Symboliek tijdens rouwdienst van overleden jongere

Als een jongere overlijdt kan dat een grote impact hebben bij andere jongeren. Vooral wanneer er sprake is van een plotseling overlijden bij bijvoorbeeld een ongeval of suïcide. (zelfmoord) Voor de voorganger die de rouwdienst gaat leiden liggen er kansen om jongeren te bereiken. Dit klinkt misschien heel wrang maar de voorganger heeft dan een belangrijke taak om te troosten, te bemoedigen en hoop te bieden.

Christelijke traditie

In dit artikel bespreken we de gebruiken uit de christelijke kerk. Deze traditie heeft vanaf de Reformatie een ontwikkeling laten zien dat men anders met de dood omgaat. In de Middeleeuwen hoorde de dood hoorde erbij. In onze moderne en individualistische samenleving is de 'dood' een vreemde geworden. Terecht heeft de christelijke kerk begrepen dat men mensen in deze situatie niet radeloos achter mag laten. De taak van de kerk is vooral van pastorale betekenis. De rouwsamenkomst is verschoven van een 'huisdienst' naar de zaal van de kerk. Nog later werd de kerk steeds meer betrokken bij de begrafenis waardoor er een kerkdienst werd belegd maar de begrafenis blijft een familie-aangelegenheid.

Voorbereiding

Een rouwdienst waarin voornamelijk jongeren worden verwacht hoeft niet anders te zijn dan een 'traditionele' rouwdienst. Soms zijn er rouwdiensten waarin wordt geëxperimenteerd met eigentijdse elementen. Dat is niet wat jongeren willen. Tijdens de voorbereiding op de rouwdienst moeten de vrienden en familieleden zoveel mogelijk worden betrokken. Zij kunnen als geen ander vertellen hoe de overleden jongere was en waar hij of zij altijd over sprak. Bijbelteksten en liederen voor de rouwsamenkomst worden besproken. Ook is het belangrijk rekening te houden met de mensen die in de dienst zullen komen. De voorganger is echter in 'dienst' van de rouwenden, hij leidt de begrafenis niet maar zal de woorden die de stem van God vertolken tot hen spreken. Hij geeft zoveel mogelijk pastorale ondersteuning.

Kleuren

De kleuren tijdens de uitvaartdienst zijn meestal zwart, donkerblauw of paars. deze kleuren symboliseren rouw, boete en inkeer. De tijd van rouw geeft aanleiding om boete te doen, schuldbelijdenis van onze zonden. het geeft een moment van inkeer waarin ruimte is voor geestelijke genezing voor de nabestaanden. In onze moderne samenleving zien we soms dat men eigentijds gekleed naar de rouwsamenkomst gaat. Kleuren hebben invloed op ons gevoel en emotie. Juiste toepassing van kleuren in de rouwdienst is een vorm van onderwijs en confronteert jongeren met hun emoties.

Liturgie

De rouwdienst is misschien wel het belangrijkste deel van het rouwproces. In de dagen voor de begrafenis wordt veel nagedacht over de liturgie. Naast de keuze van de liederen is de verkondiging het meest centrale punt van de dienst. Het gesproken Woord krijgt als het ware een respectvolle lading. Alsof de overledene zelf spreekt. Jongeren staan op zo'n moment open voor het evangelie. Daarom doet de voorganger er goed aan om een balans te zoeken tussen praten over de overledene en spreken over het evangelie.

Baken van troost

De dienst kan er toe bijdragen of een rouwverwerking goed of juist niet goed verloopt. Het is als het ware een baken van troost waarop steeds terug mag worden gekeken. Het rouwproces is misschien wel een fase die nooit tot een afronding komt. Sommige rouwprocessen keren steeds terug. Men zit dan in een soort vicieuze cirkel. Het is goed dat jongeren dan hulp zoeken om uit die cirkel te komen. Vaak vindt men dat moeilijk omdat men gedemoraliseerd is. Het baken staat symbool voor een richtingwijzer die naar 'een veilige haven', in dit geval het evangelie van Jezus Christus wijst.

Gebruik van media

Jongeren spreken niet gemakkelijk over problemen. Het valt op dat tijdens rouwprocessen jongeren als het ware ‘openbreken’. Jongeren kunnen aan de aandacht van de nazorg ontsnappen en kunnen maanden en soms zelfs jaren later nog steeds niet praten over het verlies van hun dierbare. Vooral de rouwdienst geeft aanleiding voor gesprekken. Daarom is het goed als de rouwdienst wordt vastgelegd (audio/video). In een gesprek met een jongere de dienst nog eens terug kijken of luisteren heeft een heilzame werking.

Symboliek

Tijdens een rouwproces speelt symboliek een belangrijke rol. Er kan bijvoorbeeld een plek ingericht worden waar een bak met scherven geplaatst kan worden met hierbij een foto van de overledene. Dit geeft de gebrokenheid aan waarin de jongeren verkeren. Daarnaast kan een gelijmde pot neergezet worden met een Bijbeltekst die verwijst naar hoop en herstel.