Joden moeten niet hoogmoedig worden.

Visie van Rabbiner Hirsch

De orthodoxe Joodse Rabbijn Hirsch gaf de volgende verklaring voor een kosher dier. De mens verschilt van het dier op geestelijk vlak. De Tora waarschuwt ons wanneer de grens tussen mens en dier vervaagt. Het dierlijke in de mens moet in goede banen geleid worden.

Heiligheid betekent volgens de Rabbijn om God binnen te laten. Koshere dieren zijn passief, ze eten alleen planten en ze zijn niet agressief. Dit vlees is beter voor de mens die minder dierlijk wordt.

Dieet voor de ziel

De Tora leert ons dat er meer is dan het materiële. De mens moet zich geestelijk ontplooien. De Tora wil dat we een tzaddiek (rechtvaardige) worden. Een tzaddiek leeft naar Gods wil en krijgt zo alles. De gespleten herkauwers zijn geen roofdieren die ontevreden zijn over wat God hen geeft. Een herkauwer is tevreden en leeft niet in overdaad. Daarom eet de Jood alleen vlees van een herkauwer om de ziel zuiver te houden.

Kabbala en spijswetten

Het lichaam is het voertuig van de ziel. De Kabbala vergelijkt de ziel met een diamantslijper. Het lichaam is het instrument dat kwalitatief hoogwaardig moet zijn. Een klein gebrek leidt al tot mindere topkwaliteit. Kosher voedsel moet ervoor zorgen dat het lichaam in topkwaliteit blijft.